Варонічы

	Варонічы; лац. Varoničy
	; Замчышча
Краіна:	Беларусь
Вобласьць:	Віцебская
Раён:	Полацкі
Сельсавет:	Вароніцкі
Насельніцтва:	427 чал. (2010)
Часавы пас:	UTC+3
Тэлефонны код:	+375 214
Паштовы індэкс:	211656
СААТА:	2238819011
Нумарны знак:	2
Геаграфічныя каардынаты:	55°19′43″ пн. ш. 28°38′16″ у. д. / 55.32861° пн. ш. 28.63778° у. д.Каардынаты: 55°19′43″ пн. ш. 28°38′16″ у. д. / 55.32861° пн. ш. 28.63778° у. д.
	Варонічы на мапе Беларусі ± Варонічы
	Галерэя здымкаў у Вікісховішчы

Гэтая назва мае некалькі сэнсаў. Калі вас цікавяць іншыя сэнсы, глядзіце таксама Варонічы (неадназначнасьць).

Варо́нічы^[1] — вёска ў Беларусі, на рацэ Ўшачы. Цэнтар сельсавету Полацкага раёну Віцебскай вобласьці. Насельніцтва на 2010 год — 427 чалавек. Знаходзіцца за 22 км на паўднёвы захад ад Полацку, за 6 км ад чыгуначнай станцыі Ветрына; на аўтамабільнай дарозе Ўшачы — Полацак.

Варонеч — даўняе мястэчка гістарычнай Полаччыны, старажытны замак Вялікага Княства Літоўскага.

Гісторыя

Вялікае Княства Літоўскае

Першы пісьмовы ўпамін пра Варонеч (сяло «Вороноч») датуецца 1552 годам. У гэты час тут было 48 дымоў сялянаў-дольнікаў, 2 путныя баярыны і 4 агароднікі. Большая частка сяла знаходзілася ў валоданьні царквы, рэшта належала полацкім мяшчанам, якія з свайго маёнтку выстаўлялі ў войска Вялікага Княства Літоўскага аднаго ўзброенага коньніка.

У Інфлянцкую вайну (1558—1583), па захопе ў 1563 годзе Полацку маскоўскімі войскамі Івана IV Тырана, Варонеч стаў адным з фарпостаў абароны Літвы. Паселішча ўлучылі ў склад дзяржаўных уладаньняў, а ў 1566 годзе полацкі гараднічы Ф. Жук распачаў тут будаваньне замка. У 1579 годзе, па выгнаньні захопнікаў з Полацкага ваяводзтва, Варонеч вярнулі царкве. Будаваньне замка, значнае павелічэньне колькасьці жыхароў спрыялі пераўтварэньню сяла ў мястэчка. На 1601 год у ім было 37 дымоў, царква Раства Багародзіцы, каля ракі Ўшача, на гары стаяў замак.

Пад уладай Расейскай імпэрыі

У выніку другога падзелу Рэчы Паспалітай (1793 год) Варонеч апынуўся ў складзе Расейскай імпэрыі, дзе стаў цэнтрам воласьці Лепельскага павету Віцебскай губэрні. У XIX стагодзьдзі ў мястэчку існавалі пачатковая школа, лякарня, царква, касьцёл. У пачатку XX стагодзьдзя — 57 двароў.

За часамі Першай сусьветнай вайны ў лютым 1918 году Варонеч занялі войскі Нямецкай імпэрыі^[2].

Найноўшы час

25 сакавіка 1918 году згодна з Трэцяй Устаўной граматай Варонічы абвяшчаліся часткай Беларускай Народнай Рэспублікі. 1 студзеня 1919 году згодна з пастановай І зьезду КП(б) Беларусі яны ўвайшлі ў склад Беларускай ССР, аднак 16 студзеня Масква адабрала мястэчка разам зь іншымі этнічна беларускімі тэрыторыямі ў склад РСФСР. У 1924 годзе Варонічы вярнулі БССР, дзе яны сталі цэнтрам сельсавету. Статус паселішча панізілі да вёскі.

На 1941 год у Варонічах было 170 двароў, на 1970 год — 163, на 1992 год — 243, на 1995 год — 237.

Насельніцтва

Дэмаграфія

XIX стагодзьдзе: 1838 год — 98 чал. (47 муж. і 51 жан.), зь іх мяшчанаў-юдэяў 15 муж. і 11 жан., сялянаў зямянскіх 30 муж. і 40 жан., аднадворцаў 2 муж.^[3]; 1838 год — 134 чал.^[4]
XX стагодзьдзе: 1901 год — 300 чал.; 1970 год — 511 чал.; 1992 год — 543 чал.^[5]; 1995 год — 575 чал.^[6]; 1999 год — 522 чал.
XXI стагодзьдзе: 2010 год — 427 чал.

Інфраструктура

У Варонічах працуюць сярэдняя школа, лякарня, клюб, бібліятэка, пошта.

Турыстычная інфармацыя

Славутасьці

Замчышча
Могілкі юдэйскія

Страчаная спадчына

Замак (XVI ст.)
Капліца (1880; рымска-каталіцкая)
Касьцёл (XVIII ст.)
Сынагога
Сядзіба Лісоўскіх (XVIII ст.)
Царква Раства Багародзіцы (XVI ст.)
Царква Сьвятога Юрыя (1863)

Галерэя

Краявіды Варонічаў
Агульны выгляд з Замчышча
Былая карчма
Каменны крыж
Памятны камень каля Замчышча

Крыніцы

^ Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь: Віцебская вобласць: нарматыўны даведнік / У. М. Генкін, І. Л. Капылоў, В. П. Лемцюгова; пад рэд. В. П. Лемцюговай. — Мн.: Тэхналогія, 2009. — 668 с. ISBN 978-985-458-192-7. (pdf) С. 373
^ Вялікі гістарычны атлас Беларусі. У 4 т. Т. 4. — Мінск, 2018. С. 19.
^ Соркіна І. Мястэчкі Беларусі... — Вільня, 2010. С. 415.
^ Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. Tom IX: Poźajście — Ruksze. — Warszawa, 1888. S. 953.
^ Спірыдонаў М., Фамін М. Варонічы // ЭГБ. — Мн.: 1994 Т. 2. С. 223.
^ БЭ. — Мн.: 1997 Т. 4. С. 12.

Літаратура

Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн.: БелЭн, 1997. — Т. 4: Варанецкі — Гальфстрым. — 480 с. — ISBN 985-11-0090-0
Энцыклапедыя гісторыі Беларусі. У 6 т. / Беларус. Энцыкл.; Рэдкал.: Б. І. Сачанка (гал. рэд.) і інш.; Маст. Э. Э. Жакевіч. — Мн.: БелЭн, 1994. — Т. 2: Беліцк — Гімн. — 537 с. — ISBN 5-85700-142-0
Соркіна І. Мястэчкі Беларусі ў канцы ХVІІІ — першай палове ХІХ ст. — Вільня: ЕГУ, 2010. — 488 с. ISBN 978-9955-773-33-7.
Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. Tom IX: Poźajście — Ruksze. — Warszawa, 1888.

Вонкавыя спасылкі

Варонічы , Radzima.org

[1] Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь: Віцебская вобласць: нарматыўны даведнік / У. М. Генкін, І. Л. Капылоў, В. П. Лемцюгова; пад рэд. В. П. Лемцюговай. — Мн.: Тэхналогія, 2009. — 668 с. ISBN 978-985-458-192-7. (pdf) С. 373

[VHAB-19-2] Вялікі гістарычны атлас Беларусі. У 4 т. Т. 4. — Мінск, 2018. С. 19.

[3] Соркіна І. Мястэчкі Беларусі... — Вільня, 2010. С. 415.

[4] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. Tom IX: Poźajście — Ruksze. — Warszawa, 1888. S. 953.

[5] Спірыдонаў М., Фамін М. Варонічы // ЭГБ. — Мн.: 1994 Т. 2. С. 223.

[6] БЭ. — Мн.: 1997 Т. 4. С. 12.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

Варонічы лац. Varoničy
Замчышча
Краіна:	Беларусь
Вобласьць:	Віцебская
Раён:	Полацкі
Сельсавет:	Вароніцкі
Насельніцтва:	427 чал. (2010)
Часавы пас:	UTC+3
Тэлефонны код:	+375 214
Паштовы індэкс:	211656
СААТА:	2238819011
Нумарны знак:	2
Геаграфічныя каардынаты:	55°19′43″ пн. ш. 28°38′16″ у. д. / 55.32861° пн. ш. 28.63778° у. д. / 55.32861; 28.63778Каардынаты: 55°19′43″ пн. ш. 28°38′16″ у. д. / 55.32861° пн. ш. 28.63778° у. д. / 55.32861; 28.63778
Варонічы на мапе Беларусі ± Варонічы Варонічы
Галерэя здымкаў у Вікісховішчы