3 верасьня

3 ве́расьня — 246-ы дзень году (247-ы ў высакосным годзе) паводле Грыгарыянскага календару. Да канца году застаецца 119 дзён.

Падзеі

• 301 — Сьвяты Марын заснаваў Сан-Марына — самую старую дзяржаву Эўропы
• 590 — Рыгор I Вялікі абраны рымскім папам
• 1189 — Рычард Львінае сэрца пастаўлены каралём Англіі
• 1254 — Папа Інакенцій IV скасаваў прысягу літоўскага біскупа Хрысьціяна рыскаму арцыбіскупу і даручыў нойбурскаму біскупу прыняць ад Хрысьціяна новую прысягу Сьвятому стальцу
• 1609 — ангельскі мараплавец Генры Хадсан адкрыў Нью-Ёрскую гавань
• 1651 — скончылася грамадзянская вайна ў Ангельшчыне між раялістамі і прыхільнікамі парлямэнту
• 1759 — пачалося выгнаньне езуітаў з Партугаліі
• 1783 — падпісаньнем у Парыжы мірнага пагадненьня між Аб’яднаным Каралеўствам і Злучанымі Штатамі афіцыйна скончылася Вайна за незалежнасьць Злучаных Штатаў Амэрыкі
• 1791 — прынятая першая ў гісторыі Францыі канстытуцыя
• 1828 — вясельле Аляксандра Грыбаедава і Ніны Чаўчавадзэ
• 1855 — у Нэбрасцы 700 жаўнераў на чале з амэрыканскім генэралам Ўільямам Харні напалі на індзейскую вёску, былі забітыя 100 індзейцаў сіў
• 1863 — перамога паўстанцаў у бітве пад Панасаўкай
• 1864 — выбух у стакгольмскай лябараторыі Альфрэда Нобэля з-за яго вопытаў зь нітрагліцарынам. Загінула 6 чалавек, у тым ліку малодшы брат навукоўца — Эміль. Праз 3 гады Нобэль атрымаў патэнт на дынаміт
• 1878 — блізу брытанскага берагу затануў карабель «Прынцэса Аліса», загінулі 645 чалавек
• 1905 — ад выбуху бомбы падчас вайскова-марскога параду ў Барсэлёне загінулі каля 30 чалавек
• 1914 — расейскія войскі занялі Львоў
• 1914 — абраны Папам рымскім кардынал Джакама дэля К’еза прыняў імя Бэнэдыкт XV
• 1914 — амэрыканка Мэры Фэлпс Джэкабс вынайшла станік
• 1915 — кайзэраўскія войскі занялі Горадню
• 1918 — камэндант Крамля расстраляў Фані Каплан, абвінавачаную ў замаху на Леніна
• 1929 — Каралеўства сэрбаў, харватаў і славенцаў атрымала назву Югаславія
• 1933 — Яўген Абалакаў уздымаецца на найвышэйшую горную вяршыню Савецкага Саюзу — пік Камунізму (7495 м)
• 1935 — ветразьнік «Dar Pomorza» прыбыў у порт Гдыні, скончыўшы падарожжа вакол сьвету
• 1939 — Вялікабрытанія, Францыя, Індыя, Аўстралія і Новая Зэляндыя абвясьцілі Нямеччыне вайну; распачалася так званая «дзіўная вайна»
• 1939 — польскі прэзыдэнт Ігнацы Масьціцкі выдаў дэкрэт пра ўтварэньне чэхаславацкага легіёну
• 1940 — ЗША аддалі Аб’яднанаму каралеўству 50 эскадраных мінаносцаў за разьмяшчэньне сваёй базы на брытанскай тэрыторыі
• 1940 — славацкі парлямант прыняў закон, які выключыў габрэяў з эканамічнага і сацыяльнага жыцьця
• 1941 — першае выпрабаваньне атрутнага газу «Цыклён Б» у Асьвенцыме
• 1941 — Румынія ўлучыла Букавіну ў склад сваёй тэрыторыі
• 1942 — амэрыканскі сьпявак Фрэнк Сынатра распачаў сольную кар’еру
• 1944 — войскі хаўрусьнікаў вызвалілі Брусэль
• 1948 — Баляслаў Берут заняў пасаду генэральнага сакратара Польскай рабочай партыі
• 1953 — ратыфікаваная Эўрапейская канвэнцыя правоў чалавека
• 1953 — Мікіта Хрушчоў абраны першым сакратаром ЦК КПСС
• 1959 — японская карпарацыя «Соні» пачала выпуск транзыстарных радыёпрымачоў
• 1967 — Швэцыя перайшла на правабаковы аўтамабільны рух
• 1971 — абвешчаная незалежнасьць Катару
• 1971 — СССР, Вялікабрытанія, Францыя і ЗША падпісалі дамову аб статусе Заходняга Бэрліну. Згодна зь ёй горад не зьяўляўся часткаю ФРН
• 1973 — у Кіеве адкрыты помнік Лесі Ўкраінцы
• 1976 — касьмічны апарат «Вікінг-2» прызямліўся на Марсе
• 1990 — Мірча Снэгур стаў прэзыдэнтам Малдовы
• 1992 — прадстаўнікі 39 дзяржаваў падпісалі ў Жэнэве канвэнцыю аб забароне хімічнай зброі
• 1995 — заснаваны аўкцыён eBay
• 1997 — пры заходзе на пасадку ў камбаджанскай сталіцы Пнампэнь разьбіўся віетнамскі Ту-134. Загінулі 65 асобаў, адзін чалавек атрымаў раненьні
• 2000 — Ян Павал II бэатыфікаваў сваіх папярэднікаў Піюса IX і Яна XXIII
• 2004 — школа ў Бяслане (Паўночная Асэтыя) атакаваная расейскім спэцназам. Падчас штурму закінулі каля 300 закладнікаў, больш за палову зь якіх — дзеці
• 2008 — прэзыдэнт Нікарагуа Даніель Артэга паведаміў пра прызнаньне Абхазіі і Паўднёвай Асэтыі
• 2009 — Майкл Джэксан пахаваны на могілках у Лос-Анджэлесе

Нараджэньні

• 1731 — Станіслаў Богуш-Сестранцэвіч, магілёўскі каталіцкі архібіскуп
• 1869 — Фрыц Прэгаль, аўстрыйскі хімік, Нобэлеўскі ляўрэат
• 1875 — Фэрдынанд Поршэ, нямецкі аўтамабільны канструктар
• 1878 — Даратэя Даглас Чамбэрз, брытанская тэнісістка, сямікратная чэмпіёнка Ўімбэлдану
• 1880 — Януш Францішак Радзівіл, князь, польскі палітык, міністар
• 1900 — Эдуард ван Бэйнум, нідэрляндзкі дырыгент
• 1905 — Карл Дэйвід Андэрсан, амэрыканскі фізык, Нобэлеўскі ляўрэат 1936 году
• 1918 — Валянтын Міцкевіч, беларускі грамадзка-культурны, рэлігійны і сьвецкі дзяяч на эміграцыі
• 1927 — Алесь Адамовіч, беларускі пісьменьнік
• 1938 — Родзі Наёры, японскі хімік, Нобэлеўскі ляўрэат
• 1953 — Жан-П’ер Жэнэ, францускі кінарэжысэр
• 1965 — Чарлі Шын, амэрыканскі актор, сцэнарыст і прадусар
• 1980 — Паліна Смолава, беларуская сьпявачка, удзельніца Эўрабачаньня ў 2006 годзе
• 1985 — Тацяна Котава, уладальніца тытула «Міс Расея — 2006»; расейская сьпявачка, удзельніца жаночага поп-гурту «ВИА Гра»

Сьмерці

• 1632 — Андрэй Рудаміна-Дусяцкі, каталіцкі рэлігійны дзяяч, аўтар рэлігійных твораў на кітайскай мове
• 1658 — Олівэр Кромўэл, ангельскі палітык і дзяржаўны дзяяч
• 1883 — Іван Тургенеў, расейскі пісьменьнік
• 1913 — Янка Мамыш, беларускі паэт, клерык пецярбурскай каталіцкай духоўнай сэмінарыі
• 1948 — Эдвард Бенэш, 2-гі прэзыдэнт Чэхаславаччыны
• 1960 — Міхась Васілёк, беларускі паэт
• 1967 — Юліюш Румель, палкоўнік коннай артылерыі войскаў Расейскай імпэрыі, генэрал дывізіі Войска Польскага
• 1978 — Пётар Татарыновіч, беларускі каталіцкі дзяяч, прыхільнік уніі, перакладчык, арганізатар Беларускай сэкцыі Ватыканскага радыё
• 2010 — Алег Бябенін, беларускі журналіст

Сьвяты

• Аўстралія — Дзень сьцягу
• Гуам — Дзень працы
• Катар — Дзень Незалежнасьці (1971)
• Малдова — Дзень нацыянальнага войска
• Сан-Марына — Дзень заснаваньня рэспублікі (301)

Іншае

• Расея — Дзень салідарнасьці ў барацьбе з тэрарызмам

3 верасьня — сховішча мультымэдыйных матэрыялаў