Лявон Баршчэўскі

Зьвесткі зь Вікіпэдыі — вольнай энцыкляпэдыі
Вікіпэдыя мае артыкулы пра іншых асобаў з прозьвішчам Баршчэўскі.
Лявон Баршчэўскі
2-і Старшыня Партыі БНФ
сьнежань 2007 — верасень 2009
Папярэднік: Вінцук Вячорка
Наступнік: Аляксей Янукевіч
Асабістыя зьвесткі
Нарадзіўся: 4 сакавіка 1958(1958-03-04) (65 гадоў)
Полацак, БССР
Партыя: Партыя БНФ (1999—2011)
Адукацыя:
Узнагароды:

Ляво́н Баршчэ́ўскі (нар. 4 сакавіка 1958 году) — беларускі філёляг, перакладнік, рэдактар, грамадзкі дзяяч і палітык, былы[1] старшыня Партыі БНФ і ГА БНФ Адраджэньне.

Грамадзкая і літаратурна-перакладчыцкая дзейнасьць[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Лявон Баршчэўскі нарадзіўся ў Полацку. У 1975 годзе паступіў у Менскі пэдагагічны інстытут замежных моваў на спэцыяльнасьць нямецкая і ангельская мовы. Працаваў выкладнікам нямецкай і ангельскай моваў у роднай школе № 10 Полацку, потым у Наваполацкім політэхнічным інстытуце (цяпер — Полацкі дзяржаўны ўнівэрсытэт). У 1987 годзе скончыў асьпірантуру пры Менскім пэдынстытуце замежных моваў, атрымаў ступень кандыдата філялягічных навук. У 1985 годзе Лявон Баршчэўскі разам зь Сяргеем Шупам стварыў у Менску клюб маладых перакладнікаў «Бабілён».

Перакладнік і ўкладальнік зборнікаў лірыкі Бэртальда Брэхта, Нікаляўса Ленаў, Сапфо, Ф. Петраркі, Ф. Гёльдэрліна, Я. Вырхліцкага, К. Кавафіса, Анакрэона, Ду Фу, Г. Экелёфа, Э. Кітэльсэна, Архілёха, Бабура, С. Стэйнара, Назыма Хікмэта, аль-Бухтуры, М. Цьвятаевай,Нэлі Закс, Р. Кэмпбэла, Сальваторэ Квазімада, М. К. Сарбеўскага, Г. Лоўсана; зборнікаў выбранай прозы Г. Бёля (дзе зьмешчаны м. інш. яго пераклад рамана «Більярд а палове дзясятай»), Ф. Кафкі (улучна зь яго раманамі «Працэс», «Замак», «Зніклы», выбранымі апавяданьнямі). Пераклаў трагедыі Эсхіла «Прыкуты Праметэй», «Пэрсы», Сафокла «Эдып-цар», Эўрыпіда «Мэдэя», камэдыі Арыстафана «Жабы», «Люсістрата», Мэнандра «Адлюднік», драму Фрыдрыха Шылера «Дон-Карлас», раманы Ёгана Вольфганга фон Гётэ «Пакуты маладога Вэртэра», Кнута Гамсуна «Голад», аповесьці Г. Мастоўскай-Радзівіл «Здань у Малым Замку», Астрыд Ліндгрэн «Усе нашы дзеці з Булербю», Яраслава Івашкевіча «Панны з Вілька», паэмы Эдгара Алана По («Тамерлан»), Хаіма Нахмана Бяліка («У горадзе разьні»), К. І. Галчынскага («Баль у Саламона»), Ч. Мілаша («Маральны трактат», «Паэтычны трактат»), трактаты Плятона «Філеб», Арыстотэля «Паэтыка», Імануэля Канта «Пралегомэны да любой будучай мэтафізікі», Г. В. Ф. Гегеля «Вучэньне аб паняцьці і Філязофская энцыкляпэдыя», Ф. В. Ё. Шэлінга «Філязофскія дасьледаваньні пра сутнасьць чалавечай свабоды», Э. Гусэрля «Філязофія як дакладная навука» , дзьве працы па навукавучэньні Ё. Г. Фіхтэ, «Ессе Homo» Ф. Ніцшэ, «Штудыі пра любоў і каханьне» Хасэ Артэгі-і-Гасэта, п’есы С. Мрожака («Танга»), Ю. Славацкага («Балядына»), Станіслава Высьпянскага («Вясельле» і «Варшавянка»), Сэм’юэла Бэкета («Ня-я»), Фрыдрыха Дурэнмата («Партрэт плянэты»), Вацлава Гаўла («Сьвята ў садзе»), Ў. Шэксьпіра («Макбэт»), кнігі нямецкіх гісторыкаў Р. Лінднэра («Гісторыкі і ўлада») і Б. К’яры («Штодзённасьць за лініяй фронту»), паасобныя паэтычныя творы і прозу Г. Апалінэра, апавяданьні К. Гамсуна, Ю. Боргэна, Б. Шульца, эсэй А. Міхніка, вершы, урыўкі з паэмаў Анакрэонта, Катула, Вэргіліюса, Авідыюса, Б. дэ Борна, П. Відаля, Дантэ Аліг’еры, П. дэ Рансара, Л. ды Камойнша, Я. Каханоўскага, Нікаля Буалё, Дж. Мілтана, Ю. Бакі, Гётэ, Адама Нарушэвіча, Ф. Князьніна, Ю. У. Нямцэвіча, Г. Гайнэ, Дж. Леапардзі, Дж. Кітса, М. Эмінэску, В. фон Хайдэнстама, С. Обстфэльдэра, Х. Н. Бяліка, Х. Р. Хімэнэса, Г. Ахтэрбэрга, Я. Э. Волда, Ю. Чаховіча, Фэрнанду Пэсоа, Нэлі Закс, Я. Бжэхвы, Г. Граса, Т. Транстрэмэра, Б. Акуджавы, Т. Вянцлавы, Р. Кэмпбэла і інш., лібрэта опэры «Чужое каханьне наступстваў ня бачыць» Ф. У. Радзівіл.

Баршчэўскі — аўтар кніг папулярных нарысаў «Літаратура ад старажытнасьці да пачатку эпохі рамантызму» (2003) і «Беларуская літаратура і сьвет» (2006; разам зь П. Васючэнкам і М. Тычынам). Аўтар больш за 30 артыкулаў і навуковы кансультант 18-томнай «Беларускай энцыкляпэдыі» (1996—2004), а таксама шматлікіх артыкулаў па мэтодыцы выкладаньня літаратуры ў сярэдняй школе і ва ўстановах новага тыпу. Вядомы таксама як публіцыст: яго шматлікія артыкулы, інтэрвію публікаваліся ў незалежнай пэрыёдыцы ў Беларусі й па-за яе межамі. Суаўтар публікацыі «Справаздача аб стане незалежнай культуры ў Беларусі», прэзэнтаванай на сустрэчы кіраўнікоў ведамстваў культуры краінаў Эўразьвязу ў Любліне (2011). У 2014 годзе ў кракаўскім архіве (аддзел рукапісаў Бібліятэкі князёў Чартарыскіх) знайшоў рукапісы невядомых твораў беларускамоўнай літаратуры першай трэці ХІХ стагодзьдзя «Wiersz Ruski o Religii i Obyczayności» і «Jasno czerwony raczek po obłoku skacze…»[2]

Баршчэўскі быў рэдактарам сэрыі «Biblioteka białoruska», якая пачала выходзіць у 2006 годзе ва Ўроцлаве ў выдавецтве Калегіюму Ўсходняй Эўропы. Рэдактар сэрыі «ЭўраГраматыкі» (з 2008). Ён уклаў 27-моўны «Эўраслоўнік» (2008), «Літоўска-беларускі, беларуска-літоўскі слоўнік» (2021), «Кароткі падручны беларуска-ангельскі слоўнік» (2023), зьяўляецца адным з укладальнікаў і рэдактараў «Нямецка-беларускага слоўніка» (2006) і «Беларуска-нямецкага слоўніка» (2010). Аўтар «Кароткай граматыкі польскай мовы» (2008), «Беларуска-польскага размоўніка-даведніка» (2011); адзін з аўтараў «Кароткай граматыкі латыскай мовы» (2008), «Кароткай граматыкі нідэрляндзкай мовы» (2009), «Кароткай граматыкі нямецкай мовы» (2012). Укладальнік хрэстаматыяў для сярэдняй школы «Літаратура народаў сьвету» (т. 1 і 2, 1995) і «Літаратура народаў сьвету: ХХ стагодзьдзе» (1999; разам зь Е.Лявонавай).

Лявон Баршчэўскі працаваў намесьнікам дырэктара Беларускага гуманітарнага ліцэю імя Якуба Коласа, які быў афіцыйна зачынены ўладамі ў 2003 годзе. Уганараваны Дыплёмам Таварыства беларускай школы «Беларускі настаўнік 2009 году» і мэдалём да 100-годзьдзя Беларускай Народнай Рэспублікі (2019). Ляўрэат прэміі імя Францішка Багушэвіча Беларускага ПЭН-Цэнтру (1997).

Палітычная дзейнасьць[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

У 1990—1995 гадах Баршчэўскі быў дэпутатам Вярхоўнага Савету XII скліканьня, уваходзіў у склад парлямэнцкай апазыцыі БНФ. Быў сябрам камісіі ў пытаньнях адукацыі, культуры і захаваньня гістарычнай спадчыны, а таксама сябрам камісіі ў міжнародных справах і замежнаэканамічнай дзейнасьці. Быў суаўтарам канцэпцыяў прынятых у 1990—1992 гадах законаў «Аб грамадзянстве», «Аб адукацыі», «Аб рэфэрэндуме» і інш. У красавіку 1992 году на 9-й сэсіі ад імя Апазыцыі БНФ прадстаўляў распрацаваны адмыслоўцамі праект закону «Аб барацьбе з карупцыяй і арганізаванай злачыннасьцю», які ня быў прыняты бальшынёй Савету.

З 1995 году — намесьнік старшыні Беларускага народнага фронту «Адраджэньне», у 1996—1999 гг. — выконваў абавязкі старшыні партыі пасьля эміграцыі Зянона Пазьняка. Пасьля расколу партыі ў 1999—2001 гг. быў дарадцам старшыні Партыі БНФ Вінцука Вячоркі.

На 10 зьезьдзе Партыі БНФ у сьнежні 2007 году Лявон Баршчэўскі абраны старшынём партыі. У верасьні 2009 году зыйшоў з пасады старшыні, на якой яго, па выніках зьезду партыі, замяніў Аляксей Янукевіч[1]. У 2011 годзе разам з групай паплечнікаў выйшаў з Партыі БНФ.

Выбраная бібліяграфія[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Крыніцы[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

  1. ^ а б Старшынём Партыі БНФ абраны Аляксей Янукевіч (онлайн+фотарэпартаж) Эўрапейскае радыё для Беларусі
  2. ^ Баршчэўскі Л., Янушкевіч Я. Два новыя тэксты беларускай літаратуры ХІХ ст.: Жанравая прыналежнасць, моўныя асаблівасці, праблема атрыбуцыі // Acta Albaruthenica-16. Warszawa 2016, s. 311—322.

Літаратура[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

  • Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн.: БелЭн, 2004. — Т. 18. Кн. 2: Рэспубліка Беларусь. — 760 с. — ISBN 985-11-0295-4
  • Беларускія пісьменнікі: Біябібліяграфічны слоўнік. У 6 т. / пад рэд. А. І. Мальдзіса. — Мн.: БелЭн, 1992. — Т. 1. Абуховіч — Ватацы. — 542с.;іл. с. — ISBN 5-85700-061-0
  • Апазыцыя БНФ у Вярхоўным Савеце ХІІ скліканьня: Дакумэнты, факты, камэнтары [А. Кур’яновіча]. Смаленск, 2015.
  • Лявон Барщевський: «Найкращі перекладачи — ті, хто займаються тільки перекладами…»: Розмова з Віталієм Пономарьовим // Акцент: Альманах. Вип. 2 (4). Київ: «Темпора», 2010. С. 452—455.
  • Lawon Barszczeuski. Podwójne światy. Wywiad Małgorzaty Nocuń z Lawonem Barszczeuskim = Double Worlds. Małgorzata Nocuń Talks to Lavon Barshcheusky. Kraków 2014.
  • 6:0 на карысьць Лявона Баршчэўскага. Інтэрвію Марыны Коктыш зь Лявонам Баршчэўскім // Народная воля. 2018. 2 сак.
  • «Калі нейкі літаратурны шэдэўр не перакладзены на беларускую мову – гэта дакор нам усім». Інтэрвію Міхася Скоблы зь Лявонам Баршчэўскім // Народная воля. 2022. 23 сьнежня.

Вонкавыя спасылкі[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]