Тэлебачаньне

Тэлевізары з плоскім экранам прадаюцца ў краме бытавой электронікі.

Тэлеба́чаньне або тэлеві́зія, ТБ (TV; грэц. τῆλε + лац. visio — далёкае бачаньне) — шырокаўжываная тэлекамунікацыйная сыстэма вяшчаньня і атрымоўваньня вобразу і гуку на адлегласьць. Слова можа таксама ўжывацца ў адносінах да тэлевізару, тэлевізійнай праграмы альбо носьбіту перадачы тэлебачаньня. Тэлебачаньне зьяўляецца масавым сродкам рэклямы, забаваў і навінаў. У 2013 годзе 79% хатніх гаспадарак у сьвеце валодалі тэлевізарам.

Тэлебачаньне стала даступным у экспэрымэнтальных умовах у канцы 1920-х гадоў, але прайшло яшчэ некалькі гадоў, перш чым новая тэхналёгія сталася даступнай спажыўцам. Пасьля Другой сусьветнай вайны ўдасканаленая форма чорна-белага тэлевізійнага вяшчаньня стала папулярнай у ЗША і Вялікабрытаніі, а тэлевізары сталі звычайнай зьявай у дамах, на прадпрыемствах і розных установах. На працягу 1950-х гадох тэлебачаньне стала асноўным сродкам уплыву на грамадзкую думку. У сярэдзіне 1960-х гадоў у ЗША і большасьці іншых разьвітых краінаў сьвету было ўведзенае каляровае вяшчаньне. Наяўнасьць некалькіх тыпаў архіўных носьбітаў захоўваньня, такіх як стужкі Betamax і VHS, вялікія ёмістасьці цьвёрдых дыскаў, DVD-дыскаў, флэш-дыскаў, Blu-ray дыскаў і воблачных лічбавых відэамагнітафонаў, дазволіла гледачам глядзець папярэдне запісаны матэрыял, як то фільмы, дома і па ўласным графіку. Паводле шматлікіх чыньніках, асабліва для зручнасьці дыстанцыйнага пошуку, захоўваньне тэлевізійнага кантэнту і відэапраграмаў зараз адбываецца ў воблаку. У канцы першага дзесяцігодзьдзя 2000-х гадоў колькасьць перадачаў лічбавага тэлебачаньня значна павялічыліся. Іншым разьвіцьцём стаў пераход ад тэлевізараў стандартнай выразнасьці (SDTV) да тэлевізару высокай выразнасьці (HDTV), які забясьпечвае значна больш высокую разрознасьць. HDTV можа перадавацца ў розных фарматах: 1080p, 1080i і 720p. З 2010 году з вынаходзтвам разумнага тэлебачаньня інтэрнэт-тэлебачаньне павялічыла даступнасьць тэлевізійных праграмаў і фільмаў праз інтэрнэт праз стрымінгавыя відэасэрвісы, як то Netflix, Amazon Video, iPlayer і іншыя. Замена раньніх аб’ёмных, электронна-прамянёвых дысплэяў (CRT) з высокай напругай на кампактныя, энэргаэфэктыўныя плоскія панэлі, як то LCD, OLED-дысплэі і плязменныя дысплэі ёсьць рэвалюцыяй электроннага абсталяваньня, якая пачалася з кампутэрных манітораў у канцы 1990-х гадоў.

Першапачаткова тэлевізійныя сыгналы распаўсюджваліся толькі ў якасьці наземнага тэлебачаньня пры дапамозе магутных радыёчастасных перадатчыкаў, якія перадавалі сыгнал асобным тэлевізійным прыёмнікам. У якасьці альтэрнатывы тэлевізійныя сыгналы распаўсюджваюцца праз кааксыяльны кабаль або праз аптычнае валакно, спадарожнікавымі сыстэмамі, а пачынаючы з 2000-х гадоў праз інтэрнэт. Да пачатку 2000-х гадоў карцінка перадаваліся толькі ў якасьці аналягавых сыгналаў, але мяркуецца, што пераход на лічбавае тэлебачаньне будзе завершаны ва ўсім сьвеце да канца 2010-х гадоў. Стандартны тэлевізар складаецца зь некалькіх унутраных электронных схемаў, які ўключае тунэр для прыёму і дэкадаваньня вяшчальных сыгналаў. Візуальная прылада адлюстраваньня карцінкі, якой не хапае тунэра, правільна называецца відэаманіторам, а не тэлевізарам.

Асноўныя прынцыпы

Колькасьць тэлевізараў на 1000 чалавек

     1000+

     500-1000

     300-500

     200-300

     100-200

     50-100

     0-50

     Няма зьвестак

Тэлебачаньне заснавана на прынцыпе пасьлядоўнай перадачы элемэнтаў кадра пры дапамозе разгорткі. Частасьць зьмены кадраў абіраецца, у асноўным, па крытэры плаўнасьці перадачы руху. Для звужэньня паласы частасьцяў перадачы ўжываюць празрадковую разгортку — яна дазваляе ўдвая павялічыць частасьць кадраў (а значыць, павялічыць плаўнасьць перадачы руху аб’ектаў).

Тэлевізійны тракт у агульным выглядзе ўключае наступныя прылады:

1. Відэакамэра. Аб’ектыў праецыруе выяву на сьвятлоадчувальную паверхню. Схема разгорткі па радках счытвае яркасьць элемэнтаў выявы. Напачатку перадаюцца няцотныя радкі (1-е поле), затым цотныя (2-е поле). Інфармацыя пра колер перадаецца на паднясучай частаце. Так ствараецца кадр поўнага каляровага тэлевізійнага сыгналу (ПКТС). Для здымкі й перадачы дакумэнтаў ужываюцца спэцыялізаваныя дакумэнт-камэры.
2. Відэамагнітафон (не абавязкова). Запісвае і ў неабходны момант узнаўляе чаргаваньне радкоў і палёў.
3. Відэамікшэр (не абавязкова). Дазваляе пераключацца паміж некалькімі крыніцамі выявы: відэакамэрамі, відэамагнітафонамі, зьнешнімі сыгналамі і іншымі.
4. Перадатчык. Сыгнал радыёчастасьці мадулюецца тэлевізійным сыгналам і выпраменьваецца ў этэр (магчыма трансьляцыя па кабэлі). Гук перадаецца на асобнай частасьці, звычайна пры дапамозе частаснай мадуляцыі.
5. Прыёмнік — тэлевізар. Пры дапамозе сынхраіммпульсаў, якія ўтрымліваюцца ў ПКТС, тэлевізійны кадр разгортваецца на экране (кінэскоп, ВК-панэль, плязмавая панэль).

Тэлебачаньне ў большасьці выпадкаў перадаецца праз радыёхвалі (што ўключае ў сябе этэрнае аналягавае і лічбавае, а таксама спадарожнікавае тэлебачаньне) і кабэль.

Беларусь

У 2014 годзе доля беларускамоўнага вяшчаньня ў тэлепраграмах Беларусі склала каля 5%.

Глядзіце таксама

• HDTV — наступнае пакаленьне TV
• Радыё
• Тэлезалежнасьць

Вонкавыя спасылкі

Тэлебачаньне — сховішча мультымэдыйных матэрыялаў

• Television на Curlie^(анг.).
• Асацыяцыя камэрцыйнае тэлевізіі ў Эўропе^(анг.).
• Усясьветныя тэлівізійныя стандарты. Radio Station World^(анг.).
• Гісторыя тэлебачаньня^(анг.).