Жамыслаўль
| Жамыслаўль лац. Žamysłaŭl | |
 Палац графаў Умястоўскіх | |
| Краіна: | Беларусь |
| Вобласьць: | Гарадзенская |
| Раён: | Івейскі |
| Сельсавет: | Суботніцкі |
| Насельніцтва: | 456 чал. (2009) |
| Часавы пас: | UTC+3 |
| Тэлефонны код: | |
| Паштовы індэкс: | 231343 |
| СААТА: | 4229843066 |
| Нумарны знак: | 4 |
| Геаграфічныя каардынаты: | 54°7′47″ пн. ш. 25°45′44″ у. д. / 54.12972° пн. ш. 25.76222° у. д.Каардынаты: 54°7′47″ пн. ш. 25°45′44″ у. д. / 54.12972° пн. ш. 25.76222° у. д. |
Жамыслаўль на мапе Беларусі ±   Жамыслаўль | |
 Галерэя здымкаў у Вікісховішчы
| |
Жамысла́ўль[1], Жэмласлаў[2] — вёска ў Беларусі, на правым беразе ракі Гаўі. Уваходзіць у склад Суботніцкага сельсавету Івейскага раёну Гарадзенскай вобласьці.
Назва
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]Існуе меркаваньне, што афіцыйная назва «Жамыслаўль» зьяўляецца няслушным перакручваньнем традыцыйнай назвы паселішча «Жэмласлаў». Менавіта гэтая назва найбольш адпавядае вымаўленьню мясцовых жыхароў. Тым часам сам тапонім утварыўся ад прозьвішча Жэмла[2].
Гісторыя
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]Вялікае Княства Літоўскае
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]Мяркуецца, што першай назвай паселішча была Пятроўшчына[2], а маёнтак зваўся Кандрацішкі. Яны ўваходзілі ў склад Ашмянскага павету Віленскага ваяводзтва і былі ў валоданьні Яна Зяновіча. У 1587 годзе ягоныя дзеці прадалі Кандрацішкі ашмянскаму падкаморніку Стэфану Роскаму. У той час да маёнтку належалі вёскі Шайдзюны, Высоцкія, Жамайтукі, а таксама частка пушчы, што ляжала ўздоўж дарогі зь Дзевянішак у Наваградак.
Каля 1700 году маётак знаходзіўся ў валоданьні Марцыяна з Тучына Жэмлы, падкаморага ашмянскага[3].
Пад уладай Расейскай імпэрыі
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]У выніку трэцяга падзелу Рэчы Паспалітай (1795) Жэмласлаў апынуўся ў складзе Расейскай імпэрыі, у Ашмянскім павеце Віленскай губэрні. 4 студзеня 1807 году граф Якуб Умястоўскі, які набыў маёнтак у Антонія Кяневіча, мазырскага земскага судзьдзі, распачаў тут будаваньне палаца. Якуб пераехаў у Жэмласлаў з Клявіцы, якую разам з братам Марцінам яны купілі ў Вінцэнта Грабскага ў 1786 годзе. Граф любіў падабенства, таму дом стаўся паменшанай копіяй Лазенкаўскага палаца ў Варшаве.
Каля 1861 году ў склад маёнтку Жэмласлава ўваходзіла 13 мясцовасьцяў, у тым ліку вёскі: Бялыншчына, Навасады, Раманы, Рыбакі, Шайдзюны, Шаркуці, Высоцкія, Жамайтукі. Увесну і ўлетку 1861 году тут адбыліся сялянскія хваляваньні, якія скончыліся сутычкай з расейскім войскам; непакорлівых цягнулі на пакараньне ў Жэмласлаў, дзе стаялі казакі. Францішак Багушэвіч прысьвяціў гэтым падзеям верш «Хрэсьбіны Мацюка», у якім апавядаецца пра маскалізацыю колішняга Вялікага Княства Літоўскага праз гвалтоўнае далучэньнем тутэйшых сялянаў-каталікоў да Маскоўскага патрыярхату. Тым часам нязгодных зьмяніць веру расейскія карнікі абвяшчалі «палякамі»: Ну і далі ж мне добра на знак: Цягнулі, біўшы, у Замаслаў, Каб помніў крэпка, што я паляк, Каб і вам гэта здарэньне сказаў![4].
- Старая графіка Жэмласлава
-
Палац. Н. Орда, 1875 -
Чорна-белая вэрсія -
Літаграфія з малюнка Н. Орды, 1878 -
З боку ракі Гаўі, 1898
.jpg)
_(2).jpg)
.jpg)
_(2).jpg)
-
Палац, 1898 -
Палац, 1916 -
Палац, 1926
.jpg)
.jpg)
_(2).jpg)
Найноўшы час
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]25 сакавіка 1918 году згодна з Трэцяй Устаўной граматай Жэмласлаў абвяшчаўся часткай Беларускай Народнай Рэспублікі. 1 студзеня 1919 году ў адпаведнасьці з пастановай І зьезду КП(б) Беларусі ён увайшоў у склад Беларускай ССР[5]. Паводле Рыскай мірнай дамовы (1921) Жэмласлаў апынуўся ў складзе міжваеннай Польскай Рэспублікі.
У 1939 годзе Жэмласлаў увайшоў у БССР. 19 лістапада 2000 году ў вёсцы адбылося ўрачыстае аьвячэньне каталіцкай капліцы пад тытулам Хрыста Валадара[6]. У 2000-я гады Жэмласлаў атрымаў афіцыйны статус аграгарадку.
- Старая графіка
-
Палац, 1915 -
Завод, 1918 -
Палац, 1920 -
Палац, 1920
_(2).jpg)
.jpg)
_(2).jpg)
.jpg)
-
Палац, 1920 -
Палац, 1926 -
Мост праз раку Гаўю, 1930 -
Дом адпачынку, 1930
_(3).jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
Насельніцтва
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]- XIX стагодзьдзе: 1861 год — 475 чал. (у маёнтку)
- XX стагодзьдзе: 1999 год — 550 чал.
- XXI стагодзьдзе: 2009 год — 456 чал.
Турыстычная інфармацыя
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]Славутасьці
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]- Вінакурня (1885)
- Гаспадарчы двор (XIX ст.)
- Палацава-паркавы комплекс Умястоўскіх (2-я пал. XVIII — XIX стагодзьдзі; паменшаная копія Лазенкаўскага палаца ў Варшаве)
Страчаная спадчына
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]- Дом адпачынку (1930-я)
Галерэя
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]- Краявіды Жэмласлава
-
Палац -
Лядоўня -
Сьвіран -
Помнік Жэмласлаўскай навуковай фундацыі
Крыніцы
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]- ^ Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь: Гродзенская вобласць: нарматыўны даведнік / І. А. Гапоненка і інш.; пад рэд. В. П. Лемцюговай. — Мн.: Тэхналогія, 2004. — 469 с. ISBN 985-458-098-9. (pdf) С. 234
- ^ а б в Нехвядовіч К. Żemłosław = Жэмласлаў. — Познань: Gawia, 2005.
- ^ Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. Tom XIII. — Warszawa, 1893. S. 775.
- ^ Першае сутыкненне беларусаў з «рускім светам»: як гэта было // Наша Ніва, 21 сакавіка 2017 г.
- ^ 150 пытанняў і адказаў з гісторыі Беларусі / Уклад. Іван Саверчанка, Зьміцер Санько. — Вільня: Наша Будучыня, 2002. — 238 с. ISBN 9986-9229-6-1.
- ^ Суботнікі: парафія п.н. Уладыслава(недаступная спасылка), Гродзенская Рыма-Каталіцкая Дыяцэзія на Беларусі — IV. Дэканат Іўе
Літаратура
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]- Нехвядовіч К. Żemłosław = Жэмласлаў. — Познань: Gawia, 2005.
- Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. Tom XIII. — Warszawa, 1893. S. 775.