Абчуга (вёска)
Абчуга лац. Abčuha | |
Старая хата | |
Краіна: | Беларусь |
Вобласьць: | Менская |
Раён: | Крупскі |
Сельсавет: | Заборскі |
Вышыня: | 188[1] м н. у. м. |
Насельніцтва: | 180 чал. (2010)[2] |
Часавы пас: | UTC+3 |
Тэлефонны код: | +375 1796 |
Паштовы індэкс: | 222014[3] |
Нумарны знак: | 5 |
Геаграфічныя каардынаты: | 54°29′48.98″ пн. ш. 29°21′55.01″ у. д. / 54.4969389° пн. ш. 29.3652806° у. д.Каардынаты: 54°29′48.98″ пн. ш. 29°21′55.01″ у. д. / 54.4969389° пн. ш. 29.3652806° у. д. |
± Абчуга | |
Галерэя здымкаў у Вікісховішчы |
Абчу́га[4] — вёска ў Беларусі, на рацэ Бабры. Уваходзіць у склад Заборскага сельсавету Крупскага раёну Менскай вобласьці. Насельніцтва на 2010 год — 180 чалавек. Знаходзіцца за 32 км на паўночны ўсход ад Крупак, за 24 км ад чыгуначнай станцыі Бобр; каля шашы Бобр — Лукомаль.
Красны Стаў — даўняе мястэчка гістарычнай Аршаншчыны (частка Віцебшчыны).
Гісторыя
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]Вялікае Княства Літоўскае
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]Гісторыя Абчугі мае цесныя зьвязкі зь мястэчкам Красным Ставам, заснаваным Сапегамі не пазьней за канец XVI стагодзьдзя на землях маёнтку Чарэі ў Аршанскім павеце Віцебскага ваяводзтва. Упершыню Красны Стаў значыцца на мапе Вялікага Княства Літоўскага, складзенай Т. Макоўскім да 1597 году. У дакумэнтах 1-й чвэрці XVII ст. Красны Стаў (у адным выпадку Красны Стан) упамінаецца ў складзе маёнтку Чарэі, які належаў канцлеру Льву Сапегу. На 1624 год тут было 56 валок, больш за 100 двароў.
Уласна Абчуга, як вёска каля мястэчка, упамінаецца ў інвэнтарах XVII ст. Чарэйскага маёнтку Сапегаў[5]. У 1670 годзе згадваецца як сялой з царквой у Аршанскім павеце ВКЛ[6]. У вёсцы было 46 пляцаў і 30 валокаў зямлі, млын на двух колах. На 1713 год — 83 двары, 24 валокі, вуліцы Лукомская, Віцебская і Славенская (уласнасьць Аляксандра Сапегі); на 1775 год — 37 двароў, зь іх 3 належалі мясцовай царкве, у закладзе ў князя Ігнація Агінскага, з 1790 году — у Віленскага кляштару піяраў.
Пад уладай Расейскай імпэрыі
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]У выніку другога падзелу Рэчы Паспалітай (1793 год) Абчуга апынулася ў складзе Расейскай імпэрыі, у Капыскім павеце Магілёўскай губэрні. У гэты час яна зьлілася зь мястэчкам Красны Стаў пад агульнай назвай Абчуга. У 1847—1852 гадох тут збудавалі новую царкву. На 1863 год у мястэчку 18 двароў. У 1869 годзе адкрылася расейская народная вучэльня. На 1880 год — 77 двароў. Паводле вынікаў перапісу 1897 году, існавалі аднайменныя мястэчка (112 двароў, царква, юдэйскі малітоўны дом, лякарня, народная вучэльня, гарбарня, хлебазапасны магазын, заезны двор, 2 вінныя крамы) і фальварак (капліца, вінакурня, вадзяны млын). На 1917 год — 125 двароў.
За часамі Першай сусьветнай вайны ў лютым 1918 году Абчугу занялі войскі Нямецкай імпэрыі[7].
Найноўшы час
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]25 сакавіка 1918 году згодна з Трэцяй Устаўной граматай Абчуга абвяшчалася часткай Беларускай Народнай Рэспублікі. 1 студзеня 1919 году згодна з пастановай І зьезду КП(б) Беларусі яна ўвайшла ў склад Беларускай ССР, аднак 16 студзеня Масква адабрала мястэчка разам зь іншымі этнічна беларускімі тэрыторыямі ў склад РСФСР. У сакавіку 1924 году Абчугу вярнулі БССР, дзе яна стала цэнтрам сельсавету Чарэйскага раёну (з 1931 году ў Крупскім раёне). Статус паселішча панізілі да вёскі.
На 1994 год у Абчузе было 157 двароў, на 1 студзеня 1998 году — 138. 28 траўня 2013 году ў зьвязку зь ліквідацыяй Абчускага сельсавету вёску перадалі ў Заборскі (Кастрычніцкі) сельсавет[8].
Насельніцтва
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]Дэмаграфія
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]- XIX стагодзьдзе: 1852 год — 210 чал. (107 муж. і 103 жан.); 1880 год — 678 чал. (319 муж. і 359 жан.), зь іх 211 праваслаўных і 467 юдэяў[9]; 1897 год — 861 чал. у мястэчку Абчузе і 46 чал. у фальварку Абчузе
- XX стагодзьдзе: 1917 год — 783 чал.; 1994 год — 347 чал.[10]; 1 студзеня 1998 году — 323 чал.[11]; 1999 год — 320 чал.
- XXI стагодзьдзе: 2010 год — 180 чал.[2]
Інфраструктура
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]У Абчузе працуюць сярэдняя школа, дашкольная ўстнова, лякарня, клюб, бібліятэка, пошта.
Турыстычная інфармацыя
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]Славутасьці
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]Страчаная спадчына
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]- Капліца (1862)
- Царква Сьвятога Спаса (XVIII ст.)
Галерэя
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]-
Каменны крыж
-
Каменны крыж
-
Каменны крыж
-
Старыя могілкі
Крыніцы
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]- ^ Обчуга — Фото Планета (рас.)
- ^ а б Гарады і вёскі Беларусі. Энцыкл. Т. 8. Кн. 2. — Менск, 2011.
- ^ Обчуга — список улиц. Телефонный код 8-01796 (рас.)
- ^ Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь: Мінская вобласць: нарматыўны даведнік / І. А. Гапоненка, І. Л. Капылоў, В. П. Лемцюгова і інш.; пад рэд. В. П. Лемцюговай. — Мн.: Тэхналогія, 2003. — 604 с. ISBN 985-458-054-7. (djvu) С. 223.
- ^ Насевіч В. Абчуга // ЭГБ. — Мн.: 1993 Т. 1. С. 23.
- ^ LVIA, f. 11, ap. 1, b. 747
- ^ Вялікі гістарычны атлас Беларусі. У 4 т. Т. 4. — Мінск, 2018. С. 19.
- ^ «Об изменении административно-территориального устройства районов Минской области». Решение Минского областного Совета депутатов от 28 мая 2013 г. № 234 (рас.)
- ^ Krzywicki J. Obczuha // Słownik geograficzny... T. VII. — Warszawa, 1886. S. 317.
- ^ БЭ. — Мн.: 1996 Т. 1. С. 53.
- ^ Памяць: Гіст.-дакум. хроніка Крупскага р-на / Склад. і навук. рэд. Дз. М. Хромчанка; Рэдкал.: Г. П. Пашкоў (гал. рэд.), Дз. Дз. Карань і інш. — Мн.: БелЭн, 1999.
- ^ Абчуга (рас.), Глёбус Беларусі
- ^ Абчуга , Radzima.org
Літаратура
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]- Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн.: БелЭн, 1996. — Т. 1: А — Аршын. — 552 с. — ISBN 985-11-0036-6
- Памяць: Гіст.-дакум. хроніка Крупскага р-на / Склад. і навук. рэд. Дз. М. Хромчанка; Рэдкал.: Г. П. Пашкоў (гал. рэд.), Дз. Дз. Карань і інш. — Мн.: БелЭн, 1999. — 640 с.: іл. ISBN 985-11-0143-5.
- Энцыклапедыя гісторыі Беларусі. У 6 т. / Беларус. Энцыкл.; Рэдкал.: М. В. Біч і інш.; Прадм. М. Ткачова; Маст. Э. Э. Жакевіч. — Мн.: БелЭн, 1993. — Т. 1: А — Беліца. — 494 с. — ISBN 5-85700-074-2
- Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. Tom VII: Netrebka — Perepiat. — Warszawa, 1886.
|