Леакадзія Шышэя

Зьвесткі зь Вікіпэдыі — вольнай энцыкляпэдыі
Леакадзія Шышэя
Леакадзія Шышэя
Імя пры нараджэньні Леакадзія Кавальчук
Род дзейнасьці Удзельніца беларускага пасьляваеннага супраціву, дысыдэнтка, былая зьняволеная ГУЛАГу.
Дата нараджэньня 1 чэрвеня 1928
Месца нараджэньня в. Церахоўшчына, Слонімскі павет, Наваградзкае ваяводзтва, Польшча (цяпер — Дзятлаўскі раён, Гарадзенская вобласьць, Беларусь)
Дата сьмерці 18 студзеня 2023(2023-01-18) (94 гады)
Месца сьмерці
Грамадзянства Летува
Прафэсія эканамістка
Муж Кастусь Шышэя (1921 — 2004)
Узнагароды
Мэдаль да стагодзьдзя БНР

Леака́дзія Шышэ́я (дзяв. Кавальчу́к, 1 чэрвеня 1928, в. Церахоўшчына, Слонімскі павет, Наваградзкае ваяводзтва, Польская Рэспубліка — 18 студзеня 2023[1]) — удзельніца беларускага пасьляваеннага супраціву, сяброўка падпольнай слонімскай арганізацыі «Чайка», былая зьняволеная ГУЛАГу, дысыдэнтка, дзяячка беларускай грамады Вільні[2].

Жыцьцяпіс[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Нарадзілася 1 чэрвеня 1928 г. у вёсцы Церахоўшчына Слонімскага павету Наваградзкага ваяводзтва ў Польскай Рэспубліцы (цяпер — Дзятлаўскі раён Гарадзенскай вобласьці). У Другую сусьветную вайну падчас нямецкай акупацыі вучылася ў Слонімскай прагімназіі, належала да СБМ. З 1944 г. працягвала вучобу ў Слонімскай СШ № 1[2].

У 1946 годзе далучылася да падпольнай беларускай арганізацыі «Чайка», якая плянавала змаганьне за нацыянальныя правы, годнасьць, культуру, мову, гісторыю, свабоду і незалежнасьць беларусаў. Удзельнічала ў першых сходах арганізацыі. У сярэдзіне 1947 году арганізацыя была выкрытая ў сувязі з дэкансьпірацыяй Саюзу вызваленьня Беларусі, які быў выданы савецкім агентам Алесем Бажко. У выніку гэтай дэкансьпірацыі і сама «Чайка» была выкрытая, што было павязана з кансьпірацыйнай памылкай: з СВБ некаторыя сябры «Чайкі» утрымлівалі сувязь[3]. Па словах Леакадзіі Шышэі, «Чайкай» падпольную арганізацыю назвалі таму, што падчас устаноўчага сходу, які адбываўся на беразе ракі, побач праляцела чайка[4].

У чэрвені 1947 Леакадзія Шышэя была арыштаваная за ўдзел у антысавецкай арганізацыі, утрымлівалася ў баранавіцкай турме[3].

Леакадзія Шышэя была асуджаная на тэрмін восем з паловай гадоў. Разам зь ёй у ГУЛАГу адбывала пакараньне славутая беларуская паэтка Ларыса Геніюш[2].

У 1954 г. вызвалілася з канцлягераў. Пасьля вызваленьня Леакадзія Шышэя разам з сваім мужам Кастусём Шышэям прыехала ў Вільню, дзе жыла да сваіх апошніх дзён. Леакадзія Шышэя зьяўляецца адной з гераіняў дакумэнтальнага фільма «Людвіка», які распавядае пра беларусаў Віленшчыны. Фільм зьняў рэжысэр з Беласточчыны Мікола Ваўранюк[3].

Памерла 18 студзеня 2023 году ў Вільні[5]. Пахаваная на Ліпаўскіх або Сьвята-Эўфрасіньнеўскіх могілках.

Сям’я[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Мужам Леакадзіі Шышэі (Кавальчук) быў Кастусь Шышэя, камандзір Беларускай краёвай абароны, зь якім яна пазнаёмілася падчас зьняволеньня з дапамогай Ларысы Геніюш[6].

Узнагароды[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Узнагароджаная мэдалём 100 гадоў БНР Рады Беларускай Народнай Рэспублікі[7].

Крыніцы[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

  1. ^ Памерла ўдзельніца беларускага антыбальшавіцкага супраціву Леакадзія Шышэя. Радыё Свабода (18 студзеня 2023).
  2. ^ а б в Кавальчук Л. Дваццаць пяць гадоў за «Чайку» // Газета Слонімская. — 1998. — № 37 (66).
  3. ^ а б в Біяграфія Леакадзіі Шышэі, Антысавецкія рухі ў Беларусі (1944—1956). Даведнік, http://slounik.org/154805.html
  4. ^ Леакадзія Шышэя (Кавальчук), Вытокі, грамадскі вэб-архіў, https://vytoki.net/?photo=00021153
  5. ^ Уладзіслаў Гарбацкі, N 604 Щ. Да сьмерці беларускай волаткі Леакадзіі Шышэі, Новы Час, 19.01.2023, https://novychas.online/asoba/n-604-sch-da-smerci-belaruskaj-volatki-leakadzii
  6. ^ Паліна Сцепаненка, Як у СССР падманам арыштоўвалі беларускіх патрыётак, Новы Час, 26 верасьня 2017, https://novychas.online/poviaz/jak-u-sssr-padmanam-arysztouvali-belaruskih-patryj
  7. ^ Сяргей Навумчык, «Алексіевіч, Пазьняк, Вольскі, Эрыксан, Белавус. Хто яшчэ ўзнагароджаны мэдалём у гонар БНР-100», Радыё Свабода, 23 сакавіка 2019, https://www.svaboda.org/a/29838254.html