Яўнут (імя)
| Яўнут лац. Jaŭnut | |
| Eunat | |
| Паходжаньне | |
|---|---|
| Мова(-ы) | германскія |
| Утворанае ад | Euni + суфікс з элемэнтам -т- (-t-) |
| Іншыя формы | |
| Варыянт(ы) | Яўнуць |
| Зьвязаныя артыкулы | |
| якія пачынаюцца з «Яўнут» | |
Яўнут (Яўнуць) — мужчынскае імя.
Паходжаньне
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]Еўнат (Eunat) — імя германскага паходжаньня[1]. Іменная аснова аўн- (еўн-) ёсьць пашыранай суфіксам з элемэнтам -н- (-n-) асновай еў- (аў-)[2], якая паходзіць ад гоцкага aiws 'час, эпоха' або стараверхненямецкага ewi, eo 'закон'[3][4].
З апавяданьня Раўданскага рукапісу можна зразумець, што князь Яўнут быў названы ад імя сваёй маці Еўны Полацкай, як і Альгерд — ад імя сваёй маці Вольгі.
У Прусіі бытавала імя Jawnoto / Jawnotho[5].
Варыянты імя ў гістарычных крыніцах: оже я князь Еоунутий, и Кистютии, и Любартъ[6] (1352 год)[7]; ducis Jawnutonis (14 жніўня 1358 году)[8]; княз Михайло Евнутевич (1387—1392 гады[9]); ducis Michailo Geunutouicz (1387—1394 гады)[10]; vnd treib Jawnuten dorvs (Jawnut; Мэмарыял Вітаўта, 1390 год)[11]; Iwenynti, Jewynthi[a] або Евнутіи[b] (Летапісец вялікіх князёў літоўскіх); Mychal Janotten son (23 красавіка 1398 году)[12]; Symeonis filii Jawnuth (1 лютага 1411 году)[13]; Iawny Wolimuntowycz[14], cum stirpe et genelogia Jawni palatini Trocensis[15], Jawnus palatinus Trocensis[16], Jawnum palatinum Trocensem[17] (2 кастрычніка 1413 году); Johannes alias Jawnis palatinus Trocensis (27 верасьня 1422 году)[18]; Johanne alias Jawnus palatino Trocensi (31 сьнежня 1425 году)[19]; Johannis dicti Jawnus (1427—1428 гады)[20]; wir hettin gerne den woyewod von Tracken Jawnuten gesandt (20 чэрвеня 1430 году)[21]; Jawnus Troczensis palatinus (29 лістапада 1430 году)[22]; Jawnis (22 чэрвеня 1431 году)[23]; Евни воевода Троцкий[24] (27 верасьня 1432 году)[25]; Johannes alias Jownus palatinus Troczensis (15 кастрычніка 1432 году)[26]; Iwan Wolimuntowicz[27]; Jauwned (4 лістапада 1432 году)[28]; Jounys або Jaunes (7 лістапада 1432 году)[29]; palatinus Trocensis Jawnyus decollatus interiit (13 лістапада 1432 году)[30]; Евнутій (Наўгародзкі чацьверты летапіс)[31]; Евнутей (Сафійскі першы летапіс)[32]; Евнутей Гедимановичь[6][33] (Ніканаўскі летапіс); Евнут (Хроніка літоўская і жамойцкая)[34].
Носьбіты
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]- Яўнут (у праваслаўі Іван; 1301 — па 1366) — вялікі князь літоўскі (1341—1345); меў сыноў Сямёна і Міхайлу, пачынальнік роду князёў Заслаўскіх
- Яўнут Валімонтавіч (у каталіцтве Ян; каля 1380—1432) — ваявода троцкі (з 1413)
- Янушка Яўнуцевіч — падданы ва Ўпіцкім павеце, які ўпамінаецца ў 1586 годзе[35]
Заўвагі
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]- ^ Паводле Origo regis Jagyelo et Wytholdi ducum Lithuanie
- ^ Паводле Віленскага сьпісу
Крыніцы
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]- ^ Förstemann E. W. Altdeutsches Namenbuch. Bd. 1: Personennamen. — Bonn, 1900. S. 490.
- ^ Förstemann E. W. Altdeutsches Namenbuch. Bd. 1: Personennamen. — Bonn, 1900. S. 207.
- ^ Förstemann E. W. Altdeutsches Namenbuch. Bd. 1: Personennamen. — Bonn, 1900. S. 49—50.
- ^ Morlet M.-T. Les noms de personne sur le territoire de l’ancienne Gaule du VIe au XIIe siècle. T. I: Les noms issus du germanique continental et les créations gallo-germaniques. — Paris, 1971. P. 86.
- ^ Trautmann R. Die altpreußischen Personennamen. — Göttingen, 1925. S. 39.
- ^ а б Урбан П. Старажытныя ліцьвіны: мова, паходжаньне, этнічная прыналежнасьць. — Менск: 2001. С. 211.
- ^ Грамоти XIV ст. — Київ, 1974. С. 30.
- ^ Kodeks dyplomatyczny Księstwa Mazowieckiego. — Warszawa, 1863. S. 73.
- ^ Поручная грамота за Гридка Константиновича (1387—1392), Fontes historiae Magni Ducatus Lithuaniae
- ^ Поручная грамота за Братошу Койлутовича (1387—1394), Fontes historiae Magni Ducatus Lithuaniae
- ^ Лицкевич О. В. «Летописец великих князей литовских» и «Повесть о Подолье»: опыт комплексного критического разбора. — СПб., 2019. С. 263.
- ^ Codex epistolaris Vitoldi. — Cracoviae, 1882. P. 54.
- ^ Spory i sprawy pomiędzy Polakami a Zakonem Krzyżackim. T. 2. — Poznań, 1892. S. 460.
- ^ Akta unji Polski z Litwą, 1385—1791. — Kraków, 1932. S. 52.
- ^ Akta unji Polski z Litwą, 1385—1791. — Kraków, 1932. S. 54.
- ^ Akta unji Polski z Litwą, 1385—1791. — Kraków, 1932. S. 57.
- ^ Akta unji Polski z Litwą, 1385—1791. — Kraków, 1932. S. 69.
- ^ Dokumenty strony polsko-litewskiej pokoju mełneńskiego z 1422 roku. — Poznań, 2004. S. 11.
- ^ Semkowicz W. Nieznane nadania Witolda dla osób prywatnych // Ateneum Wileńskie. Z. 3—4, 1931. S. 855.
- ^ Kodeks dyplomatyczny katedry i diecezji Wilenskiej. T. 1, z. 1: 1387—1468. — Kraków, 1932. S. 130.
- ^ Codex epistolaris Vitoldi. — Cracoviae, 1882. S. 907.
- ^ Полехов С. В. Наследники Витовта. — М., 2015. С. 515.
- ^ Liv-, Esth- und Curländisches Urkundenbuch nebst Regesten / Hrsg. von F. G. von Bunge. Bd. 8. — Riga; Moskau, 1884. S. 273.
- ^ Собрание древних грамот и актов городов: Вильны, Ковна, Трок, православных монастырей, церквей и по разным предметам: Ч. 1. — Вильно, 1843. С. 6.
- ^ Дайліда А. Пачаткі Вялікага княства Літоўскага: ад стварэння да Крэўскай уніі / Рэц. С. Тарасаў. — Менск, 2019. С. 327.
- ^ Akta unji Polski z Litwą, 1385—1791. — Kraków, 1932. S. 81.
- ^ Пятраўскас Р. Літоўская знаць у канцы XIV—XV ст.. — 2-е выд. — Смаленск, 2014. С. 318.
- ^ Rowell S. Bears and Traitors, or: Political Tensions in the Grand Duchy, ca. 1440—1481 // Lithuanian Historical Studies. Vol. 2, 1997. P. 47, 55.
- ^ Liv-, Esth- und Curländisches Urkundenbuch nebst Regesten / Hrsg. von F. G. von Bunge. Bd. 8. — Riga; Moskau, 1884. S. 373.
- ^ Полехов С. В. Наследники Витовта. — М., 2015. С. 527.
- ^ ПСРЛ. Т. 4. — СПб., 1848. С. 57, 72.
- ^ ПСРЛ. Т. 5. — СПб., 1851. С. 224, 235.
- ^ ПСРЛ. Т. 10. — СПб., 1885. С. 216.
- ^ ПСРЛ. Т. 32. — М., 1975. С. 41—42.
- ^ Опись документов Виленского центрального архива древних актовых книг. Вып. 7. ― Вильна, 1909. С. 101.
Літаратура
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]- Урбан П. Старажытныя ліцьвіны: мова, паходжаньне, этнічная прыналежнасьць. — Менск: Тэхналогія, 2001. — 216 с. — 500 ас. — ISBN 978-985-458-050-4