Перайсьці да зьместу

Зьдзецельскі раён

Зьвесткі зь Вікіпэдыі — вольнай энцыкляпэдыі
Зьдзецельскі раён

(Дзятлаўскі раён)
Агульныя зьвесткі
Краіна Беларусь
Статус раён Беларусі
Уваходзіць у Гарадзенская вобласьць
Адміністрацыйны цэнтар Зьдзецел
Дата ўтварэньня 15 студзеня 1940
Кіраўнік Андрэй Садоўскі[d][1]
Насельніцтва (2018) 24 351[2]
Шчыльнасьць 15,8 чал./км²
Плошча 1542,67[3] км²
Вышыня па-над узр. м.
 · сярэдняя вышыня

 152 м[4]
Месцазнаходжаньне Зьдзецельскага раёну
Зьдзецельскі раён на мапе
Мэдыя-зьвесткі
Часавы пас UTC +3
Тэлефонны код +375-15-63
Паштовыя індэксы 231 4хх
Афіцыйны сайт
   Дадатковыя мультымэдыйныя матэрыялы

Зьдзе́цельскі раён[5][6] (афіцыйная назва — Дзя́тлаўскі раён) — адміністрацыйна-тэрытарыяльная адзінка на паўднёвым усходзе Гарадзенскай вобласьці Беларусі. Плошча раёну складае 1,5 тыс. км². Насельніцтва на 2018 год — 24 351 чалавек[2]. Адміністрацыйны цэнтар — места Зьдзецел.

Геаграфічнае становішча

[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Зьдзецельскі раён мяжуе з Зэльвенскім, Лідзкім, Мастоўскім, Наваградзкім, Слонімскім і Шчучынскім раёнамі Гарадзенскай вобласьці, на паўднёвым захадзе — зь Берасьцейская вобласьцю.

У 1939 годзе Зьдзецел увайшоў у БССР, дзе 15 студзеня 1940 году атрымаў афіцыйны статус пасёлку гарадзкога тыпу і стаў цэнтрам раёну Баранавіцкай вобласьці (з 8 студзеня 1954 году ў складзе Гарадзенскай вобласьці). З 4 траўня 1945 году да 8 студзеня 1954 году цэнтар раёну знаходзіўся ў мястэчку Наваельні. 25 сьнежня 1962 году Зьдзецельскі раён расфармавалі, яго тэрыторыя ўвайшла ў склад Лідзкага, Наваградзкага і Слонімскага раёнаў. 6 студзеня 1965 году раён аднавілі ў складзе Гарадзенскай вобласьці.

Рэльеф і карысныя выкапні

[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Зьдзецельскі раён знаходзіцца ў заходнебеларускай фізыка-геаграфічнай правінцыі. Тэрыторыя раёну разьмяшчаецца ў межах Нёманскай нізіны на поўначы і захадзе, на ўсходзе — у падножжа Наваградзкага ўзвышша. Рэльеф узьнёсла-раўнінны. Пераважаюць вышыні 140—200 мэтраў над узроўнем мора. Найвышэйшы пункт — 283 мэтры (на паўночны ўсход ад места Зьдзецел).

Карысныя выкапні: торф, пяскова-жвіровы матэрыял, будаўнічыя пяскі, крэйда, гліны, бузы, радонавыя воды.

Клімат і расьліннасьць

[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Клімат умерана кантынэнтальны. Сярэдняя тэмпэратура студзеня -6,1 °С, ліпеня 17,6 °С. Сярэднярочная колькасьць ападкаў складае 620 мм. Працягласьць вэгетацыйнага пэрыяду 193 дні.

Пад лесам, пераважна хваёвым, 42% тэрыторыі. У раёне знаходзіцца частка ляндшафтавага заказьніку дзяржаўнага значэньня Ліпічанская пушча.

Галоўная рака — Нёман з прытокамі Маўчадкаю зь Зьдзецелкай і Шчарай з Пад’яворкай. На тэрыторыі раёну разьмешчанае Гезгальскае вадасховішча.

Нацыянальны склад

[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Паводле перапісу 2009 году:

Дзейсныя рэлігійныя супольнасьці:

  • 12 праваслаўных рэлігійных супольнасьцяў, 9 праваслаўных сьвятароў;
  • 10 рымска-каталіцкіх рэлігійных супольнасьцяў, 6 ксяндзоў, 2 зь іх грамадзяне Польшчы;
  • 4 супольнасьці Хрысьціянаў Веры Эвангельскай;
  • 2 супольнасьці Эвангельскіх Хрысьціянаў Баптыстаў.

Гаспадарчая дзейнасьць

[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Сельскую гаспадарку раёну прадстаўляюць 15 сельскагаспадарчых вытворчых каапэратываў. Асноўныя галіны сельскай гаспадаркі: мяса-малочная жывёлагадоўля, вырошчваюць збожжавыя, бульбу, кармавыя культуры, лён.

На тэрыторыі раёну дзейнічаюць прадпрыемствы: харчовай і лёгкай прамысловасьці, будаўнічых матэрыялаў, дрэваапрацоўчай прамысловасьці.

Па тэрыторыі раёна праходзіць чыгуначная лінія ЛідаБаранавічы, аўтамагістраль ЛідаСлонімБыцень, аўтамабільная дарога дзяржаўнага значэньня ЗьдзецелНаваградакЛюбча.

Турыстычная інфармацыя

[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Захаваліся помнікі архітэктуры і садова-паркавага мастацтва: каталіцкая капліца (1928) у в. Азяраны, сядзіба Пратасевічаў (пач. ХХ ст.) у в. Боркі, Сьвята-Петра-Паўлаўская царква (1875) у в. Вензавец, Сьвята-Крыжаўзьвіжанская (Траецкая) царква (1897) у в. Вайневічы, Сьвята-Георгіеўская царква (1866) у в. Вялікая Воля, Сьвята-Духаўская царква (пач. ХХ ст.) у в. Горка, Сьвята-Пакроўская царква (пач. ХХ ст.) і касьцёл Сьвятога Антонія (пач. ХХ ст.) у в. Дварэц, вадзяны млын (1875) у в. Дварэц, сядзіба ў в. Жыбарты (1819), паркі ў мястэчку Казлоўшчына (ХІХ ст.) і в. Жукоўшчына (ХІХ ст.), Сьвята-Ўсьпенская царква (пач. ХХ ст.) у мястэчку Казлоўшчына, каталіцкая капліца (1908) ў в. Лапушна, Сьвята-Мікалаеўская царква (1850) у в. Нагародавічы, Сьвята-Раства-Багародзіцкая царква (кан. ХІХ ст.) і касьцёл Найсьвяцейшага Сэрца Езуса (1936) у мястэчку Наваельня, Сьвята-Барыса-Глебская царква (ХІХ) у в. Накрышкі, касцёл (1822) у в. Нянадавічы, касьцёл сьвятых Анёлаў-ахоўнікаў (1840) у в. Раготна, касьцёл сьвятога Язэпа (пач. ХХ ст.) у в. Руда Яварская, Сьвята-Раства-Багародзіцкая царква (1926) у в. Явар.

Адміністрацыйна-тэрытарыяльны падзел

[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

У складзе раёну гарадзкія пасёлкі Казлоўшчына і Наваельня, 223 сельскія населеныя пункты, 10 сельсаветаў: Вензавецкі, Войневіцкі, Данілавіцкі, Дварэцкі, Зьдзецельскі, Жукоўшчынскі, Казлоўшчынскі, Мяляхавіцкі, Парэцкі сельсаветы[11].

  1. ^ http://dyatlovo.grodno-region.by/ru/biografiya-ru/
  2. ^ а б в Численность населения на 1 января 2018 г. и среднегодовая численность населения за 2017 год по Республике Беларусь в разрезе областей, районов, городов и поселков городского типа (рас.) Нацыянальны статыстычны камітэт Рэспублікі Беларусь
  3. ^ Государственный земельный кадастр Республики Беларусь (рас.) (па стане на 1 студзеня 2010 г.)
  4. ^ GeoNames (анг.) — 2005.
  5. ^ Паходжаньне назвы «Дзятлава»
  6. ^ Дзятлаўшчына на скрыжаваньні часоў(недаступная спасылка)
  7. ^ Перепись населения — 2009. Гродненская область (рас.) Нацыянальны статыстычны камітэт Рэспублікі Беларусь
  8. ^ Численность населения на 1 января 2016 г. и среднегодовая численность населения за 2015 год по Республике Беларусь в разрезе областей, районов, городов и поселков городского типа (рас.) Нацыянальны статыстычны камітэт Рэспублікі Беларусь
  9. ^ Численность населения на 1 января 2017 г. и среднегодовая численность населения за 2016 год по Республике Беларусь в разрезе областей, районов, городов и поселков городского типа (рас.) Нацыянальны статыстычны камітэт Рэспублікі Беларусь
  10. ^ Перепись населения — 2009. Гродненская область. Национальный состав населения (рас.) Нацыянальны статыстычны камітэт Рэспублікі Беларусь
  11. ^ Дятловский райисполком. Сельсоветы (рас.)
  12. ^ Пайшоў з жыцця Алег Аблажэй https://penbelarus.org/2016/05/19/paysho-z-zhyccya-aleg-ablazhey.html
  • Дятловский район // Туристская энциклопедия Беларуси / редкол. Г. П. Пашков [и др.]; под общ. ред. И. И. Пирожника. — Мн., 2007. — 648 с. ISBN 978-985-11-0384-9.

Вонкавыя спасылкі

[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]