Інстытут экспэрымэнтальнай батанікі
Каардынаты: 53°54′57″ пн. ш. 27°36′10″ у. д. / 53.91583° пн. ш. 27.60278° у. д.
| Інстытут экспэрымэнтальнай батанікі | |
| Абрэвіятура | ІЭБ |
|---|---|
| Дата ўтварэньня | 19 сакавіка 1931 (93 гады таму) |
| Тып | навуковая |
| Юрыдычны статус | дзяржаўная ўстанова |
| Мэта | дасьледаваньне спосабаў утварэньня ўраджайнасьці і ўстойлівасьці расьлінаў |
| Месцазнаходжаньне | Менск, Першамайскі раён, вул. Акадэмічная, д. 27 |
| Афіцыйныя мовы | расейская |
| Кіраўнік | Аляксандар Пугачэўскі |
| Намесьніца па навуковай працы | Тамара Сасноўская |
| Намесьнік па інавацыйнай працы | Зьміцер Грумо |
| Навуковая сакратарка | Ала Суднік |
| Матчына кампанія | Нацыянальная акадэмія навук Беларусі |
| Зьвязаныя кампаніі | Цэнтральны батанічны сад (Менск) |
| Сайт | botany.by |
| Колішняя назва | Інстытут біялягічных навук (да 1947 году), Інстытут біялёгіі (да 1963 году), Інстытут экспэрымэнтальнай батанікі і мікрабіялёгіі (да 1966 году) |
Інстытут экспэрымэнтальнай батанікі імя Васіля Купрэвіча — дасьледчая ўстанова Нацыянальнай акадэміі навук Беларусі (НАНБ), заснаваная ў сакавіку 1931 году ў якасьці Інстытуту біялягічных навук.
На 2018 год ІЭБ уваходзіў у склад Аддзяленьня біялягічных навук НАНБ. Ажыцьцяўляўся набор у асьпірантуру па 4 спэцыяльнасьцях: 1) фізыялёгія і біяхімія расьлінаў, 2) батаніка, 3) экалёгія фітацэнозаў, 4) мікалёгія. У дактарантуру набіралі па 2 спэцыяльнасьцях: 1) фізыялёгія і біяхімія расьлінаў, 2) батаніка. Штогод з 1959 году Інстытут выпускае па-расейску зборнік «Батаніка» (ISSN 2221-9927)[1]. ІЭБ аказваў наступныя паслугі: 1) ацэнка ўзьдзеяньня гаспадарчай дзейнасьці на расьлінны сьвет, 2) пашпартызацыя зялёных насаджэньняў, 3) картаграфаваньне расьліннасьці з выкарыстаньнем дыстанцыйнага зандаваньня, 4) ацэнка пашкоджаньня дрэвастояў, датаваньне збудаваньняў і выкапнёвай драўніны, 5) дасьледаваньня цьвілі і дрэваразбуральных грыбоў у памяшканьнях, 6) вызначэньне хваратворных для расьлінаў арганізмаў, 7) ацэнка атрутнасьці грыбоў і расьлінаў, 8) праектаваньне лясных сьцежак і стаянак, 9) ацэнка ўрадлівай глебы на заражанасьць насеньнем баршчэўнікам Сасноўскага з наступнай распрацоўкай спосабу яго выкараненьня, 10) распрацоўка вырошчваньня расьлінаў у цяпліцы з выкарыстаньнем сьвятлодыёдаў; 11) выраб пажыўных падсьцілак для размнажэньня расьлінаў, 12) выпрабаваньне сродкаў абароны дрэваў, ільну і хмызьнякоў; 13) стварэньне спалучэньняў рэгулятараў росту і сродкаў абароны расьлінаў[2].
Падразьдзяленьні
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]На 2018 год Інстытут экспэрымэнтальнай батанікі імя Васіля Купрэвіча меў 3 аддзелы, у складзе якіх працавала 8 лябараторыяў і 3 сэктары:
- аддзел флёры і гербарыю — 2 лябараторыі: 1) флёры і сымтэматыкі расьлінаў, 2) мікалёгіі;
- аддзел расьліннасьці і рэсурсаў расьліннага сьвету — 2 сэктары (1) маніторынгу расьліннага сьвету і (2) кадастру расьліннага сьвету, 2 лябараторыі: 1) прадукцыйнасьці і ўстойлівасьці расьлінных супольнасьцяў, 2) геабатанікі і картаграфіі расьліннасьці;
- аддзел экалягічнай фізыялёгіі расьлінаў — сэктар мэтабалізму і функцыяў бялкоў расьлінаў, лябараторыяў: 1) росту і разьвіцьця расьлінаў, 2) фізыялёгіі патагенэзу і хваробаўстойлівасьці расьлінаў, 3) аптымізацыі мінэральнага харчаваньня, 4) воднага абмену і фотасынтэзу расьлінаў[2].
Пры Інстытуце працавалі: філія Рэспубліканскага цэнтру трансфэру тэхналёгіяў і 3 цэнтры — Галаўны цэнтар экспэртызы аб’ектаў жывой прыроды, Рэспубліканскі цэнтар комплекснага картаграфаваньня біялягічнай разнастайнасьці і Цэнтар маніторынгу расьліннага сьвету[2].
Мінуўшчына
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]29 сакавіка 1931 году Прэзыдыюм Беларускай акадэміі навук (БАН) зацьвердзіў Пастанову аб стварэньні Інстытуту біялягічных навук (ІБН) на аснове 4 катэдраў: батанікі, заалёгіі, фізыялёгіі і экспэрымэнтальнай біялёгіі. У 1935 годзе зь Інстытуту вылучылі Батанічны сад БАН. У 1936 годзе ІБН апынуўся ў складзе Аддзяленьня матэматычных і прыродазнаўчых навук Акадэміі навук БССР. У 1938 годзе гербарый ІБН меў звыш 13 000 асобнікаў кветкавых расьлінаў. У 1940 годзе Інстытут перавялі ў склад Аддзяленьня прыродазнаўчых і сельскагаспадарчых навук АН БССР. На пачатак 1941 году ў зборах Інстытуту захоўвалася каля 4000 асобнікаў скурак сысуноў і 6000 асобнікаў птахаў. Налічвалася каля 200 000 асобнікаў вусякоў. Таксама быў багаты збор па земнаводных, паўзунах і рыбах. Пры канцы чэрвеня 1941 году ІБН прыпыніў дзейнасьць на час Нямецка-савецкай вайны. У сьнежні 1947 году Прэзыдыюм АН БССР зацьвердзіў Пастанову аб аднове дзейнасьці ІБН пад назвай Інстытут біялёгіі[3]. У Інстытут увайшоў Батанічны сад АН БССР і 3 аддзелы: заалёгіі, фізыялёгіі і экспэрымэнтальнай эвалюцыі. Інстытут біялёгіі ўлучылі ў склад Аддзяленьня біялягічных, сельскагаспадарчых і мэдычных навук АН БССР.
У 1952 годзе зь Інстытуту паўторна вылучылі Батанічны сад. У 1957 годзе зь яго вылучылі Лябараторыю ізатопаў АН БССР. У 1958 годзе са складу Інстытуту вылучылі Аддзел фізыялёгіі і сыстэматыкі ніжэйшых расьлінаў АН БССР. У 1959 годзе Інстытут перавялі ў склад Аддзяленьня біялягічных навук АН БССР. Адначасна са складу Інстытуту вылучылі Аддзел заалёгіі і паразіталёгіі АН БССР. 23 лютага 1963 году Савет міністраў БССР зацьвердзіў Пастанову «Аб захадах па далейшым разьвіцьці біялягічнай навукі ў Беларускай ССР і ўзмацненьні яе сувязі з практыкай». Паводле Пастановы, Інстытут біялёгіі перайменавалі ў Інстытут экспэрымэнтальнай батанікі і мікрабіялёгіі (ІЭБМ), са складу якога вылучылі Аддзел генэтыкі і цыталёгіі АН БССР. Адначасна ў ІЭБМ стварылі асьпірантуру. 1 студзеня 1966 году Савет міністраў БССР ухваліў Пастанову «Аб арганізацыі Аддзелу мікрабіялёгіі АН БССР». Паводле Пастановы, лябараторыю мікрабіялёгіі ІЭБМ вылучылі ў Аддзел мікрабіялёгіі АН БССР. ІЭБМ перайменавалі ў Інстытут экспэрымэнтальнай батанікі (ІЭБ). У 1972 годзе ў склад ІЭБ вярнулі Аддзел фізыялёгіі і сыстэматыкі ніжэйшых расьлінаў АН БССР з трыма лябараторыямі. Адначасна Інстытуту надалі імя Васіля Купрэвіча. У 1972 і 1976 гадах дасьледнікі Інстытуту атрымлівалі Дзяржаўную прэмію БССР за свае распрацоўкі. У 1989 годзе зьявілася дактарантура[3].
За савецкім часам у Інстытуце працавалі акадэмікі Алесь Вечар(be), Ціхан Годнеў(be), Мікалай Дарожкін, Антон Жэбрак, Мікалай Кулагін, Васіль Купрэвіч, Мікалай Несьцяровіч, Міхаіл Тамін, Мікалай Турбін, Любоў Хатылёва і Іван Юркевіч. Таксама дасьледнікамі Інстытуту былі сябры-карэспандэнты Ўсевалад Борматаў, Міхаіл Ганчарык, Сьцяпан Мельнік, Сямён Самцэвіч(be), Аляксандар Шлык і Пётар Буланаў(be)[3].
На 1998 год Інстытут экспэрымэнтальнай батанікі меў 12 лябараторыяў: 1) біяхіміі і біятэхналёгіі расьлінаў, 2) воднага рэжыму фітацэнозаў, 3) геабатанікі, 4) мікалёгіі, 5) аптымізацыі прадукцыйнасьці аграфітацэнозаў, 6) глебавай энзімалёгіі, 7) прадукцыйнасьці і ўстойлівасьці лясных экасыстэмаў, 8) радыёэкалёгіі расьлінаў, 9) росту і разьвіцьця расьлінаў, 10) фізыялёгіі хворай расьліны, 11) флёры і сыстэматыкі расьлінаў, 12) фотасынтэзу. Асноўнымі кірункамі дасьледаваньняў былі: аднаўленьне, разумнае выкарыстаньне і ахова расьліннага покрыва; радыёэкалёгія прыроднай расьліннасьці; павышэньне прадукцыйнасьці і ўстойлівасьці расьлінаў. У выніку дасьледаваньняў: абгрунтавалі стварэньне сеткі ахоўных земляў і нацыянальных паркаў для захаваньня разнастайнасьці флёры Беларусі, укаранілі разуменьня біялягічнай значнасьці ўраджайнасьці расьлінаў, высьветлілі зрух разьмеркаваньня радыяактыўных ізатопаў у прыроднай расьліннасьці з вылучэньнем відаў-паказьнікаў радыяактыўнага забруджваньня. У Інстытуце працавалі акадэмік Віктар Парфёнаў, сябры-карэспандэнты Мікалай Ламан, Уладзімер Рашэтнікаў(be), Барыс Якушаў і 16 дактароў навук[3].
Кіраўнікі
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]- Пётар Маўрадыадзі (1931—1933)
- Мікалай Кулагін (1934—1936)
- Мікалай Дарожкін (1936—1940)
- Ганна Язубчык (1940—1941)
- Мікалай Дарожкін (1948—1952)
- Мікалай Несьцяровіч (1952—1953)
- Мікалай Турбін (1953—1963)
- Іван Юркевіч (1963—1967)
- Міхаіл Ганчарык (1967—1972)
- Віктар Парфёнаў (1972—2000)
- Мікалай Ламан (2000—2010)[4]
- Аляксандр Пугачэўскі (з 2011 году)
Крыніцы
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]- ^ Зборнік «Батаніка» (рас.) // Інстытут экспэрымэнтальнай батанікі імя Васіля Купрэвіча, 2 лістапада 2018 г. Праверана 4 лістапада 2018 г.
- ^ а б в Арганізацыі Аддзяленьня біялягічных навук (Інстытут экспэрымэнтальнай батанікі імя В.Ф. Купрэвіча) // Нацыянальная акадэмія навук Беларусі, 7 верасьня 2018 г. Праверана 4 лістапада 2018 г.
- ^ а б в г Уладзімер Шуканаў. Інстытут экспэрымэнтальнай батанікі // Беларуская энцыкляпэдыя ў 18 тамах / гал.рэд. Генадзь Пашкоў. — Менск: Беларуская энцыкляпэдыя імя Петруся Броўкі, 1998. — Т. 7. — С. 275. — 608 с. — 10 000 ас. — ISBN 985-11-0130-3
- ^ Гісторыя (рас.) // Інстытут экспэрымэнтальнай батанікі імя Васіля Купрэвіча, 2 лістапада 2018 г. Праверана 4 лістапада 2018 г.
Вонкавыя спасылкі
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]- Кантакты (рас.) // Інстытут экспэрымэнтальнай батанікі імя Васіля Купрэвіча, 2 лістапада 2018 г. Праверана 4 лістапада 2018 г.
- Патэнты (рас.)
- Штамы мікраарганізмаў, прэпараты (рас.)
- Тэхнічныя стандарты (рас.)
- Цэнтар маніторынгу расьліннага сьвету (рас.)
 |
Гэта — накід артыкула пра Беларусь. Вы можаце дапамагчы Вікіпэдыі, пашырыўшы яго. |