Крыжборк
| Крыжборк лац. Kryžbork | |||||
| лат. Krustpils | |||||
.jpg) Замак і кірха | |||||
| |||||
| Былыя назвы: | Кройцбург, Крэйцбург | ||||
| Краіна: | Латвія | ||||
| Рэгіён: | Латгалія | ||||
| Часавы пас: | UTC+2 | ||||
| летні час: | UTC+3 | ||||
| Тэлефонны код: | +371 | ||||
| Геаграфічныя каардынаты: | 56°30′58″ пн. ш. 25°52′42″ у. д. / 56.51611° пн. ш. 25.87833° у. д.Каардынаты: 56°30′58″ пн. ш. 25°52′42″ у. д. / 56.51611° пн. ш. 25.87833° у. д. | ||||
Крыжборк на мапе Латвіі   Крыжборк | |||||
 Галерэя здымкаў у Вікісховішчы
| |||||
Крыжборк (лат. Krustpils) — частка места Екабпілса (Якубава), на правым беразе ракі Дзьвіны. Даўняе мястэчка гістарычных Інфлянтаў (Латгаліі). Да нашага часу тут захаваліся замак і лютэранская кірха, помнік архітэктуры XIII—XIX стагодзьдзяў.
Гісторыя
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]Паміж Вялікім Княствам Літоўскім і Каралеўствам Польскім
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]Замак Крыжборк збудавалі ў 1237 годзе. Паводле паданьня, яшчэ раней тут існавала паселішча Полацкага княства — Крыжбор. На карысьць гэтай вэрсіі сьвердчаць беларускія назвы найбольшых на Дзьвіне тутэйшых парогаў — Перакагрыж, Гусак, Бродыж і Ціхая Руба. Паміж дзьвінскіх плытагонаў існавала прыказка: «Прабег Янка Перакагрыж дый кажа — Браткі, Рыгу бачу»[1].
Першы пісьмовы ўпамін пра Крыжборк датуецца 1511 годам. У 1557 годзе замак захапіў маскоўскі гаспадар Іван IV Тыран. 30 жніўня 1559 году Лівонскі ордэн перайшоў пад пратэктарат Вялікага Княства Літоўскага. У 1566 годзе Крыжборк увайшоў ва ўтворанае Задзьвінскае княства. У 1585 годзе кароль і вялікі князь Стэфан Баторы перадаў замак у валоданьне Корфаў.
Пад уладай Расейскай імпэрыі
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]У выніку першага падзелу Рэчы Паспалітай (1772 год) Крыжборк апынуўся ў складзе Расейскай імпэрыі, у Дзьвінскім павеце Віцебскай губэрні. У 1861 годзе тут адкрылася чыгуначная станцыя Крэйцбург. У 2-й палове XIX ст. у мястэчку было 276 будынкаў, дзеялі лютэранская кірха, каталіцкая капліца і 3 юдэйскія малітоўныя дамы, працавалі шпіталь, паштовая і чыгуначная станцыі, вінакурня і бровар[2].
За часамі Першай сусьветнай вайны ў 1918 годзе Крыжборк занялі войскі Нямецкай імпэрыі.
Найноўшы час
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]У 1920 годзе Крыжборк увайшоў у склад Латвіі і атрымаў статус места. У Другую сусьветную вайну зь ліпеня 1941 да ліпеня 1944 году места знаходзілася пад акупацыяй Трэцяга Райху. У 1962 годзе па пабудове моста церазь Дзьвіну Крыжборк (Крустпілс) стаў часткай места Екабпілса.
Турыстычная інфармацыя
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]Славутасьці
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]- Замак (1237)
- Лютэранская кірха (1818)
Страчаная спадчына
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]- Сынагога (1890)
Крыніцы
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]- ^ Віцьбіч Ю. Плыве з-пад Сьвятое Гары Нёман. — Мюнхэн, 1956.
- ^ Manteuffel G. Kryżbork // Słownik geograficzny... T. IV. — Warszawa, 1893. S. 769.
| ||||||||