Шумячы
| Шумячы лац. Šumiačy | |
.png)
| |
| Першыя згадкі: | 1569 |
| Краіна: | Расея |
| Суб’ект фэдэрацыі: | Смаленская вобласьць |
| Муніцыпальны раён: | Шумяцкі |
| Насельніцтва: | 4399 чал. (2009) |
| Часавы пас: | UTC+3 |
| Тэлефонны код: | 48133 |
| Паштовы індэкс: | 216410 |
| Нумарны знак: | 67 |
| Геаграфічныя каардынаты: | 53°51′0″ пн. ш. 32°25′0″ у. д. / 53.85° пн. ш. 32.41667° у. д.Каардынаты: 53°51′0″ пн. ш. 32°25′0″ у. д. / 53.85° пн. ш. 32.41667° у. д. |
Шумячы на мапе Расеі   Шумячы | |
Шумячы — мястэчка ў Расеі, на рацэ Шумячцы. Адміністрацыйны цэнтар Шумяцкага раёну Смаленскай вобласьці. Насельніцтва на 2016 год — 3975 чалавек. Знаходзяцца за 105 км на поўдзень ад Смаленску, за 7 км ад чыгуначнай станцыі Панятоўка (лінія Рослаў — Крычаў); на аўтамабільнай дарозе Крычаў — Малаяраславец.
Шумячы — даўняе мястэчка гістарычнай Амсьціслаўшчыны, на этнічнай тэрыторыі беларусаў. Да нашага часу тут захаваўся касьцёл Сьвятога Міхала, помнік архітэктуры XVII ст., да непазнавальнасьці перабудаваны пад царкву Маскоўскага патрыярхату.
Гісторыя
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу].jpg)
.jpg)
Вялікае Княства Літоўскае
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]Першы пісьмовы ўпамін пра Шумячы («зямля пустовская волости замку Крычевского») датуецца 1569 годам[1], калі яны ўваходзілі ў склад Амсьціслаўскага ваяводзтва. У XVII ст. Шумячы мелі статус сяла. Пад 1719 годам яны ўпершыню ўпамінаюцца як мястэчка, уладаньне Казімера Галынскага. У раскладзе падатку значыцца, што мястэчка выплачвала 600 злотых чопавага.
У 1757 годзе Шумячы атрымалі прывілей на два таргі на тыдзень і на два кірмашы (на Сьвятога Юрыя ўвесну і ўвосень). У гэты час яны знаходзіліся ў валоданьні падстаросты амсьціслаўскага Юрыя Галынскага. Мястэчка мела квартальны плян, аснову якога складаў Рынак з сакральным будынкам у цэнтры. Ад Рынку ў розныя бакі адыходзілі 6 вуліц[2].
Пад уладай Расейскай імпэрыі
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]У выніку першага падзелу Рэчы Паспалітай (1772 год) Шумячы апынуліся ў складзе Расейскай імпэрыі, дзе ў 1784 годзе яны сталі цэнтрам воласьці Клімавіцкага павету Магілёўскай губэрні. У гэты час у мястэчку існавалі царква Сьвятога Духа, касьцёл і капліца[1].
На 1892 год у Шумячах было 423 дамы (197 хрысьціянскіх і 226 юдэйскіх), дзеялі 2 царквы і 4 малітоўныя дамы, працавалі валасная ўправа, расейская народная вучэльня, аптэка і 3 гарбарні. Штогод 23 красавіка ў мястэчку праходзіў кірмаш.
Найноўшы час
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]25 сакавіка 1918 году згодна з Трэцяй Устаўной граматай Шумячы абвяшчаліся часткай Беларускай Народнай Рэспублікі. 1 студзеня 1919 году згодна з пастановай І зьезду КП(б) Беларусі яны ўвайшлі ў склад Беларускай ССР, аднак 16 студзеня Масква адабрала мястэчка разам зь іншымі этнічна беларускімі тэрыторыямі ў склад РСФСР. У 1924 годзе Шумячы не вярнулі БССР і перадалі ў Рослаўскі павет РСФСР.
У 1929 годзе Шумячы сталі цэнтрам раёну. У 1938 годзе статус паселішча панізілі да сяла. У 1965 годзе Шумячы атрымалі афіцыйны статус пасёлку гарадзкога тыпу.
31 сакавіка 2014 году на сайце Avaaz.com(en) была створана пэтыцыя аб вяртаньні Шумяцкага раёну ў склад Беларусі. Гэта была ўжо другая спроба: першая была праведзеная актывістамі ў пачатку 2000-х гадоў[Крыніца?].
Насельніцтва
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]- XIX стагодзьдзе: 1861 год — 2306 чал., зь іх 1003 праваслаўныя, 22 каталікі і 1281 юдэі; 1892 год — 4551 чал., зь іх 2049 хрысьціянаў і 2502 юдэі[3]
- XX стагодзьдзе: 1970 год — 4258 чал.; 1979 год — 5170 чал.; 1989 год — 5724 чал.
- XXI стагодзьдзе: 2002 год — 4731 чал.; 2009 год — 4399 чал.; 2012 год — 4123 чал.; 2013 год — 4055 чал.; 2014 год — 3991 чал.; 2015 год — 4007 чал.; 2016 год — 3975 чал.
Інфраструктура
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]У Шумячах працуюць 2 дашкольныя ўстановы, сярэдняя і пачатковая школы, лякарня.
Эканоміка
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]Ільнозавод, цагельня, масларобны, крухмальна-патачны, асфальтабэтонны заводы, хлебакамбінат.
Турыстычная інфармацыя
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]Інфраструктура
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]Дзее Шумяцкі краязнаўчы музэй.
Славутасьці
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]- Касьцёл Сьвятога Міхала (1618[4]; цяпер царква Сьвятога Ільлі Прарока Маскоўскага патрыярхату)
Страчаная спадчына
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]- Капліца (XVIII ст.)
- Кляштар бэрнардынаў (XVII ст.)
- Царква Сьвятога Духа (XVIII ст.; Сьвяты Пасад)
Крыніцы
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]- ^ а б Мяцельскі А. Шумячы // ВКЛ. Энцыкл. — Мн.: 2010 Т. 3. С. 416.
- ^ Мяцельскі А. Мястэчкі Мсціслаўскага ваяводства XVI—XVIII стст. // Гістарычна-археалагічны зборнік. Менск, 2008. № 23.
- ^ Krzywicki J. Szumiacze // Słownik geograficzny... T. XII. — Warszawa, 1892. S. 73
- ^ Ковалева В. Православные храмы Шумячской земли. — Шумячи, 2017?. С. 13. [1](недаступная спасылка)
Літаратура
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]- Вялікае княства Літоўскае: Энцыклапедыя. У 3 т. / рэд. Г. П. Пашкоў і інш. — Мн.: Беларуская Энцыклапедыя, 2010. — Т. 3: Дадатак А — Я. — 690 с. — ISBN 978-985-11-0487-7
- Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. Tom XII: Szlurpkiszki — Warłynka. — Warszawa, 1892.
- Смоленская область: Энциклопедия в 2 т. / Редкол.: Г. С. Меркин (отв. ред.) и др. Т. 2: А—Я. — Смоленск: СПГУ, 2003. — 624 с.
Вонкавыя спасылкі
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
| |||||||||||||
| ||||||||