Беларуская дзяржаўная і ўнівэрсытэцкая бібліятэка (да 14 траўня 1926 г.), Беларуская дзяржаўная бібліятэка (да 10 жніўня 1932 г.), Дзяржаўная бібліятэка БССР (да 19 траўня 1992 г.)
Нацыянальная бібліятэка Беларусі — галоўнае ўнівэрсальнае навуковае кнігасховішча Беларусі, заснаванае ў 1922 годзе на аснове бібліятэкі Беларускага дзяржаўнага ўнівэрсытэту. Пры бібліятэцы дзейнічаюць музэй кнігі, 4 мастацкія галерэі і канфэрэнц-зала (490 месцаў). Час працы ў будні — 10:00—21:00. У выходныя (субота, нядзеля) — 10:00—18:00. Пры плаце за чытацкі білет патрабуецца пашпарт. Захоўвае больш за 9 млн дакумэнтаў XV—XXI стагодзьдзяў на больш як 50 мовах (відэа- і гуказапісы, газэты, кнігі, лічбавыя дакумэнты, мапы, мікрафільмы, навуковыя дысэртацыі, ноты, паштоўкі, плякаты, рукапісы, рэпрадукцыі карцін і часопісы).
За плату ажыцьцяўляюцца: агляд прэсы, ацэнка кошту і індэксаваньне выданьня, бібліяграфічная даведка, відэаздымкі, доступ у сеціва, капіяваньне, лямінаваньне, наведваньне агляднай пляцоўкі, пераплёт, правядзеньне мерапрыемстваў у канфэрэнц-залі, раздрукоўка, разьмяшчэньне абвестак, сканаваньне, складаньне сьпісу пісьмовых крыніц і экскурсіі.
Уваход у стары будынак10 рублёў узору 2000 году з выявай былога будынку бібліятэкі
Пры заснаваньні ў бібліятэцы стварылі аддзел беларускай літаратуры і бібліяграфіі. Да 1926 г. пры ёй дзейнічала Беларуская кніжная палата. За 1929—1932 гады ўзьвялі адмысловы будынак бібліятэкі ў стылі канструктывізму (архітэктар Георгі Лаўроў) з агульнай (400 месцаў) і навуковай чытальнямі. На 1932 год захоўвала звыш мільёну выданьняў. Пры бібліятэцы заснавалі Бібліяграфічны інстытут БССР. Колькасьць чытачоў склала 15 тысячаў. Пасьля Другой сусьветнай вайны ацалела 321 тысяча асобнікаў выданьняў. У 1948 годзе бібліятэка колькасна аднавіла даваенны ровень сваіх запасаў. У 1956 годзе стала сховішчам дакумэнтаўААН і ЮНЭСКО. У 1960 годзе пачала выдаваць штомесячны бібліяграфічны бюлетэнь «Новыя кнігі Беларусі». У 1961 годзе пабудавалі дадатковы корпус. У 1975 годзе бібліятэка стала ўнівэрсальным сховішчам Беларусі. У 1990 годзе займела электронны каталёг. На пачатак 1996 году захоўвала 7,3 млн выданьняў на больш як 50 мовах. За год выдала 500 тыс. чытачам звыш 3 млн асобнікаў выданьняў. Мела 14 чытальняў на 1000 месцаў. Ажыцьцяўляла кнігаабмен між амаль тысячай бібліятэк, у тым ліку 280 у 36 іншых краінах. За год ладзіла звыш 500 выставаў. Мела найбольшы ў Беларусі збор нотных выданьняў (77 тыс.)[2]. 16 чэрвеня 2006 году адчыніўся новы будынак Нацыянальнай бібліятэкі Беларусі (20 чытальняў на 2000 месцаў). На 2011 год 68% чытачоў атрымлівалі замоўленыя выданьні празь сеціва[3].
