Гайнрых Гайнэ

	Гайнрых Гайнэ
	Heinrich Heine
Асабістыя зьвесткі
Імя пры нараджэньні	Christian Johann Heinrich Heine
Нарадзіўся	13 сьнежня 1797; Дусэльдорф
Памёр	17 лютага 1856; Парыж
Пахаваны	могілкі Манмартр[d];
Бацькі	Samson Heine[d]; Бэці Гайнэ[d]
Сужэнец	Аўгустына Крэшчэнца Мірат[d]
Літаратурная дзейнасьць
Род дзейнасьці	паэт, эсэіст, публіцыст і літаратурны крытык
Кірунак	рамантызм
Мова	нямецкая
Дэбют	першыя вершы з 1816 году;; першы зборнік — «Gedichte» (20 сьнежня 1821)
Значныя творы	«Нямеччына. Зімовая казка»; «Ата Троль. Сон летняе начы»
Подпіс
	Пераклады на беларускую ў [[::be:s:Аўтар:Генрых Гейнэ\|Вікікрыніцах]]
	Гайнрых Гайнэ ў Вікісховішчы

Хрыстыя́н Ё́ган Га́йнрых Га́йнэ (па-нямецку: Christian Johann Heinrich Heine; 13 сьнежня 1797, Дусэльдорф — 17 лютага 1856, Парыж) — нямецкі паэт, публіцыст і крытык. Адзін з найбольш яскравых нямецкіх паэтаў і журналістаў XIX стагодзьдзя. Ён зрабіў гутарковую мову здольнаю да лірыкі, узьняў фэльетон і дарожныя нататкі да мастацкае формы, надаў раней невядомую элегантную лёгкасьць нямецкай мове. Гайнэ належыць да нямецкамоўных паэтаў, творы якіх перакладзеныя на найбольшую колькасьць моваў сьвету.

Жыцьцяпіс

Нарадзіўся ў сям’і зьбяднелага жыдоўскага гандляра тканінаю. Меў яшчэ двух братоў і сястру.

Пачатковую адукацыю атрымаў у ліцэі ў Дусэльдорфе, пасьля навучаўся ў камэрцыйнай школе ў Франкфурце-на-Майне. У 1816 бацькі паслалі сына ў Гамбург да дзядзькі, які валодаў банкам, каб працягнуць сямейную фінансава-гандлёвую традыцыю. Аднак Гайнрых не зацікавіўся фінансамі і, пасварыўшыся зь дзядзькам, вярнуўся дадому.

Вывучаў юрыспрудэнцыю, філязофію і літаратуру ва ўнівэрсытэтах Бону, Гётынгену, Бэрліну (1819—1825). У 1825 прыняў лютэранства, каб атрымаць ступень доктара права.

У 1831 року пад ціскам рэакцыйных сілаў вымушаны эміграваць у Парыж, дзе й правёў рэшту свайго жыцьця. У Нямеччыне змог пабываць толькі ў 1844, наведаўшы маці. З 1848 цяжка хварэў, прыкаваны да ложку. Сканаў 17 лютага 1856, пахаваны на Манмартры.

Творчасьць

Друкавацца пачаў з 1816 року. Першы зборнік паэзіі «Вершы Гайнэ» выйшаў у 1822. Зборнік лірычных вершаў «Кніга песень» (1827) перадае асабістую драму паэта, малюе карціну духоўнага сталеньня маладога чалавека, празь лірычнае «я» дае шырокую панараму эпохі. У кнізе нарысаў «Дарожныя замалёўкі» (тт. 1—4, 1826—31) Гайнрых Гайнэ стварыў рэзка сатырычны вобраз фэўдальна-манархічнае Нямеччыны.

У Францыі Гайнэ апублікаваў некалькі навукова-публіцыстычных працаў. У ягонай паэтычнай творчасьці асабліва сталі прыкметныя палітычныя тэндэнцыі. У творах палітычнай і сатырычнай тэматыкі (зборнік «Сучасныя вершы», 1844; паэмы «Ата Троль. Сон у летнюю ноч», 1841—47; «Нямеччына. Зімовая казка», 1844) выкрываў дух шавінізму й пангерманізму, з болем і любоўю разважаў пра мінуўшчыну і будучыню радзімы.

На беларускую мову творы Гайнэ перакладалі Максім Багдановіч, А. Вяржбоўскі, Марыя Васілеўская, Юлі Таўбін, Алесь Дудар, Юрка Гаўрук, Аркадзь Мардвілка, Сьцяпан Ліхадзіеўскі, Аляксей Зарыцкі, Язэп Сіманоўскі, Янка Лучына, Хведар Ільяшэвіч, Язэп Семяжон, Рыгор Барадулін, Васіль Сёмуха, Фэлікс Баторын, Лявон Баршчэўскі, Яўген Бяласін, Юры Кісялеўскі, Ігар Крэбс й іншыя. Дасьледаваньнямі ягонай творчасьці займаліся В. Вольскі, Ю. Дворкін, А. Зарыцкі, У. Някляеў, С. Вальфсон, Г. Сініла.

Ушанаваньне памяці

Гайнрыха Гайнэ ставяць у адзін шэраг з Фрыдрыхам Шылерам, Ёганам Гётэ і Готгальдам Лэсынгам. На вершы Гайнэ пісалі музыку мноства кампазытараў, у тым ліку Шубэрт і Шуман.

Помнік Гайнэ ўсталяваны ў Парыжы.

У нацысцкай Нямеччыне Гайнэ быў забаронены, усе помнікі яму былі зруйнаваныя. Сярод кніг, якія нацысты публічна спальвалі ў 1933 року, былі й працы Гайнэ. Гэтыя вогнішчы пацьвердзілі ягонае прароцтва:

«Там, дзе спальваюць кнігі, урэшце будуць спальваць і людзей.»

Пасьля Другой сусьветнай вайны ў Нямеччыне зноў сталі зьяўляцца помнікі паэту, у тым ліку ў ягоным родным Дусэльдорфе і на Унтэр-дэн-Ліндэн у Бэрліне.

Імя Гайнрыха Гайнэ носіць Дусэльдорфскі ўнівэрсытэт.

Крыніцы

^ J. W. F., J. G. R. Heine, Heinrich (анг.) // Encyclopædia Britannica: a dictionary of arts, sciences, literature and general information / H. Chisholm — 11 — New York, Cambridge, England: University Press, 1911. — Vol. 13.
^ Mähly J. Heine, Heinrich (ням.) // Allgemeine Deutsche Biographie — L: 1880. — Т. 11. — S. 338–351.
^ Вейнберг П. Гейне, Генрих (рас.) // Энциклопедический словарь — СПб: Брокгауз — Ефрон, 1892. — Т. VIII. — С. 254—257.

Літаратура

Сініла Г. Гейнэ // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн.: БелЭн, 1997. — Т. 5: Гальцы — Дагон. — 576 с. — ISBN 985-11-0090-0
Хрэстаматыя па літаратуры народаў свету. — Мн.: 1995.

Беларускія пераклады

Выбраныя творы. Мн., 1959.
Выбраныя вершы. Мн., 2016.
Габрэйскія мелодыі. 2023.

Вонкавыя спасылкі

Вікікрыніцы зьмяшчаюць арыгінальныя матэрыялы, датычныя тэмы артыкула:

Аўтар:Гайнрых Гайнэ

Гэта — накід артыкула пра пісьменьніка альбо пісьменьніцу. Вы можаце дапамагчы Вікіпэдыі, пашырыўшы яго.

[_be02a130208917ac-1] J. W. F., J. G. R. Heine, Heinrich (анг.) // Encyclopædia Britannica: a dictionary of arts, sciences, literature and general information / H. Chisholm — 11 — New York, Cambridge, England: University Press, 1911. — Vol. 13.

[_b746ef5172c3db82-2] Mähly J. Heine, Heinrich (ням.) // Allgemeine Deutsche Biographie — L: 1880. — Т. 11. — S. 338–351.

[_ea1e1a023cccc3d7-3] Вейнберг П. Гейне, Генрих (рас.) // Энциклопедический словарь — СПб: Брокгауз — Ефрон, 1892. — Т. VIII. — С. 254—257.

[1]

[2]

[3]

Нарматыўны кантроль
Міжнародныя	FAST 2 МІСН VIAF WorldCat
Нацыянальныя	Нарвэгія Чылі Гішпанія Францыя Зьвесткі НБФ Аргентына Каталёнія Нямеччына Італія Ізраіль Фінляндыя Бэльгія ЗША Швэцыя Латвія Японія Чэхія Аўстралія Грэцыя Карэя Харватыя Нідэрлянды Польшча 2 Партугалія Расея 2 Ватыкан
Артысты	MusicBrainz
Асобы	Нямецкія біяграфіі Trove
Іншыя	SNAC 2 IdRef

п а р Рамантызм
Краіны	Ангельшчына Гішпанія Данія Нарвэгія Нямеччына Польшча Расея Францыя Шатляндыя Швэцыя
Плыні	Азёрная школа Багемнасьць Валенрадызм Гатычная літаратура Дусэльдорфская школа Енскі рамантызм Контрасьветніцтва Назарэны Нэаготыка Осіян Рамантычны герой Рамантычны нацыяналізм Сынтэз мастацтваў Трансцэндэнталізм Ультрарамантызм Цёмны рамантызм Школа ракі Гудзон
Літаратары	Абавян Азэвэду Айхэндорф Аленкар Альф’еры Андэрсэн Арбэліяні А. ф. Арнім Б. ф. Арнім Бадлер Байран Бараташвілі Баратынскі Барбо Бацюшкаў Блэйк Боцеў Браты Грым Браянт Брэнтана Бэер Бэрнз Бэртран Вэрэшмарці Вяземскі Гайнэ Гарэт Гат’е Гаўф Гётэ Гёльдэрлін Готарн Гофман Гуцкаў Дзюма Дыяс Дэ Кўінсі Ёленшлэгер Жан Поль Жукоўскі Іліч Ірвінг Карамзін Каштылью Каштэлу Бранку Кітс Клэр Кляйст Колрыдж Красінскі Купэр Леапардзі Ленаў Лермантаў Лоўэл Лэндар Лямартын Магальяіш Мальчэўскі Мандзоні Маха Мачэдонскі Міцкевіч Мёрыке Мэрымэ Мэт’юрын Мюсэ Наваліс Над’е Налбандзян Норвід Нэрваль Палідоры Патоцкі По Прэшэрэн Пушкін Рафі Саавэдра Санд Сарыльля Саўці Скот Славацкі Сталь Стэндаль С’юард Тык Улянд Ўордсўарт Фасколё Фуке Цютчаў Чаўчавадзэ Шатабрыян Шаўчэнка Шваб Шылер М. Шэлі П. Б. Шэлі Эліядэ Эмінэску Эмэрсан Эркулану Эспрансэда Юго Якшыч
Музыка	Абэр Адам Алеві Алькан Ансьлё Брамс Брукнэр Брух Бузоні Бэтговэн Бэліні Бэнэт Бэрвальд Бэрліёз Бэртэн Вагнэр Вольф Воржышак Вэбэр Вэрдзі Глінка Грыг Гумэль Фэлісьен Давід Фэрдынанд Давід Даніцэці Дворжак Ёахім Калькбрэнэр Керубіні Лёвэ Ліст Малер Манюшка Маршнэр Машкоўскі Машэлес Мусаргскі Мэгюль Мэербээр Фані Мэндэльсон Фэлікс Мэндэльсон Мэро Мэтнэр Нідэрмэер Паганіні Падэрэўскі Прудан Расіні Рахманінаў Рубінштэйн Рымскі-Корсакаў Рэйха Скрабін Смэтана Сор Спантыні Сыбэліюс Сэн-Санс Тальбэрг Фарэ Філд Франк Франц Чайкоўскі Чэрні Шапэн Шпор Штраўс Шубэрт Клара Шуман Робэрт Шуман Элгар
Багасловы і філёзафы	Барантэ Бэршэ Бялінскі Вакенродэр Гант Гётэ Гэгель Гэзьліт Канстан Кінэ Колрыдж Лямэнэ Ляра Мадыні Мішле Мюлер Пэліка Русо Рычль Сталь Сэнанкур Тык Фіхтэ Фоербах Хамякоў Чаадаеў А. Шлегель Ф. Шлегель Шляермахэр Шылер Эмэрсан
Маляры	Аец Айвазоўскі Бірштат Блэйк Бонінгтан Брулоў Вірц Главацкі Гоя Гудэ Даль Давід д’Анжэ Джонс Дэлякруа Жанмо Жырадэ Жэрыко Канстэбль Каро Кіпрэнскі Коўл Кох Лёйцэ Лютэрбург Лямпі Марцін Міхалоўскі Палмэр Порту-Алегры Руд Рунге Рышар Рэвой Салех Трапінін Тыдэман Тэрнэр Ўорд Файт Фрыдрых Фюсьлі Чэрч Шасэрыё Шэфэр
Іншае	Бура і націск Мэдыявалізм Нэарамантызм Нямецкі ідэалізм Пострамантызм
« Эпоха Асьветніцтва Рэалізм »