Літаратурная прэмія імя Ежы Гедройца
| Літаратурная прэмія імя Ежы Гедройца | |
 | |
| Апісаньне | за найлепшую кнігу прозы на беларускай мове |
|---|---|
| Арганізатар | Амбасада Рэспублікі Польшчы ў Рэспубліцы Беларусь, Польскі інстытут у Менску, Беларускі ПЭН-цэнтар, Саюз беларускіх пісьменьнікаў |
| Краіна | Беларусь |
| Першае прысуджэньне | 2012 |
| Афіцыйны сайт | gedroyc.by |
Літаратурная прэмія імя Ежы Гедройца — прэмія, заснаваная 28 сьнежня 2011 году, якая прысуджаецца за найлепшую кнігу прозы, выдадзенаю (у папяровым або электронным варыянтах) у папярэднім годзе на беларускай мове ў жанрах «мастацкая проза» і «эсэістыка».
Заснавальнікамі літаратурнай узнагароды выступілі амбасада Рэспублікі Польшчы ў Рэспубліцы Беларусь, Польскі інстытут у Менску, Беларускі ПЭН-цэнтар і Саюз беларускіх пісьменьнікаў[1].
Прэмія была названая ў гонар ураджэнца Менску, польскага публіцыста і палітыка Ежы Гедройца, які ў сваёй культурнай дзейнасьці быў пасьлядоўным прыхільнікам добрасуседзкіх зносінаў паміж Польшчай і Беларусьсю, Летувой і Ўкраінай[1].
Першая прэмія (2012)
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]Намінаваньне праходзіла ў тры этапы. У склад журы прэміі ўваходзілі прадстаўнікі зь Беларусі і Польшчы: беларускі бок прадстаўлялі Валянцін Акудовіч, Маргарыта Аляшкевіч, Уладзімер Арлоў, Барыс Пятровіч, Людміла Рублеўская і Андрэй Хадановіч; польскі — Пётар Казакевіч, Адам Паморскі і Лешак Шарэпка (ганаровы старшыня журы)[1]. 12 студзеня 2012 году журы Літаратурнай прэміі Гедройца вызначыла лонг-ліст прэміі, у які ўвайшлі кнігі 12 беларускіх празаікаў, выдадзеныя цягам 2011 году[2].
7 лютага 2012 году на на сядзібе Беларускага ПЭН-Цэнтру адбылася прэс-канфэрэнцыя, на якой быў абвешчаны шорт-ліст прэміі, у які трапілі кнігі 6 празаікаў:
- Уладзіслаў Ахроменка «Тэорыя змовы» (Менск: Логвінаў)
- Альгерд Бахарэвіч «Малая мэдычная энцыкляпэдыя Бахарэвіча» (Радыё Свабода, сэрыя «Бібліятэка Свабоды. ХХІ стагодзьдзе»)
- Павал Касьцюкевіч «Зборная Рэспублікі Беларусь па негалоўных відах спорту» (Менск: Логвінаў)
- Артур Клінаў «Шалом: ваенны раман» (Менск: Логвінаў, сэрыя «Кнігарня „Нашай Нівы“»)
- Аляксандар Лукашук «Сьлед матылька. Освальд у Менску» (Радыё Свабода, сэрыя «Бібліятэка Свабоды. ХХІ стагодзьдзе»)
- Андрэй Федарэнка «Мяжа» (Менск: Літаратура і Мастацтва, сэрыя «Лімаўскі фальварак»)
Абвяшчэньне і ўшанаваньне пераможцы адбылося 3 сакавіка 2012 году ў Палацы мастацтваў, у Міжнародны дзень пісьменьніка. Найбольш цікавыя ўрыўкі з кожнай кнігі былі прачытаныя акторамі.
Пераможцам быў прызнаны Павал Касьцюкевіч за кнігу прозы «Зборная Рэспублікі Беларусь па негалоўных відах спорту». Другое месца — у Альгерда Бахарэвіча, «Малая мэдычная энцыкляпэдыя Бахарэвіча», трэцяе — у Андрэя Федарэнкі, «Мяжа»[3]. Пераможца атрымаў сэртыфікат на суму ў 105 мільёнаў рублёў ад Сомбелбанка[4] і пуцёўку на востраў Готлянд (Швэцыя). Узнагарода за другое месца прадугледжвала месячны побыт ва Ўроцлаве і выданьне кнігі ў Польшчы, у некамэрцыйным выдавецтве «Калегіюм Эўропы Ўсходняй»[5]. «Мяжа» Андрэя Федарэнкі замкнула кола фіналістаў, а пісьменьнік атрымаў запрашэньне ў польскі «горад сустрэч» — Уроцлаў[6].
Лонг-ліст і вынікі
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]| Аўтар | Назва | Выдавецтва | Вынік |
|---|---|---|---|
| Уладзіслаў Ахроменка | «Тэорыя змовы» | Менск: Логвінаў | шорт-ліст |
| Альгерд Бахарэвіч | «Малая мэдычная энцыкляпэдыя Бахарэвіча» | Радыё Свабода, сэрыя «Бібліятэка Свабоды. ХХІ стагодзьдзе» | 2 месца |
| Лявон Вольскі | «Міларусь» | Менск: Мэдыял, сэрыя «Кнігарня Пісьменьніка» | |
| Віктар Карамазаў | «Мастак і парабкі» | Менск: Мэдысонт | |
| Павал Касьцюкевіч | «Зборная Рэспублікі Беларусь па негалоўных відах спорту» | Менск: Логвінаў | 1 месца |
| Артур Клінаў | «Шалом: ваенны раман» | Менск: Логвінаў (сэрыя «Кнігарня „Нашай Нівы“») | шорт-ліст |
| Аляксандар Лукашук | «Сьлед матылька. Освальд у Менску» | Радыё Свабода (сэрыя «Бібліятэка Свабоды. ХХІ стагодзьдзе») | шорт-ліст |
| Ян Максімюк | «Словы ў голым полі» | Менск: Логвінаў (сэрыя "Галерэя «Б») | |
| Віктар Марціновіч | «Сьцюдзёны вырай» | 34mag.net (электроннае выданьне) | |
| Ала Сямёнава | «У сьвятой краіне выгнаньня» | Менск: Кнігазбор (сэрыя «Кнігарня пісьменьніка») | |
| Андрэй Федарэнка | «Мяжа» | Менск: Літаратура і Мастацтва (сэрыя «Лімаўскі фальварак») | 3 месца |
| Макс Шчур | «Ліст, знойдзены на папялішчы» | Познань: Белы крумкач |
Водгукі
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]На адной зь лютаўскіх канфэрэнцыяў амбасадар Польшчы ў Беларусі Лешак Шарэпка паведаміў, што прэмія была створаная менавіта дзеля падтрымкі і папулярызацыі сучаснай прозы краіны-суседкі[6].
Дадатковыя зьвесткі
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]- букмэкеры менскіх літаратурных салёнаў прымалі найбольшыя стаўкі на Лукашукоў «Сьлед матылька» і клінаўскі «Шалом», але ў выніку гэтыя кнігі нават ня трапілі ў тройку пераможцаў[5].
- Павал Касьцюкевіч заявіў аб намеры перадаць частку прэміі сям’і віцебскага апазыцыянэра Сяргея Каваленкі, асуджанага нядаўна на два гады і адзін месяц пазбаўленьня волі, у якога на ўтрыманьні знаходзяцца двое непаўналетніх дзяцей[7].
Другая прэмія (2013)
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]У кастрычніку 2012 году абвешчана аб правядзеньні другой прэміі імя Гедройца за найлепшую кнігу, якая была выдадзеная (у папяровым або электронным варыянтах) у 2012 годзе на беларускай мове ў жанрах «мастацкая проза» й «эсэістыка». У лістападзе 2012 году стала вядома, што зь беларускага боку ў складзе журы будуць працаваць філёзаф Валянцін Акудовіч, пісьменьнікі Уладзімер Арлоў і Павал Касьцюкевіч — як леташні ляўрэат прэміі, крытык Ганна Кісьліцына, старшыня Саюзу беларускіх пісьменьнікаў, рэдактар часопісу «Дзеяслоў» Барыс Пятровіч, паэт і кіраўнік ПЭН-Цэнтру Андрэй Хадановіч. З польскага боку ў журы ўвайшлі: перакладчыца Малгажата Бухалік, дырэктар Польскага Інстытуту ў Менску Пётар Казакевіч, перакладнік і прэзыдэнт Польскага ПЭН-клюбу Адам Паморскі і Надзвычайны й Паўнамоцны Пасол Рэспублікі Польшча ў Рэспубліцы Беларусь Лешак Шарэпка (ганаровы старшыня журы). 11 студзеня 2013 году быў абвешчаны лонг-ліст прэміі (12 пазыцыяў). 11 лютага 2013 году быў абвешчаны шорт-ліст прэміі (6 пазыцыяў). Абвяшчэньне й ушанаваньне пераможцаў адбылося 1 сакавіка 2013 году, у Міжнародны дзень пісьменьніка ў канфэрэнц-залі Princess гатэлю Crowne Plaza ў Менску.[8].
Лонг-ліст і вынікі
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]| Аўтар | Назва | Вынік |
|---|---|---|
| Сяргей Балахонаў | «Зямля пад крыламі Фэнікса» | шорт-ліст |
| Альгерд Бахарэвіч | «Гамбурскі рахунак Бахарэвіча» | 2 месца |
| Алена Брава | «Рай даўно перанаселены» | |
| Адам Глёбус | «Сказы» | 3 месца |
| Паліна Качаткова | «Матылі» | |
| Уладзімер Някляеў | «Аўтамат з газіроўкай з сыропам і без» | 1 месца |
| Андрэй Пакроўскі | «Як я перастаў верыць у Дзеда Мароза» | |
| Алесь Пашкевіч | «Сімъ ПобѢдиши» | |
| Людміла Рублеўская | «Авантуры Пранціша Вырвіча, шкаляра і шпега» | шорт-ліст |
| Юры Станкевіч | «Шал» | шорт-ліст |
| Уладзімер Сьцяпан | «Адна капейка» | |
| Андрэй Федарэнка | «Ланцуг» |
Трэцяя прэмія (2014)
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]У студзені 2014 году абвешчана аб правядзеньні трэцяй прэміі імя Гедройца за найлепшую кнігу, якая была выдадзеная (у папяровым або электронным варыянтах) у 2013 годзе на беларускай мове ў жанрах «мастацкая проза» й «эсэістыка». У тым жа месяцы стала вядома, што зь беларускага боку ў складзе журы будуць працаваць філёзаф Валянцін Акудовіч, пісьменьнікі Уладзімер Арлоў і Альгерд Бахарэвіч, літаратураназнаўца Ціхан Чарнякевіч, старшыня Саюзу беларускіх пісьменьнікаў, рэдактар часопісу «Дзеяслоў» Барыс Пятровіч, паэт і кіраўнік ПЭН-Цэнтру Андрэй Хадановіч. З польскага боку ў журы ўвайшлі: перакладніца Малгажата Бухалік, дырэктар Польскага Інстытуту ў Менску Пётар Казакевіч, перакладнік і прэзыдэнт Польскага ПЭН-клюбу Адам Паморскі і Надзвычайны й Паўнамоцны Пасол Рэспублікі Польшча ў Рэспубліцы Беларусь Лешак Шарэпка (ганаровы старшыня журы). 27 лютага 2014 году быў абвешчаны лонг-ліст прэміі (12 пазыцыяў).[9] 16 траўня 2014 году быў абвешчаны лонг-ліст прэміі (6 пазыцыяў).[10] 2 чэрвеня 2014 году былі абвешчаныя пераможцы.[11]
Лонг-ліст і вынікі
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]| Аўтар | Назва | Вынік |
|---|---|---|
| Уладзіслаў Ахроменка | «Музы і сьвіньні» | |
| Ігар Бабкоў | «Хвілінка» | 1 месца |
| Алена Брава | «Дараваньне. Прощение. Vergebung» | шорт-ліст |
| Сяргей Вераціла | «Разьбітае сэрца Вітаўта» | шорт-ліст |
| Адам Глёбус | «Казкі пра дарослых» | |
| Сяргей Дубавец | «Errata» | |
| Артур Клінаў | «Шклатара» | 2 месца |
| Аляксандар Лукашук | «Зкімбы-зымбы» | |
| Вінцэсь Мудроў | «Багун» | 3 месца |
| Кацярына Ааро | «Сарочае радыё» | |
| Людміла Рублеўская | «Ночы на Плябанскіх млынах» | шорт-ліст |
| Наталка Харытанюк | «Сьмерць лесьбіянкі» |
Чацьвертая прэмія (2015)
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
22 кастрычніка 2014 году быў абвешчаны склад журы чацьвертай прэміі: Уладзімер Арлоў, Ігар Бабкоў, Малгажата Бухалік, Адам Глёбус, Ганна Кісьліцына, Андрэй Федарэнка, Ціхан Чарнякевіч, Ганна Янкута.[12] 30 сакавіка 2015 зьявіўся доўгі сьпіс прэміі.[13]
Лонг-ліст і вынікі
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]| Аўтар | Назва | Вынік |
|---|---|---|
| Сяргей Абламейка | «Настальгія» | |
| Тацяна Барысік | «Жанчына і леапард» | 2 месца |
| Альгерд Бахарэвіч | «Дзеці Аліндаркі» | 3 месца |
| Антон Францішак Брыль | «Ян Ялмужна» | шорт-ліст |
| Віталь Воранаў | «Шэптам» | |
| Андрэй Гуцаў | «Кніга зданяў» | шорт-ліст |
| Сяргей Дубавец | «Сіні карабель у блакітным моры плыве» | шорт-ліст |
| Віктар Казько | «Час зьбіраць косьці» | 1 месца |
| Віктар Марціновіч | «Мова» | |
| Пістончык | «Дэгенэратыўны слоўнік» | |
| Людміла Рублеўская | «Авантуры студыёзуса Вырвіча» | |
| Юры Станкевіч | «Брамнік заўжды самотны» |
Восьмая прэмія (2019)
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]5 чэрвеня 2019 быў абвешчаны склад журы восьмага сэзону: Пятро Васючэнка, Максім Жбанкоў, Марыя Мартысевіч, Анжэла Мельнікава, Жана Капуста, Алесь Пашкевіч і Ганна Севярынец.[14] Адмовіліся ад удзелу ў прэміі Андрусь Горват і Альгерд Бахарэвіч[15].
Лонг-ліст і вынікі
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]27 жніўня 2019 быў абвешчаны лонг-ліст з 12 пазыцыяў,[16] 2 верасьня — шорт-ліст з 6 пазыцыяў.[17] Была ўпершыню ўручаная ўзнагарода ў намінацыі «Выбар Алексіевіч»[18]
| Аўтар | Назва | Выдавецтва | Вынік |
|---|---|---|---|
| Міхал Андрасюк | «Поўня» | Беласток: Праграмная рада тыднёвіка «Ніва» | 2 месца |
| Алена Брава | «Садомская яблыня» | Мінск: Галіяфы | 3 месца |
| Валер Гапееў | «Пазл» | Мінск: Галіяфы | |
| Сяргей Дубавец | «Д’ябал запрэжаны ў плуг» | Вільня: Логвінаў | |
| Сяргей Календа | «Часам панкі паміраюць» | Вільня: Логвінаў | Выбар Алексіевіч |
| Віктар Марціновіч | «Ноч» | Мінск: Кнігазбор | |
| Вінцэсь Мудроў | «Помнік літары Ў» | Мінск: Янушкевіч | |
| Людміла Рублеўская | «Пантофля Мнемазіны» | Мінск: Янушкевіч | |
| Ільля Сін | «Libido» | Мінск: Кнігазбор | 1 месца |
| Андрэй Федарэнка | «Сузіральнік» | Мінск: Кнігазбор | |
| Юлія Шарова | «Вяртанне Ліліт» | Мінск: Янушкевіч | шорт-ліст |
| Сяргей Шупа | «Падарожжа ў БНР» | Радыё Свабодная Эўропа / Радыё Свабода | шорт-ліст |
Крыніцы
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]- ^ а б в Заснаваная літаратурная прэмія імя Ежы Гедройца. ПрайдзіСьвет (28 сьнежня 2011). Праверана 9 сакавіка 2012 г.
- ^ Літаратурная прэмія імя Ежы Гедройца: лонг-ліст. Новы Час (14 студзеня 2012). Праверана 9 сакавіка 2012 г.
- ^ Лаўрэатам прэміі Ежы Гедройца стаў Павал Касцюкевіч. Белсат (3 сакавіка 2012). Праверана 9 сакавіка 2012 г.
- ^ Першую прэмію імя Ежы Гедройца атрымаў Павал Касцюкевіч. Эўрапейскае радыё для Беларусі (3 сакавіка 2012). Праверана 9 сакавіка 2012 г.
- ^ а б Мікола Бугай (3 сакавіка 2012) Прэмію Гедройца атрымаў Касцюкевіч — за «Зборную». Наша Ніва. Праверана 9 сакавіка 2012 г.
- ^ а б Кацярына Радзюк Стымул пісаць па-беларуску. Вечерний Брест. Праверана 9 сакавіка 2012 г.
- ^ Сяргей Пульша Прэмію імя Ежы Гедройца атрымаў пісьменнік Павел Касцюкевіч. БелаПАН. Праверана 9 сакавіка 2012 г.
- ^ Прэміяй імя Ежы Гедройца ўганараваныя Уладзімір Някляеў, Альгерд Бахарэвіч і Адам Глобус https://web.archive.org/web/20170124104720/http://www.lit-bel.org/by/news/3595.html
- ^ Глобус, Рублеўская, Дубавец і іншыя: аб’яўлены лонг-ліст прэміі Гедройца http://nn.by/?c=ar&i=125467..
- ^ http://euroradio.fm/abveshchany-short-list-premii-imya-ezhy-gedroyca
- ^ https://web.archive.org/web/20160305034555/http://news.tut.by/culture/401600.html
- ^ https://web.archive.org/web/20160304120150/http://pen-centre.by/2014/10/22/premya-gedroyca-adkrysya-novy-sezon.html
- ^ https://web.archive.org/web/20160304102152/http://pen-centre.by/2015/03/30/zhury-vyznachyla-dog-sps-prem-gedroyca.html
- ^ https://web.archive.org/web/20191025205511/https://pen-centre.by/2019/06/05/abveshchana-zhury-prjem-ezhy-gedrojca.html
- ^ nn.by
- ^ https://web.archive.org/web/20191025205115/https://pen-centre.by/2019/08/27/abveshchany-long-lst-prjem-gedrojca.html
- ^ https://web.archive.org/web/20190902183654/https://pen-centre.by/2019/09/02/zhury-abvjascla-short-lst-prem-gedrojca.html
- ^ svaboda.org
Вонкавыя спасылкі
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]- Афіцыйная старонка прэміі
- Шорт-ліст прэміі Гедройца адлюстроўвае стан сучаснай беларускай літаратуры, мяркуе Альгерд Бахарэвіч // БелаПАН
- Задача прэміі імя Ежы Гедройца — дапамагчы беларускім пісьменнікам адважыцца пісаць па-беларуску // БелаПАН
- Анатоль Івашчанка — пра фіналістаў прэміі імя Ежы Гедройца // Радыё Свабода
| |||||