Рэспубліка Саха

Рэспубліка Саха (Якутыя)
рас. Республика Саха (Якутия) якуцк. Саха Өрөспүүбүлүкэтэ
Герб	Сьцяг
Гімн	Гімн Рэспублікі Саха
Агульныя зьвесткі
Краіна	Расея
Тып суб’екту фэдэрацыі	Рэспубліка
Эканамічны раён	Далёкаўсходні
Статус	рэспубліка
Уваходзіць у	Далёкаўсходнюю фэдэральную акругу
Сталіца	Якуцк
Улучае	34 раёны (улусы), 2 мескія акругі
Найбольшы горад	Якуцк
Іншыя буйныя гарады	Якуцк, Нерунгры
Дата ўтварэньня	27 красавіка 1922 (як Якуцкая АССР) 27 верасьня 1990 (як Якуцкая-Саха Савецкая Сацыялістычная Рэспубліка) 1991 (як Рэспубліка Саха (Якутыя))
Прэзыдэнт	Айсэн Нікалаеў[d]
Старшыня ўраду Старшыня Дзяржаўнага Сходу (Іл Тумэн)	Галіна Данчыкава Аляксандар Жыркоў
Афіцыйныя мовы	расейская, якуцкая
Насельніцтва (2014)	954 803 (55-е месца)
Шчыльнасьць	0,31 чал./км²
Нацыянальны склад	якуты, расейцы, эвенкі
Плошча	3 083 523 км² (1-е месца)
Вышыня па-над узр. м.  · найвышэйшы пункт	3147 м
Месцазнаходжаньне Рэспублікі Саха
Мэдыя-зьвесткі
Часавы пас	+10, +11, +12
Код ISO 3166-2	RU-SA
Код аўтам. нумароў	14
Афіцыйны сайт
Дадатковыя мультымэдыйныя матэрыялы

Мапа Якутыі

Рэспу́бліка Саха́ (Яку́тыя) (па-якуцку: Саха Өрөспүүбүлүкэтэ, Саха Сирэ, па-расейску: Республика Саха (Якутия)) — суб’ект Расейскай Фэдэрацыі, разьмешчаны ў паўночна-ўсходняй Сыбіры. Найбольш вялікі суб’ект Расеі і найбуйнейшая адзінка адміністрацыйнага падзелу ў сьвеце. Колішнія назвы: Якуцкая АССР (1922—1990), Якуцкая-Саха ССР (1990—1991).

Гісторыя

5—28 верасьня 1990 году адбылася 2-я сэсія Вярхоўнага савету ЯАССР 12 скліканьня, якая па між іншых пытаньняў разгледзіла Дэклярацыю аб дзяржаўным сувэрэнітэце Якуцкай Савецкай Сацыялістычнай Рэспублікі — Рэспублікі Саха ды аб разьмежаваньнях паўнамоцтваў паміж Я-СССР, РСФСР ды СССР па пытаньнях эканамічнага ды гаспадарчага будаўніцтва.

У сувязі з увядзеньнем у дзеяньне Дэклярацыі аб дзяржаўным сувэрэнітэце Я-СССР пастановай сэсіі вышэйшы орган дзяржаўнай улады рэспублікі быў перайменаваны ў Вярхоўны Савет Якуцкай-Саха Савецкай Сацыялістычнай Рэспублікі.

Былі наладжаныя сувязі зь Беларусьсю.

27 сьнежня 1991 году ў 10 гадзінаў раніцы ў Якуцкім музычным тэатры адкрылася ўрачыстае паседжаньне Вярхоўнага савету Якуцкай-Саха ССР, з нагоды ўступленьня на пасаду першага прэзыдэнта Міхіла Яфімавіча Нікалаева.

У сувязі са зваротам Прэзыдэнта Якуцкай-Саха ССР Вярхоўны Савет Я-СССР прыняў пастанову аб перайменаваньні Я-СССР у Рэспубліку Саха (Якутыя).

Насельніцтва

Насельніцтва Якутыі на 2014 год складала 954 803 чал. Удзельная вага гарадзкога насельніцтва: 64,2%, шчыльнасьць насельніцтва: 0,3 чал./км². Такім чынам, шчыльнасьць насельніцтва ў Якутыі зьяўляецца самай нізкай сярод усіх суб’ектаў Расейскай Фэдэрацыі. Нацыянальны склад насельніцтва разнастайны. Асноўнымі этнічнымі супольнасьцямі зьяўляюцца якуты (45,54%) і расейцы (41,15%). Таксама ў рэспубліцы пражываюць украінцы (3,65%), беларусы (0,45%). Агулам, паводле перапісу насельніцтва ў 2002 г., у Якутыі пражываюць каля 127 розных народнасьцяў. 64,26% ад усяго насельніцтва зьяўляюцца гараджанамі, 35,74%, адпаведна, сельскім насельніцтвам. Гарадамі з найбольшай колькасьцю жыхароў зьяўляюцца Якуцк (235,6 тыс.), Нерунгры (69,1 тыс.), Мірны (34,4 тыс.), Ленск (26,2 тыс.) і Алдан (20,5 тыс.).

Якутыя падзяляецца на 11 гарадоў, 35 улусаў і асобную адміністратыўную адзінку Новасыбірскія астравы.

Цэнтры раёнаў

• Белая Гара
• Алдан
• Чакурдах
• Амга
• Саскылах
• Ціксі
• Верхневілюйск
• Зыранка
• Батагай
• Вілюйск
• Бердзігесьцях
• Жыганск
• Сангар
• Ленск
• Ніжні Бесьцях
• Мірны
• Хану
• Намцы
• Нерунгры
• Чэрскі
• Нюрба
• Вусьць-Нэра
• Алянёк
• Алёкмінск
• Сярэднекалымск
• Сунтар
• Ытык-Кюёль
• Хандыга
• Барагонцы
• Вусьць-Мая
• Дэпутацкі
• Пакроўск
• Чурапча
• Батагай-Алыта

Некаторыя гарады

• Верхаянск
• Удачны
• Кысыл-Сыр

Некаторыя астравы

• Вялікі Бегічаў
• Зямля Бунге
• Фадзееўскі (паўвостраў)

Літаратура

• Зверев Е. В Белоруссию — с любовью. И оттуда так же. // Молодежь Якутии. Якутск. 29 августа 1991. С 6.
• Якутия: хроника, факты, события. Часть 3. 1954—1990 гг. Якутск. 2006. С. 404
• Якутия: хроника, факты, события. Книга четвертая. Часть 1. 1990—1996 гг. Якутск. 2007. С. 31, 85—87.

Вонкавыя спасылкі

• Афіцыйны сайт (рас.)^, (анг.)^, (якуцк.)
• Якуція: народ, якому ўдалося зноў стаць большасцю на ўласнай зямлі // Наша ніва