Каятан Крашэўскі

Вікіпэдыя мае артыкулы пра іншых асобаў з прозьвішчам Крашэўскі.

Каятан Крашэўскі

Kajetan Kraszewski
Герб Крашэўскіх «Ястрабец»
Асабістыя зьвесткі
Нарадзіўся	11 сакавіка 1827 Доўгае, Гарадзенская губэрня
Памёр	1 ліпеня 1896 (69 гадоў) Стары Куплін, Гарадзенская губэрня
Пахаваны	Вішніцы
Род	Крашэўскія
Бацькі	Ян Соф’я з Мальскіх
Жонка	Марыя Рулікоўская
Дзеці	Уладыслаў Багуслаў Юзэф Ян Станіслаў Ігнацы Міхал Крыштаф Мечыслаў Адам Антаніна Зоф’я Эма Юзэфа Эльжбета Яанна
Рэлігія	каталіцтва
Дзейнасьць	пісьменьнік, астраном, празаік, драматург, музыка

Каятан Крашэ́ўскі гербу «Ястрабец» (па-польску: Kajetan Kraszewski; 11 сакавіка 1827, вёска Доўгае, Гарадзенская губэрня, Расейская імпэрыя — 1 ліпеня 1896, Стары Куплін, Гарадзенская губэрня, Расейская імпэрыя) — польскі пісьменьнік, астронам-аматар, уладальнік бібліятэкі, што налічвала больш за 10 тысячаў тамоў.

Біяграфія

Нарадзіўся ў вёсцы Доўгае (цяпер у Пружанскім раёне). Сын землеўласьнікаў Яна і Зоф’і Мальскай. Малодшы брат Язэпа і Люцыяна. Вучыўся ў Сьвіслацкай гімназіі.

16 верасьня 1854 року ажаніўся з Марыяй Рулікоўскай. Па сьмерці бацькі ў 1864 року атрымаў у спадчыну родавы маёнтак Раманаў. Заняўся перабудовай сядзібы пачатку XIX стагодзьдзя, што пацярпела ў выніку пажару. Зарганізаваў у сядзібе астранамічную абсэрваторыю, у якую прывёз абсталяваньне зь Мюнхэну, Бэрліну, Вены і Парыжу. У самім маёнтку ўкараніў сучасныя прынцыпы вядзеньня гаспадаркі, закупіў сельскагаспадарчыя машыны, заклаў сады, ананасарні і аранжарэі.

З жонкай Марыяй мелі пяцёх дзяцей, двое зь якіх былі глуханямыя. Бацькі самі іх выхоўвалі, адаптуючы да жыцьця, у выніку сын Багуслаў навучыўся размаўляць.

Памёр на радзіме, у Старым Купліне. Быў пахаваны ў родавай капліцы ў Доўгім, цяпер ягоныя рэшткі захоўваюцца ў сямейным склепе ў Вішніцах.

Меў бібліятэку з 10 тысячаў тамоў, сярод якіх зборы Сапегаў, старадрукі і рукапісы; калекцыю польскіх гістарычных партрэтаў XVI—XVIII стст., калекцыю зброі і іншых гістарычных прадметаў. Па сьмерці Каятана ягоны сын Крыштаф ахвяраваў частку кніжных збораў бібліятэцы імя Лапацінскага ў Любліне, архіўныя матэрыялы — Ягелонскай бібліятэцы. Аднак большасьць экспанатаў згінула ў Раманаве падчас апошняй сусьветнай вайны.

Дзейнасьць

Пісьменьнік і драматург, аўтар гістарычных аповесьцей, замалёвак і мэмуараў, падзеі якіх адбываюцца пераважна на Беларусі. Менавіта дзякуючы ягоным запісам захавалася апісаньне родавай сядзібы Крашэўскіх у Доўгім. Таксама пісаў камэдыі, вершы, гавэнды, цікавіўся карыкатурай; выконваў аматарскія партрэты для мэдальёнаў.

Займаўся музыкай. Стварыў некалькі канцэртаў, санатаў і мініятураў для фартэпіяна. У некаторых зь іх выкарыстаў беларускія народныя матывы («На Лысай гары», «Полька-мазурка»).

Бібліяграфія

Вокладка кнігі «Bartochowski» (1899)

• «Манаграфія дому Крашэўскіх, або Крашоўскіх-Ястжэнбчыкаў» (1862; па-польску: Monografia domu Kraszewskich vel Kraszowskich Jastrzębczyków)
• Silva Rerum. Kronika domowa (па-беларуску: «{{|Silva rerum|Сыльва рэрум|pl|Silva rerum}}. Хатняя хроніка»)
• «Берасьцейскі канюшыц» (1875)
• Chełmianie (1878; па-беларуску: «Холмаўцы»)
• Od szkolnej ławy (1880; па-беларуску: «Са школьнай лавы»)
• «З успамінаў кашталяніча» (1883, 2-е выданьне 1896; па-польску: Ze wspomnień kasztelanica)
• Generał Filip Hauman i rodzina Malczewskich (1888; па-беларуску: «Генэрал Філіп Гаўман і сям’я Мальчэўскіх»)
• Bartochowski (1889; па-беларуску: «Бартахоўскі»)
• «З паданьняў і нататак» (1892; па-польску: Z podań i szpargałów)
• Tradycje kodeńskie (1893; па-беларуску: «Коданьскія традыцыі»)
• «Патурчэнцы» (1895; па-польску: Poturczeńcy) і інш.

Літаратура

• Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн.: БелЭн, 1999. — Т. 8: Канто — Кулі. — 576 с. — ISBN 985-11-0144-3

Мар’яна Крашэўская     Юзэф Крашэўскі     Мар’яна Крашэўская                                                                                                 Піюс Крашэўскі (сьвятар)     Ганна Тарлецкая     Ігнацы Крашэўскі                                                                           Анджэй Крашэўскі (алтарнік данішаўскі)     Анджэй Крашэўскі (сьвятар у Бліхове)     Антоні Тадэвуш Каятан Крашэўскі     Леан Крашэўскі     Юзэф Ігнацы Крашэўскі   Канстанцыя Крашэўская                                                                                                         Ян Крашэўскі     Томаш Крашэўскі     Багуслаў Крашэўскі     Багуслаў Крашэўскі     Ганна Крашэўская     Ян Альбін Крашэўскі                                                                                                   Марцін Крашэўскі     Шыман Крашэўскі (уласьнік Шажыну)     Эльжбета Няборская   Цэцылія Шаўлоўская     дачка (па мужы Закрэўская)     Антоні Крашэўскі     Ядвіга Крашэўская     Францішак Крашэўскі                                                                                                 Ганна Марыя Сакальніцкая   Кунягунда Збражкуўна     Матэвуш Крашэўскі     Кунягунда Крашэўская             Юзэф Крашэўскі     Люцыян Крашэўскі     Аўгуста Магдалена Крашэўская                                                                                         Яана Гутоўская     Фабіян Крашэўскі     Каятан Крашэўскі     Ян Крашэўскі     Каятан Крашэўскі                                                                                                                             Катажына Раманоўская   Эльжбета Міхалоўская   Соф’я Мальская                                                                             Сэбастыян Крашэўскі