Навукова-выдавецкі праваслаўны інстытут
| Навукова-выдавецкі праваслаўны інстытут | |
| Агульная інфармацыя | |
|---|---|
| Дата ўтварэньня | 1938 |
| Дата спыненьня існаваньня | 1939 |
| Месцазнаходжаньне |  Польшча, Горадня
|
| Службовыя мовы | польская |
| Управа | ПАПЦ |
Таварыства «Навукова-выдавецкі праваслаўны інстытут»[a][1] — расходная установа, якая была заснаваная Варшаўскай мітраполіяй. Установа дзейнічала з 1938 па 1939 гады. Сядзібу установа мела ў Горадні. НВПІ меў падтрымку з боку ўраду Польшчы. Галоўная задача ўстановы — распаўсюджваньне сярод насельніцтва Польшчы думкі пра тое, што праваслаўная вера зьяўляецца «польскай верай».
Задачы ўстановы[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
Установа дзейнічала праз навуковую і выдавецкую дзейнасьць. У сваім статуце НВПІ мела наступныя задачы:
- праваслаўе ісьцінных поглядаў праваслаўнае веры сярод палякаў;
- канонаў праваслаўнае веры;
- гісторыі цэрквы;
- асабліва зьвяртаць увагу на праваслаўе ў Польшчы й яе тагачасны стан[2].
Аддзелы ўстановы[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
Установа мела ўнутраны падзел на наступныя аддзелы:
- багаслоўскі;
- гістарычны;
- бібліятэчна-архіўны;
- праваслаўнай энцыкляпэдыі;
- царкоўнага мастацтва;
- слоўнікавы.
Дзейнасьць установы[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
Установа дзейнічала ў асноўным у галіне навуковае дзейнасьці, бо выдавецтва было зьвязанае з грашовымі расходамі. Супрацоўнікі ўстановы зьбіралі веды аб праваслаўі для іх выданьня ў выглядзе даведніка. Ён павінен быў мець назву «Праваслаўная энцыкляпэдыя». Яе ўстанова так і ніколі ня выдала ў сьвет. Былі і іншымі спосабы дзейнасьці ўстановы:
- напісаньне навуковых работ для ВНУ;
- напісаньне навуковых работ для іх далейшага распаўсюджаньня сярод паспалітых людзей;
- правядзеньне вулічных мерапрыемстваў для праслаўленьня цэрквы;
- чытаньне казаньняў у памяшканьнях, якія былі ва ўласнасьці цэрквы.
Установа рыхтавала для выданьняў на польскае мове малітоўнікаў, месяцасловаў, казаньняў для сьвяшчэньнікаў, кнігі для дзяцей, абразы[3]. У студзені 1939 году ўстанова пачала выпускаць часопіс «Праваслаўны агляд». Ён выходзіў штомесяц.
Заканчэньне дзейнасьці[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
Дзейнасьць установы была спыненая пасьля прыходу бальшавікоў у верасьні 1939 году. Усе труднікі ўстановы былі асуджаныя НКУС СССР, а пасьля 1945 году ад’ехалі ў ПНР. Усе навуковыя работы ўстановы зараз знаходзяцца ў ДУ «Музэй гісторыі й рэлігіі» і ў КДБ у Горадні.
Вынікі дзейнасьці[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
У выніку работы ўстановы ствараліся навуковыя работы, якія абгрунтоўвалі існаваньне словазлучэньня «праваслаўныя палякі»; старажытнасьць польскага праваслаўя, якое мае больш даўнюю гісторыю, чым польскія каталікі. Па думцы работнікаў установы праваслаўе ў Польшчы пачалося з дзейнасьці Кірылы й Мэтодыя. У часы Літвы і Рэчы Паспалітае Польшча была самым буйным асяродзьдзем праваслаўя ў сьвеці. Каб падлашчыцца ўраду тагачаснае Польшчы панскія роды Літвы Сангушкі і Хадкевічы называліся польскімі праваслаўнымі родамі. Да праваслаўя прывязвалі малітоўнікі на польскае мове выдадзеныя па загадзе Я. Сямашкі ў сярэдзіне XIX ст.
Праціўнікі ўстановы[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
Ярымі праціўнікамі ўстановы сталі бальшавікі. Трохі пярэчыў навуковым дасьледаваньням каталіцкі касьцёл.
Глядзіце таксама[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
Заўвагі[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
- ^ Установа створаная была для апалячваньня й для захаваньня праваслаўя на Заходняй Беларусі
Крыніцы[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
- ^ Научно-издательский православный институт (рас.) // Фондавы каталёг дзяржаўных архіваў Рэспублікі Беларусь
- ^ Статут Таварыства «Праваслаўны навукова-выдавецкі інстытут» Горадня, 1938 г., с. 2.
- ^ ДАГВ. Ф. 92, воп. 1, спр. 1, стар. 29, 31.
| |||||||||||||||||||||||
