Інстытут эканомікі

Інстытут эканомікі
Уваход у інстытут (2019 г.)
Дата ўтварэньня	29 сакавіка 1931 (93 гады таму)
Тып	навуковая
Юрыдычны статус	дзяржаўная ўстанова
Месцазнаходжаньне	Менск, Першамайскі раён, вул. Сурганава, д. 1, корп. 2
Афіцыйныя мовы	беларуская, расейская
Кіраўнік	Валер Бельскі
Намесьнік па навуковай працы	Пётар Пякуцька
Намесьнік па інавацыйнай працы	Зьміцер Прымшыц
Навуковы сакратар	Андрэй Барысенка
Асноўныя асобы	Аляксей Дайнэка, Віталь Мядзьведзеў, Пётар Нікіценка і Аляксандар Лучанок
Кіроўны орган	Навуковая рада
Матчына кампанія	Нацыянальная акадэмія навук Беларусі
Колькасьць супрацоўнікаў	130 (2018 г.)
Сайт	economics.basnet.by
Колішняя назва	Група эканомікі (лістапад 1939 — люты 1940)

Інстытут эканомікі — навукова-дасьледчая ўстанова Нацыянальнай акадэміі навук Беларусі, заснаваная ў сакавіку 1931 году.

На 2018 год Інстытут улучаў 19 сэктараў у складзе 5 аддзелаў: 1) сусьветнай эканомікі і зьнешнеэканамічных дасьледаваньняў, 2) інавацыйнай палітыкі, 3) макраэканамічнай і фінансавай палітыкі, 4) маніторынгу сацыяльна-эканамічнага разьвіцьця, 5) эканомікі сфэры паслугаў. Ажыцьцяўляўся набор у асьпірантуру і дактарантуру па 3-х спэцыяльнасьцях: эканамічная тэорыя, эканоміка і кіраваньне народнай гаспадаркай, сусьветная эканоміка. У якасьці напрамкаў дасьледаваньняў разглядаліся: выяўленьне гаспадарчых шляхоў спрыяньня навукова-тэхнічнаму прагрэсу, распрацоўка парадаў па засваеньні вынікаў гаспадарчых дасьледаваньняў у вытворчасьці, навуковая ацэнка народна-гаспадарчых захадаў, інавацыйных праектаў і праектаў нарматыўных прававых актаў, вывучэньне і прыстасаваньне замежных дасягненьняў і перадавога досьведу ў галіне гаспадаркі да ўмоваў Беларусі. Таксама Інстытут аказваў платныя паслугі: распрацоўка і ацэньваньне навукова-тэхнічнага і інвэстыцыйнага праекту, тэхніка-гаспадарчага абгрунтаваньня і бізнэс-пляну, агляд таварнага рынку ў Беларусі і за мяжой, падрыхтоўка даведкі пра разьвіцьцё гаспадаркі Беларусі, навуковая ацэнка гаспадарчага законапраекту, распрацоўка захаду ў галіне гаспадарчай палітыкі. Інстытут налічваў звыш 130 супрацоўнікаў, зь іх каля 100 дасьледнікаў. Сярод навукоўцаў было 33 кандыдаты навук, 5 дактароў навук і 1 чалец-карэспандэнт Акадэміі. Праводзіліся міжнародныя дасьледаваньні сумесна з навуковымі ўстановамі і гаспадарчымі ВНУ 3-х краінаў Азіі (Казахстан, Кітай і Манголія) і 7 краінаў Эўропы: Гішпанія, Латвія, Летува, Малдова, Польшча, Расея (Інстытут праблемаў рынку РАН, Санкт-Пецярбурскі ўнівэрсытэт эканомікі і фінансаў) і Ўкраіна (Інстытут эканамічнага прагназаваньня НАН Украіны).

Кіраваньне

• Навуковая рада. Выбіраецца Сходам навуковых супрацоўнікаў Інстытуту, якія маюць навуковую ступень. Абраны склад зацьвярджае Бюро Аддзяленьня гуманітарных навук і мастацтваў Акадэміі. Улучае кіраўніка, намесьніка па навуковай працы і навуковага сакратара. Вызначае плян навуковых дасьледаваньняў і будову Інстытуту. Выбірае загаднікаў аддзеламі і сэктарамі, навуковых супрацоўнікаў. Разглядае каштарыс выдаткаў і зацьвярджае выданьне манаграфіяў, навуковых дакладаў і зборнікаў. Ухваляе супрацу з навуковымі ўстановамі замежжа.

Мінуўшчына

Таблічка Інстытуту эканомікі (зьлева, 2019 г.)

29 сакавіка 1931 году Прэзыдыюм Беларускай акадэміі навук зацьвердзіў Рашэньне пра стварэньне Інстытуту эканомікі на аснове 3-х катэдраў — 1) каапэрацыі і калектывізацыі, 2) эканамічнай геаграфіі, 3) тэорыі штандорту (разьмяшчэньня) — Інстытуту эканомікі Дзяржапляну БССР і эканамічнага аддзелу Інстытуту прамысловасьці. Першым кіраўніком Інстытуту стаў акадэмік Янка Нёманскі (сапр. Іван Пятровіч). Першапачаткова супрацоўнікі Інстытуту далучыліся да распрацоўкі 2-га 5-гадовага пляну разьвіцьця народнай гаспадаркі БССР. З 1933 году Інстытут засяродзіў свае дасьледаваньні ў галіне эканамічнай геаграфіі, прамысловасьці, сельскай гаспадаркі, гандлю і народнага даходу. У галіне эканамічнай геаграфіі Інстытут супрацоўнічаў з прафэсарам НДІ геаграфіі пры БДУ Мікалаем Баранскім. 5 студзеня 1938 году Бюро Цэнтральнага камітэту Камуністычнай партыі Беларусі зацьвердзіла Рашэньне пра скасаваньне Інстытуту эканомікі. У лістападзе 1939 году Акадэмія навук БССР утварыла групу эканомікі, загаднікам якой прызначылі старшыню Дзяржпляну БССР Сяргея Малініна. У лютым 1940 году Савет народных камісараў БССР ухваліў Рашэньне пра стварэньне Навукова-дасьледчага інстытуту эканомікі ў Акадэміі навук БССР. У чэрвені 1941 году Інстытут вывезьлі ў Маскву, адкуль вярнулі ў красавіку 1945 году. Паваенныя дасьледаваньні найперш вяліся ў галіне прамысловасьці, лясной гаспадаркі і ўзнаўленьні сельскай гаспадаркі. З 1945 году ў Інстытуце зьявілася асьпірантура.

У 1955 годзе Інстытут склаў гаспадарчае абгрунтаваньне генэральнай схемы асушваньня і засваеньня балотаў і забалочаных земляў Палескай нізіны. Надалей дасьледаваньні тычыліся выніковасьці працы і капітальных укладаньняў, гаспадарчага разьліку і цэнаўтварэньня. Прапановы дасьледнікаў Інстытуту ў галіне ліцейнай вытворчасьці, тарфяной, лёгкай, шкляной і харчовай прамысловасьці знайшлі адлюстраваньне ў захадах ураду Беларускай ССР. Істотны ўплыў на падрыхтоўку навукоўцаў аказаў акадэмік Васіль Нямчынаў. У 1960-я гады пераважна дасьледавалі гаспадарчы разьлік і выніковасьць асноўных фондаў у машынабудаваньні, станкабудаваньні і прыборабудаваньні, якія зьявіліся ў Беларусі ў 1950-я гады і вызначалі навукова-тэхнічны прагрэс. У 1970-я гады пачалі вывучаць сусьветную эканоміку і інвэстыцыйную палітыку заходніх і разьвіцьцёвых краінаў. У гэты час дасьледнікі Інстытуту абгрунтавалі паказьнікі выніковасьці вытворчасьці і акрэсьлілі чыньнікі працаёмкасьці, матэрыялаёмкасьці і фондаёмкасьці. Таксама ўдалося распрацаваць віды разьмеркавальных дачыненьняў і прагноз выкарыстаньня прыродных багацьцяў беларускага Палесься да 1990 году. У 1980-я гады навукоўцы Інстытуту засяродзіліся на 3-х напрамках дасьледаваньняў: 1) гаспадараньне на абласным узроўні, 2) выніковасьць вытворчасьці, 3) распрацоўка навукова-тэхнічнай праграмы БССР на 20 гадоў. У рамках напрамкаў эканамісты дасьледавалі: 1) выкарыстаньне гаспадарчых законаў у разьмеркавальных дачыненьнях, 2) гаспадараньне на ўзроўні вытворчага аб’яднаньня і прамысловага прадпрыемства, 3) перашкоды выніковасьці працы, капітальных укладаньняў і асноўных вытворчых фондаў, 4) гаспадарку навуковых дасьледаваньняў, 5) разьмяшчэньне вытворчасьці і грамадзкай інфраструктуры.

У 1990-я гады Інстытут перайшоў да дастасоўных дасьледаваньняў па грантах ураду Беларусі і міжнародных арганізацыяў. Навукоўцы сталі дасьледаваць гаспадараньне ва ўмовах рынкавых дачыненьняў, рэфармаваньне дачыненьняў уласнасьці, кіраваньне гаспадаркай вобласьці, крэдытна-фінансавыя дачыненьні, спосабы гаспадарчай ацэнкі багацьцяў і аднаўленьня земляў, забруджаных у выніку Чарнобыльскай катастрофы. У 1995 і 1996 гадах дасьледнікі Інстытуту ў супрацы з адмыслоўцамі некалькіх ВНУ Беларусі падрыхтавалі 1-ю і 2-ю нацыянальныя справаздачы аб чалавечым разьвіцьці ў Беларусі. Гэтае дасьледаваньне выканалі пры падтрымцы Прадстаўніцтва ААН у Беларусі. У 1995 годзе І.М. Абрамаў атрымаў ад Расейскай акадэміі навук мэдаль Кандрацьева за манаграфію «Цыклі ў разьвіцьці эканомікі СССР» (1990 г.). У 1996—2000 гады Інстытут выступіў асноўным выканаўцам дзяржаўнай праграмы дасьледаваньняў «Тэарэтычныя асновы нацыянальнай мадэлі эканомікі Рэспублікі Беларусь і мэханізм яе рэгуляваньня». Праграму выканалі ў супрацы з НДЭІ Міністэрства эканомікі Рэспублікі Беларусь, НДІ эканомікі і інфарматыкі аграпрамысловага комплексу і Полацкім дзяржаўным унівэрсытэтам.

Кіраўнікі

Тамаш Домбаль — 2-і кіраўнік Інстытуту

• Янка Нёманскі (сапр. Іван Пятровіч, 29 сакавіка 1931 — 1932)
• Тамаш Домбаль (1932—1935)
• Я.Г. Ракаў (1935—1937)
• Сяргей Малінін (лістапад 1939 — люты 1940)
• Васіль Лубяка (люты 1940 — 1946)
• Сяргей Малінін (1946—1947)
• Іван Качура (1947—1951)
• Георгі Кавалеўскі (1952—1964)
• Фелікс Марцінкевіч (1964—1980)
• Станіслаў Галуза (1981—1988)
• Генадзь Лыч (1988—1997)
• Пётар Нікіценка (1998—2010)
• Аляксей Дайнэка (2011—2016)
• Валер Бельскі (з 2016 году)

Вонкавыя спасылкі

• Навуковыя публікацыі // Інстытут эканомікі, 2018 г. Праверана 7 жніўня 2018 г.