4 верасьня

4 ве́расьня — 248-ы дзень году (247-ы ў невысакосным годзе) паводле Грыгарыянскага календару. Да канца году застаецца 119 дзён.

Падзеі

• 476 — скінуты апошні рымскі імпэратар Ромул Аўгустул
• 1390 — Вітаўт з крыжацкім войскам захапіў Вільню і спаліў Крывы замак у часе грамадзянскай вайны ў ВКЛ
• 1774 — Джэймз Кук адкрыў Новую Каледонію
• 1776 — на беларускіх землях, якія адышлі да Расейскай імпэрыі пасьля першага падзелу Рэчы Паспалітай, створаная Полацкая губэрня
• 1781 — гішпанскія пасяленцы заснавалі Лос-Анджэлес
• 1810 — Абхазія ўвайшла ў склад Расеі
• 1821 — Аляксандар I абвясьціў зонай уплыву Расеі частку Паўночнай Амэрыкі і закрыў воды Аляскі для замежных караблёў
• 1870 — скінуты францускі імпэратар Напалеон III, абвешчаная Трэцяя француская рэспубліка
• 1882 — у Нью-Ёрку Томас Эдысан уключыў першае ў сьвеце камэрцыйнае электраасьвятленьне
• 1886 — правадыр апачаў Джэроніма здаўся амэрыканскаму войску
• 1888 — Джордж Істман зарэгістраваў гандлёвую марку «Кодак» і атрымаў патэнт на стужкавы фотаапарат
• 1890 — паводкаю быў пашкоджаны Карлаў мост у Празе
• 1918 — войскі ЗША высадзіліся ў Архангельску для ўдзелу ў грамадзянскай вайне ў Расеі
• 1928 — Саўнаркам Украіны зацьвердзіў новы «скрыпнікаўскі» правапіс (дзейнічаў да 1933 году)
• 1937:
  • рэктары польскіх ВНУ вызначылі месцы для асобнага сядзеньня студэнтаў-жыдоў у аўдыторыях — так званыя «лававыя гета»
  • у Лязане агентамі НКУС застрэлены адін зь лідэраў Камінтэрну І. Рэйс, які раней абвясьціў пра разрыў са Сталіным і пераход да трацкістаў
• 1938 — створана Ўкраінская Нацыянальная Абарона («Карпацкая Сеч»), якую ачоліў Сьцяпан Расоха
• 1939 — «крывавы панядзелак» у Чанстахове — жаўнеры Вэрмахту застрэлілі на вуліцах ад 300 да 500 жыхароў
• 1944:
  • Баўгарыя абвясьціла пра сканчэньне вайны зь Вялікабрытаніяй і ЗША і скасавала хаўрус зь Нямеччынай
  • брытанскія войскі ўвайшлі ў Антвэрпэн
  • ангельскае кіраўніцтва пастанавіла адсылаць у СССР усіх ваеннапалонных расейскага паходжаньня
• 1946 — Міхаіл Зошчанка і Ганна Ахматава выключаныя з Саюзу савецкіх пісьменьнікаў
• 1951 — першая міжкантынэнтальная тэлевізыйная трансьляцыя. Ёй стала прамова амэрыканскага прэзыдэнта Трумэна
• 1956 — прадстаўленая ЭВМ IBM RAMAC 305, першы камэрцыйны кампутар з накапляльнікам на магнітных дысках
• 1958 — у Францыі прынятая новая канстытуцыя, якая стала пачаткам Пятае рэспублікі
• 1970 — сацыяліст Сальвадор Альендэ абраны прэзыдэнтам Чылі
• 1974 — уведзены ў эксплюатацыю першы рэактар Казладуйскай АЭС
• 1975 — у этэр выйшаў першы выпуск інтэлектуальнае гульні «Што? Дзе? Калі?»
• 1985:
  • 52 чалавекі загінулі ў катастрофе летаку АН-26 у аўганскім Кандагары
  • у Ізраілі адбылася грашовая рэформа: замест шэкелю ўведзены новы
• 1987 — Маціяс Руст, які прызямліўся на Чырвонай плошчы ўвесну, прыгавораны да 4 гадоў выпраўленчых працаў. Праз год ён быў вызвалены
• 1989 — 171 чалавек загінуў у катастрофе ІЛа-62M на Кубе
• 1991:
• прынятая пастанова Савету Міністраў БССР «Пра ўвекавечаньне памяці Францішка Скарыны за мяжой»
  • Сьвярдлоўску вернутая назва Екацярынбург
  • у Армэніі нацыяналізаваная маёмасьць КПСС
  • над будынкам Вярхоўнай Рады ў Кіеве ўзьняты жоўта-блакітны сьцяг
  • прынятая дэклярацыя аб дзяржаўным сувэрэнітэце Крыму
• 1992:
  • Падпісанае пагадненьне паміж КДБ Беларусі і Службай зьнешняй выведкі Расеі
  • за злоўжываньне дзяржаўнымі сродкамі Тодар Жыўкаў асуджаны на 7 гадоў зьняволеньня
• 1996 — калюмбійскія партызаны заатакавалі дзяржаўныя вайсковыя базы ў адказ на захады антыкакаінавай вайны ў краіне
• 1997 — 8 чалавек забітыя і 150 параненыя ў трох атаках тэрарыстаў-самагубцаў з вайсковае групоўкі «Хамас» у цэнтры Ерусаліму
• 1998:
  • заснаваная кампанія «Google»
  • трыбунал ААН па вайсковых злачынствах у Руандзе асудзіў яе былога прэм’ера Жана Камбанда за акты генацыду ў 1994 годзе
• 1999 — у дагестанскім Буйнакску адбыўся тэрарыстычны акт, загінулі 64 чалавекі, параненыя каля 130
• 2009 — амэрыканскі дэсантнік Стывэн Грын асуджаны на 5 пажыцьцёвых тэрмінаў за зьверствы над цывільным насельніцтвам у Іраку

Нараджэньні

• 973 — Аль-Біруні, пэрсыдзкі навуковец, астраном
• 1714 — Міхал Карыцкі, беларускі паэт-лацініст
• 1762 — Жан Батыст Люі Масьле, рымска-каталіцкі дзеяч, біскуп
• 1768 — Франсуа Рэнэ дэ Шатабрыян, францускі пісьменьнік і палітык
• 1809 — Юльюш Славацкі, польскі паэт
• 1824 — Антон Брукнэр, аўстрыйскі кампазытар, арганіст і музычны пэдагог
• 1859 — Браніслаў Эпімах-Шыпіла, дзяяч беларускага нацыянальнага руху
• 1874 — Аляксандар Вішнеўскі, расейскі і савецкі вайсковы хірург, стваральнік знакамітай мазі
• 1877 — Карліс Улманіс, латвійскі палітык і дыктатар
• 1884 — Хведар Імшэнік, беларускі літаратуразнаўца, мэмуарыст, пэдагог
• 1891 — Антон Баліцкі, беларускі дзяржаўны дзяяч, публіцыст
• 1906 — Ігнат Дуброўскі, беларускі пісьменьнік, навукоўца ў сельскагаспадарчай галіне
• 1906 — Макс Дэбрук, нямецкі біёляг, ляўрэат Нобэлеўскае прэміі 1969 году
• 1913 — Стэнфард Мур, амэрыканскі біяхімік, ляўрэат Нобэлеўскае прэміі 1972 году
• 1917 — Генры Форд II, аўтамабільны канструктар
• 1917 — Мікалай Казак, беларускі мастак, клясык геамэтрычнага мастацтва
• 1927 — Джон Маккарці, амэрыканскі матэматык, тэарэтык электронна-вылічальных машынаў
• 1934 — Клайв Грэнджэр, брытанскі эканаміст, Нобэлеўскі ляўрэат
• 1936 — Сакрат Яновіч, беларускі пісьменьнік, публіцыст, грамадзкі дзяяч
• 1966 — Яна Дзягілева, сыбірская паэтка, сьпявачка, удзельніца гуртоў «Великие Октябри» й «Коммунизм»
• 1970 — Ігар Кавалера, бразыльскі бубнач (Sepultura)
• 1971 — Майк Тэйлар, паўночнаірляндзкі футбаліст, брамнік нацыянальнай зборнай Паўночнай Ірляндыі
• 1981 — Біёнсэй, амэрыканская сьпявачка
• 1987 — Марына Лінчук, беларуская фотамадэль

Сьмерці

• 422 — Сьв. Баніфацыюс I, рымскі папа
• 1555 — Павал Гальшанскі, князь, рымска-каталіцкі дзяяч Вялікага Княства Літоўскага
• 1727 — Крыстыяна Эбэргардына фон Брандэнбург-Байройт, жонка Аўгуста Моцнага, курфюрстка саксонская, ад 1697 году тытулярная каралева Польшчы і вялікая княгіня літоўская
• 1812 — Геранім Януш Сангушка, Князь прадстаўнік роду Сангушкаў, генэрал, апошні ваявода Валынскі
• 1831 — Юзэф Пешка, польскі і беларускі маляр, прадстаўнік акадэмічнага клясыцызму — асноўнага кірунку ў мастацтве Рэчы Паспалітай у канцы XVIII — пачатку XIX стагодзьдзяў
• 1888 — Ён Арнасон, аўтар і зьбіральнік ісьляндзкіх казак і сагаў
• 1891 — Міхаіл Каяловіч, расейскі гісторык беларускага паходжаньня
• 1907 — Эдвард Грыг, нарвэскі кампазытар, піяніст і дырыгент
• 1963 — Рабэр Шуман, прэм’ер-міністар Францыі, адзін з ідэолягаў стварэньня Эўразьвязу
• 1965 — Альбэрт Швайцэр, нямецкі грамадзкі дзяяч, Нобэлеўскі ляўрэат
• 1989 — Жорж Сымэнон, францускі пісьменьнік бэльгійскага паходжаньня
• 1997 — Міхась Раманюк, беларускі этнограф
• 2006 — Стыў Ірвін, аўстралійскі тэлевядоўца

Сьвяты

• Аргентына — Дзень імігранта

Вонкавыя спасылкі

4 верасьня — сховішча мультымэдыйных матэрыялаў