Пётар Чайкоўскі

Зьвесткі зь Вікіпэдыі — вольнай энцыкляпэдыі
Пётар Чайкоўскі
Пётр Ильич Чайковский
Дата нараджэньня 7 траўня [ст. ст. 25 красавіка] 1810
Месца нараджэньня Воткінск, Вяцкая губэрня, Расейская імпэрыя
Дата сьмерці 6 лістапада [ст. ст. 25 кастрычніка] 1893
Месца сьмерці Санкт-Пецярбург, Расейская імпэрыя
Прычына сьмерці халера
Месца пахаваньня
Грамадзянства Расейская імпэрыя
Месца вучобы
Прафэсія кампазытар, дырыгент, пэдагог
Навуковая сфэра кампазыцыя[d], музычная пэдагогіка[d], музычная адукацыя[d] і музыка[2]
Месца працы
Жанры сымфонія, опэра, балет[d], клясычная музыка і музыка рамантызму[d]
Інструмэнты фартэпіяна
Бацька Ilya Petrovich Tchaikovsky[d][3]
Маці Aleksandra Tchaikovskaya[d]
Узнагароды
ордэн сьвятога Ўладзімера ордэн сьвятога Ўладзімера IV ступені
Подпіс Выява аўтографу

Пётар Ільлі́ч Чайко́ўскі (7 траўня 1840, Воткінск, Расейская імпэрыя — 6 лістапада 1893, Санкт-Пецярбург) — расейскі кампазытар, дырыгент, пэдагог. Лічыцца адным з найвялікшых кампазытараў у гісторыі музыкі[4]. Выдатны мэлядыст, аўтар 76 опусаў, 10 опэраў. Чайкоўскі напісаў 7 сымфоніяў (6 пранумараваных і сымфонія «Манфрэд»), 3 сюіты. Сусьветна вядомыя ягоныя балеты «Лебядзінае возера», «Сьпячая прыгажуня», «Шчаўкунок».

Ён стаўся першым расейскім кампазытарам, чыя музыка зрабіла незгладжальнае ўражаньне на міжнародным узроўні. Чайкоўскі выступаў у якасьці запрошанага дырыгента ў канцы сваёй кар’еры ў Эўропе й Злучаных Штатах. Адным з такіх выступаў быў першы канцэрт ў Карнэгі-Холе ў Нью-Ёрку ў 1891 годзе. Чайкоўскі быў ганараваны ў 1884 годзе царом Аляксандрам III, і атрымаў ад яго пажыцьцёвую пэнсію ў канцы 1880-х гадоў.

Чайкоўскі зьяўляецца адным з выбітных кампазытараў сьвету, яскравым прадстаўніком музычнага рамантызму і адным зь вядомых лірыкаў і драматургаў-псыхолягаў ў музыцы, які паглыбіў псыхалягічны аналіз складаных і супярэчлівых зьяваў жыцьця.

Не зважаючы на ягоныя посьпехі, жыцьцё Чайкоўскага перарывалася асабістымі крызамі і дэпрэсіяй. Назапашвальныя фактары ўключалі ягоны раньні сыход ад мацярынскага дому да школы-інтэрнату і наступнай раньняй сьмерцю маці, а таксама сьмерць ягонага блізкага сябра і калегі Мікалая Рубінштэйна. Таксама стратай сталі і перарваныя адносіны ў дарослым жыцьці, як то 13-гадовая сувязь з заможнай удавой Надзеяй фон Мэк, якая была ягонай асабістай заступніцай, хоць яны ніколі не сустракаліся адзін з адным. Ягоная гомасэксуальнасьць, традыцыйна таксама лічыцца асноўным фактарам, хоць некаторыя музыказнаўцы ў цяперашні час перамяншаюць гэтае значэньне. Раптоўная сьмерць кампазытара ва ўзросьце 53 гадоў, як правіла, прыпісваецца наступствам халеры, аднак некаторыя дасьледчыкі лічаць, што халера магла ня быць сапраўднай прычынай сьмерці.

Крыніцы[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

  1. ^ Tchaikovsky: The Quest for the Inner ManSchirmer Books, 1991. — С. 50. — ISBN 978-0-02-871885-9
  2. ^ Нацыянальная служба Чэскай рэспублікі
  3. ^ Чайковский, Илья Петрович (рас.) // Русский биографический словарь / под ред. А. А. ПоловцовСПб: 1905. — Т. 22. — С. 17—18.
  4. ^ О Петре Ильиче Чайковском в проекте Русский Биографический Словарь

Вонкавыя спасылкі[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]