Крыштап Радзівіл

Крыштап Радзівіл
лац. Kryštap Radzivił
	Крыштап Радзівіл. Невядомы мастак, XVII ст.
	; Герб Трубы
Асабістыя зьвесткі
Нарадзіўся	22 сакавіка 1585; Біржы, Упіцкі павет, Троцкае ваяводзтва, Вялікае Княства Літоўскае, Рэч Паспалітая;
Памёр	19 лістапада 1640; Сведасай[d], Вількамірскі павет, Віленскае ваяводзтва, Вялікае Княства Літоўскае, Рэч Паспалітая;
Пахаваны	Кейданскі кальвінскі збор[d];
Род	Радзівілы
Бацькі	Крыштап Радзівіл «Пярун»; Кацярына з Астроскіх
Жонка	Ганна з Кішкаў
Дзеці	Мікалай, Юры, Стэфан, Януш
Дзейнасьць	дыплямат, дзяржаўны службовец, палітык, ваенны камандзір

Ня варта блытаць з Крыштап Мікалай Радзівіл «Пярун».

Крыштап Радзівіл (22 сакавіка 1585 — 19 лістапада 1640) — дзяржаўны і вайсковы дзяяч Вялікага Княства Літоўскага. Гетман польны літоўскі (1615—1635), кашталян і ваявода віленскі (з 1633), гетман вялікі літоўскі (з 1635).

Валодаў маёнткамі пераважна на тэрыторыі сучаснай Летувы (Біржы, Сьвядасьць, Яшуны і інш.), у Гарадзенскім павеце — Заблудавам. Трымаў Чачэрскае староства і Магілёўскую эканомію^[1]. Князь Сьвятой Рымскай Імпэрыі на Біржах і Дубінках.

Біяграфія

Зь біржанска-дубінкаўскай лініі роду Радзівілаў, сын Крыштапа Мікалая «Перуна», гетмана вялікага літоўскага, і Кацярыны з Астроскія. Меў зводнага брата Януша.

Навучаўся ўва ўнівэрсытэтах Ляйпцыга і Гайдэльбэрга, вандраваў Швайцарыяй, Францыяй, Ангельшчынай, Нідэрляндамі. Быў прыхільнікам кальвінізму.

Браў удзел у ваенных дзеяньнях супраць Швэцыі сьпярша пад камандай Яна Караля Хадкевіча, пазьней атрымаў урад гетмана польнага літоўскага і ў 1617—1618 адваяваў некалькі страчаных раней фартэцыяў. Каб узмацніць коннае войска агнявой сілай упершыню ў гісторыі Вялікага Княства Літоўскага ўвёў драгунскія аддзелы^[1]. У 1622 адбіў Мітаву ў колькасна большага войска супраціўніка, якім камандаваў кароль Швэцыі Густаў Адольф.

Канфліктаваў з Жыгімонтам Вазам (кароль не давяраў К. Радзівілу як кальвіністу). На элекцыю па ягонай сьмерці (1632) прывёў з сабою некалькі тысячаў узброенных жаўнераў і дамовіўся пра дапамогу з боку брандэнбурскага курфюрста для забесьпячэньня абароны сваіх аднаверцаў. У 1636 годзе кінуў каралю: «калі ж кароль ня вызначыць, тое я яму пакажу, ці законна ігнараваць голас віленскага ваяводы. Так-та нас, Літву, у самой Літве палякі прыгнятаюць!»^[2]

Вызначыўся ў вайне Маскоўскай дзяржавы з Рэччу Паспалітай (1632—1634). Браў удзел у мірных перамовах, якія скончыліся падпісаньнем Палянаўскага міру (1634). За ваенныя заслугі атрымаў урады ваяводы віленскага і вялікага гетмана літоўскага.

Надаваў вялікую дапамогу кальвінісцкім супольнасьцям, за ўласны кошт утрымліваў студэнтаў зь Вялікага Княства Літоўскага ўва ўнівэрсытэтах Нямеччыны.

У шлюбе з Ганнай Кішчанкай меў сыноў Мікалая, Юрыя, Стэфана, Януша, а таксама 2 дачок^[1].

Галерэя

Іканаграфія Крыштапа Радзівіла
В. Я. Дэльф, 1639 г.
Невядомы мастак, 1657 г.
Невядомы мастак, XVII ст.
Невядомы мастак, 2-я пал. XVII ст.
Невядомы мастак, XVIII ст.
З альбома «Выявы роду Радзівілаў». Нясьвіж, 1758 г.
Невядомы мастак, XIX ст.
В. Герсан, XIX ст.

Крыніцы

Літаратура

Вялікае княства Літоўскае: Энцыклапедыя. У 3 т. / рэд. Г. П. Пашкоў і інш. — Мн.: Беларуская Энцыклапедыя, 2005. — Т. 2: Кадэцкі корпус — Яцкевіч. — 788 с. — ISBN 985-11-0378-0

[evkl-1] а ^б ^в Грыцкевіч А. Радзівіл Крыштоф // ВКЛ. Энцыкл. — Мн.: 2005 Т. 2. С. 491.

[2] Memaryał rzeczy znaczniejszych, które się w Polszcze działy od śmierci Zygmunta III od roku pańskiego 1632 aż do roku 1652 (1653) spisany po łacinie przez Jaśnie Oświeconego Xiążęcia JMci Albrychta Stanisława Radziwiłła, kanclerza wielkiego W. X. Litewskiego, a przez Jaśnie Oświeconego Xiążęcia JMci Hieronima Floryana Radziwiłła, kanclerza W. Xięstwa Litewskiego, praprawnuka pomienionego autora, na polski język przetłumaczony roku pańskiego 1731. S. 292.

[1]

[2]