Чэлсі Лёндан

	Чэлсі
Поўная назва	па-ангельску: Chelsea Football Club
Заснаваны	10 сакавіка 1905
Горад	Лёндан, Ангельшчына
Стадыён	Стэмфард Брыдж; Умяшчальнасьць: 41 841
Прэзыдэнт	Тод Болі[d]
Кіраўнік	Тод Болі[d]
Галоўны трэнэр	Энца Марэска[d];
Чэмпіянат	Прэм’ер-Ліга
· 2023—2024	6 месца
	Галерэя здымкаў у Вікісховішчы; chelseafc.com (анг.)

Гэтая назва мае некалькі сэнсаў. Калі вас цікавяць іншыя сэнсы, глядзіце таксама Чэлсі (неадназначнасьць).

«Чэ́лсі» (па-ангельску: Chelsea F.C.) — ангельскі футбольны клюб з гораду Лёндану. Названы на імя лёнданскага раёну Чэлсі, у якім разьмешчаны хатні стадыён каманды. Заснаваны ў 1905 годзе й быў прыняты ў другі дывізіён Футбольнай лігі 1 чэрвеня 1905 году. Хатні стадыён — «Стэмфард Брыдж», які адкрыўся ў 1877 годзе. Каманда «Чэлсі» стваралася адмыслова для гульні на новым стадыёне. Пераможцы Лігі чэмпіёнаў (2012) і Лігі Эўропы (2013, 2019). Уладальнікам каманды зьяўляецца расейскі бізнэсмэн Раман Абрамовіч.

Асноўная форма — сінія кашулі й трусы зь белымі гетрамі, падобная камбінацыя выкарыстоўваецца з 1960-х гадоў. Клюбная эмблема некалькі разоў відазьмянялася ў спробах мадэрнізацыі клюбнай сымболікі; бягучая эмблема, цырыманіяльны сіні леў, які трымае посах, зьяўляецца мадыфікаванай вэрсіяй эмблемы, упершыню прынятай у 1953 годзе; дадзеная вэрсія эмблемы была прынятая ў 2005 годзе^[3]. Клюб займае пятае месца паводле наведвальнасьці хатняга стадыёну за ўвесь час удзелу ў ангельскім футболе^[4]. Сярэдняя наведвальнасьць хатніх матчаў у сэзоне 2011—2012 гадоў склала 40 651 чалавек, што зьяўлялася шостым паказчыкам у Прэм’ер-лізе^[5].

Гісторыя

2 чэрвеня 2003 году Кен Бэйтс прадаў «Чэлсі» расейскаму мільярдэру Раману Абрамовічу за амаль 140 млн фунтаў, што стала найбуйнейшым у сьвеце продажам ангельскага футбольнага клюбу^[6]. Больш за 100 млн фунтаў стэрлінгаў было выдаткавана на новых гульцоў, але Кляўдыё Раньеры ня здолеў атрымаць якіх-небудзь трафэяў, таму быў заменены на партугальскага трэнэра Жузэ Маўрыньню. Пад кіраўніцтвам Маўрыньню «Чэлсі» стаў пятым ангельскім клюбам з часоў Другой сусьветнай вайны, якія абаранілі свой тытул у сэзоне 2005—2006 гадоў^[7]. Затым былі выйграныя Кубак Футбольнай асацыяцыі (2007) і два Кубкі футбольнай лігі (2005 і 2007).

20 верасьня 2007 году партугальскі трэнэр лёнданскага «Чэлсі» Жузэ Маўрыньню пакінуў свой пост. Клюб афіцыйна пацьвердзіў ад’езд Маўрыньню, разьмясьціўшы афіцыйнае паведамленьне аб гэтым на сайце клюбу. Афіцыйная вэрсія: «Сёньня ФК „Чэлсі“ й Жузэ Маўрыньню разарвалі дамову аб супрацоўніцтве па ўзаемнай дамоўленасьці». Маўрыньню прыйшоў у «Чэлсі» ўлетку 2004 году. Пад ягоным кіраўніцтвам клюб у 2005 і 2006 гадох станавіўся чэмпіёнам Ангельшчыны, у 2005 і 2007 гадох атрымаў перамогу ў Кубку ангельскай лігі, у 2007 годзе стаў уладальнікам Кубка Ангельшчыны, а ў 2005 годзе — пераможцам Супэркубка Ангельшчыны.

19 студзеня 2008 году «Чэлсі» атрымаў 300-ю перамогу ў Прэм’ер-Лізе, калі на хатняй арэне быў перайграны «Бірмінггэм Сіці» зь лікам 1:0. 24 траўня 2008 году, пасьля двухдзённых перамоваў, на афіцыйным сайце «Чэлсі» зьявілася паведамленьне аб скасаваньні кантракту з Аўрамам Грантам. Чыньнікам таму зьяўлялася параза клюбу ў фінале Лігі чэмпіёнаў. 53-гадовы ізраільскі спэцыяліст прапрацаваў у «Чэлсі» меней за год, у верасьні 2007 году зьмяніўшы на пасту галоўнага трэнэра партугальца Жузэ Маўрыньню.

12 чэрвеня 2008 году было абвешчана, што новым галоўным трэнэрам стаў бразыльскі спэцыяліст Луіс Фэліпэ Скалары^[8], які зьяўляўся галоўным трэнэрам зборнай Партугаліі. У поле зроку кіраўніцтва клюбу, акрамя Скалары, знаходзіліся такія вядомыя трэнэры, як то Карлё Анчэлёцьці, Гуўс Гідынк і Лючана Спалецьці. Але не выканаўшы свае задачы, пастаўленыя кіраўніцтвам клюбу, быў звольнены з пасады галоўнага трэнэра ўжо ў лютым 2009 году^[9]. «Сінія» скаціліся на 4 месца ў турнірнай табліцы ангельскай лігі, згуляўшы дома сухую нічыю з «Гал Сіці».

Да канца сэзону 2008—2009 гадоў клюб часова ўзначальваў Гуўс Гідынк, які адначасова трэнэраваў у зборнай Расеі^[10]. У 2009 годзе «Чэлсі» пад кіраўніцтвам Гідынка атрымаў перамогу ў Кубку футбольнай асацыяцыі, аказаўшыся мацней за «Эвэртан» зь лікам 2:1.

Тытулы

Ангельшчына

Чэмпіянат Ангельшчыны: 6
- 1955, 2005, 2006, 2010, 2015, 2017

Чэмпіянат Ангельшчыны (Другі дывізіён): 2
- 1984, 1989

Кубак Ангельшчыны: 8
- 1970, 1997, 2000, 2007, 2009, 2010, 2012, 2018

Кубак футбольнай лігі: 5
- 1965, 1998, 2005, 2007, 2015

Супэркубак Ангельшчыны: 4
- 1955, 2000, 2005, 2009

Міжнародныя

Ліга чэмпіёнаў УЭФА: 2
- 2012, 2021

Ліга Эўропы УЭФА: 2
- 2013, 2019

Кубак уладальнікаў кубкаў УЭФА: 2
- 1971, 1998

Супэркубак УЭФА: 2
- 1998, 2021

Стэмфард Брыдж

Асноўны артыкул: Стэмфард Брыдж (стадыён)

Эмблема

З часу ўзьнікненьня клюбу, «Чэлсі» меў чатыры асноўныя эмблемы, хоць усе зьведалі невялікія зьмены. У 1905 годзе была прынятая першая эмблема з выявай Пэнсіянэраў Чэлсі, эмблема спрыяла прысваеньню клюбу мянушкі «Пэнсіянэры», і застаецца на наступныя паўстагодзьдзя, хоць гэтая эмблема ніколі не зьявілася на форме. У рамках мадэрнізацыі Тэда Дрэйка з 1952 году, ён настойваў на тым каб выдаліць пэнсіянэраў з эмблемы і прыняць новую. У якасьці часавай эмблемы на адзін год было прынята выява зь літарамі FCC. У 1953 годзе эмблема была зьмененая на вэртыкальна стаялага сіняга льва з кіем, гэтая эмблема праіснавала яшчэ 30 гадоў.

Колеры

Футбалісты «Чэлсі» заўсёды насілі блакітныя кашулі, хоць першапачаткова былі прынятыя з больш сьветлым адценьнем, чым цяпершаняя вэрсія, і ў адрозьненьне ад сёньняшніх былі апранутыя ў белыя шорты і цёмна-сінія шкарпэткі. Больш сьветлая сіняя форма была ўзятая з гоначных колераў тагачаснага прэзыдэнта клюбу, графа Кадогана.

1905—1912

2007—2008

Галоўныя трэнэры

Джон Тэйт Робэртсан 1905—1907
Дэйвід Колдэргэд 1907—1933
Лэсьлі Найтан 1933—1939
Білі Бырэл 1939—1952
Тэд Дрэйк 1952—1961
Томі Догэрці 1962—1967
Дэйв Сэкстан 1967—1974
Рон Ст’юарт 1974—1975
Эдзі Макрыдзі 1975—1977
Кен Шэліта 1977—1978
Дэні Бланчфлаўэр 1978—1979
Джэф Гэрст 1979—1981
Джон Нэйл 1981—1985

Джон Голінз 1985—1988
Бобі Кэмпбэл 1988—1991
Ян Портэрфілд 1991—1993
Дэйвід Ўэб 1993
Глен Годл 1993—1996
Руўд Гуліт^[a] 1996—1998
Джанлюка Віяльлі^[a] 1998—2000
Кляўдыё Раньеры 2000—2004
Жузэ Маўрыньню 2004—2007
Аўрам Грант 2007—2008
Луіс Фэліпэ Скалары 2008—2009
Гуўс Гідынк 2009
Карлё Анчэлёцьці 2009—2011

Гулец году

Год	Гулец
1967	Пэтэр Банэці
1968	Чарлі Кук
1969	Дэйвід Ўэб
1970	Джон Голінз
1971	Джон Голінз
1972	Дэйвід Ўэб
1973	Пітэр Осгуд
1974	Гэры Лок
1975	Чарлі Кук
1976	Рэй Ўілкінз
1977	Рэй Ўілкінз
1978	Мікі Дрой

Год	Гулец
1979	Томі Ланглей
1980	Клайв Ўолкер
1981	Пэтэр Барота
1982	Майк Філерай
1983	Джой Джонз
1984	Пат Нэвін
1985	Дэйвід Сьпідзі
1986	Эдзі Нідзьвікі
1987	Пат Нэвін
1988	Тоні Дарыга
1989	Грэм Робэртс
1990	Кэн Монку

Год	Гулец
1991	Эндзі Таўнсэнд
1992	Пол Эліат
1993	Фрэнк Сынклер
1994	Стыў Кларк
1995	Эрлянд Ёнсэн
1996	Руўд Гуліт
1997	Марк Г’юз
1998	Дэніс Ўайз
1999	Джанфранка Дзола
2000	Дэніс Ўайз
2001	Джон Тэры
2002	Карлё Кудычыні

Год	Гулец
2003	Джанфранка Дзола
2004	Фрэнк Лэмпард
2005	Фрэнк Лэмпард
2006	Джон Тэры
2007	Майкл Эсьен
2008	Джо Коўл
2009	Фрэнк Лэмпард
2010	Дыд’е Драгба
2011	Пэтар Чэх
2012	Хуан Мата
2013	Хуан Мата
2014	Эдэн Азар

Год	Гулец
2015	Эдэн Азар
2016	Віліян
2017	Эдэн Азар
2018	Н’Галё Кантэ
2019	Эдэн Азар
2020	Матэо Ковачыч
2021	Мэйсан Маўнт
2022	Мэйсан Маўнт
2023	Т’ягу Сылва
2024	Коўл Палмэр

Склад

Актуальны на 12 верасьня 2024 году

№	Пазыцыя	Імя	Год нараджэньня
1	Бр	Робэрт Санчэс	1997
2	Аб	Аксэль Дысасі	1998
3	Аб	Марк Кукурэльля	1998
4	Аб	Тосын Адарабіёо	1997
5	Аб	Бэнуа Бадыяшыль	2001
6	Аб	Леві Колўіл	2003
7	Нап	Пэдру Нэту	2000
8	ПА	Энса Фэрнандэс	2001
10	Нап	Міхаіл Мудрык	2001
11	Нап	Ноні Мадуэке	2002
12	Бр	Філіп Ёргенсэн	2002
13	Бр	Маркус Бэтынэльлі	1992
14	Нап	Жуан Фэлікс	1999
15	Нап	Нікаля Джэксан	2001
17	ПА	Кэрні Чуквуэмэка	2003

№	Пазыцыя	Імя	Год нараджэньня
18	ПА	Крыстафэр Нкюнкю	1997
19	Нап	Джэйдан Санча (ар. Ман. Юн.)	2000
20	ПА	Коўл Палмэр	2002
21	Аб	Бэн Чылўэл	1996
22	ПА	Кіран Д’юсбэры-Гол	1998
24	Аб	Рыс Джэймз (капітан)	1999
25	ПА	Майсэс Кайсэда	2001
27	Аб	Малё Гюсто	2003
29	Аб	Вэсьлі Фафана	2000
31	ПА	Чэзарэ Казадэі	2003
38	Нап	Марк Гію	2006
40	Аб	Рэнату Вэйга	2003
45	ПА	Рамэо Лявія	2004
47	Бр	Лукас Бэргстрэм	2002

Заўвагі

^ ^а ^б Гуляючы трэнэр

Крыніцы

^ Інфармацыя пра клюб на афіцыйнай старонцы (анг.)
^ https://www.transfermarkt.com/-/mitarbeiterhistorie/verein/631
^ Chelsea centenary crest unveiled. BBC Sport
^ All Time League Attendance Records. Афіцыйны сайт ФК «Ньюкасл Юнайтэд»
^ Scroll down for more detail. tonykempster.co.uk
^ Russian businessman buys Chelsea. BBC Sport
^ Terry Eyes Back-to-Back Titles. Sporting Life
^ Scolari is new Chlesea manager. Афіцыйны сайт ФК «Чэлсі»
^ Chelsea sack Scolari. Афіцыйны сайт ФІФА
^ Chelsea confirm Hiddink as coach. BBC Sport

Вонкавыя спасылкі

[трэнэр-11] а ^б Гуляючы трэнэр

[1] Інфармацыя пра клюб на афіцыйнай старонцы (анг.)

[_4832d2e736ab2fdf-2] ttps://www.transfermarkt.com/-/mitarbeiterhistorie/verein/631

[3] Chelsea centenary crest unveiled. BBC Sport

[4] All Time League Attendance Records. Афіцыйны сайт ФК «Ньюкасл Юнайтэд»

[5] Scroll down for more detail. tonykempster.co.uk

[6] Russian businessman buys Chelsea. BBC Sport

[7] Terry Eyes Back-to-Back Titles. Sporting Life

[8] Scolari is new Chlesea manager. Афіцыйны сайт ФК «Чэлсі»

[9] Chelsea sack Scolari. Афіцыйны сайт ФІФА

[10] Chelsea confirm Hiddink as coach. BBC Sport

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[a]