Паланечка

	Паланечка; лац. Pałaniečka
	; Палац Радзівілаў
Краіна:	Беларусь
Вобласьць:	Берасьцейская
Раён:	Баранавіцкі
Сельсавет:	Вольнаўскі
Вышыня:	154 м н. у. м.
Насельніцтва:	481 чал. (2010)
Часавы пас:	UTC+3
Тэлефонны код:	+375 163
Паштовы індэкс:	225366
СААТА:	1204807055
Нумарны знак:	1
Геаграфічныя каардынаты:	53°21′11″ пн. ш. 26°15′49″ у. д. / 53.35306° пн. ш. 26.26361° у. д.Каардынаты: 53°21′11″ пн. ш. 26°15′49″ у. д. / 53.35306° пн. ш. 26.26361° у. д.
	Паланечка на мапе Беларусі ± Паланечка
	Галерэя здымкаў у Вікісховішчы

Палане́чка^[1], Паланэ́чка^[2] — вёска ў Беларусі, на рацэ Зьмейцы. Уваходзіць у склад Вольнаўскага сельсавету Баранавіцкага раёну Берасьцейскай вобласьці. Насельніцтва на 2010 год — 481 чалавек. Знаходзіцца за 34 км на паўночны ўсход ад Баранавічаў, за 21 км ад чыгуначнай станцыі Пагарэльцы (лінія Менск — Баранавічы); аўтамабільная дарога злучае паселішча з Баранавічамі і Мірам.

Паланечка — даўняе мястэчка гістарычнай Наваградчыны. Да нашага часу тут захаваўся палац Радзівілаў у стылі клясыцызму, помнік архітэктуры XIX стагодзьдзя.

Гісторыя

Вялікае Княства Літоўскае

Упершыню Паланечка ўпамінаецца ў XVI ст. як мястэчка ў Наваградзкім павеце, уладаньне Рудамінаў-Дусяцкіх. Пазьней Паланечка перайшла да Радзівілаў, за якімі ў канцы XVIII — пачатку XIX стагодзьдзяў тут збудавалі палац. У палацы разьмяшчаліся вялікія бібліятэка, архіў, творы мастацтва і калекцыя манэтаў. Першым яго гаспадаром быў князь Мацей Радзівіл, павенчаны з Альжбетай Хадкевіч.

У 1751 годзе ў Паланечцы збудавалі драўляны касьцёл Святога Юр'я. У 1777 годзе мястэчка наведаў расейскі пісьменьнік Дзьмітры Фанвізін на шляху з Масквы ў Францыю, пра што напісаў у сваіх нататках.

Пад уладай Расейскай імпэрыі

У выніку трэцяга падзелу Рэчы Паспалітай (1795 год) Паланечка апынулася ў складзе Расейскай імпэрыі, у Жухавіцкай воласьці Наваградзкага павету. У 1819 годзе тут збудавалі вадзяны млын. На 1844 год у мястэчку было 58 двароў з поўнымі надзеламі і 32 двары з прысядзібнымі дзялянкамі. У 1845 годзе пад апякунствам Канстантына Радзівіла тут знаходзілася рэдакцыя часопісу «Народ і час», які выдаваў Я. Філіповіч (выйшаў толькі 1 нумар). К. Радзівіла ў Паланечцы наведаў паэт Уладзіслаў Сыракомля. За часамі нацыянальна-вызвольнага паўстаньня (1863—1864) у ваколіцах мястэчка дзеялі паўстанцкія аддзелы. У сярэдзіне 1880-х гадоў пад назвай Паланечка існавалі 3 населеныя пункты: мястэчка — 62 двары, касьцёл, капліца, расейская земская народная вучэльня, вадзяны млын, крама; вёска (9 двароў) і маёнтак. На 1887 год у мястэчку было 57 двароў^[3]. У пачатку XX ст. існавалі аднайменныя сяло (89 двароў) і маёнтак.

За часамі Першай сусьветнай вайны ў лютым 1918 году Паланечку занялі войскі Нямецкай імпэрыі.

Найноўшы час

25 сакавіка 1918 году згодна з Трэцяй Устаўной граматай Паланечка абвяшчалася часткай Беларускай Народнай Рэспублікі. 1 студзеня 1919 году ў адпаведнасьці з пастановай І зьезду КП(б) Беларусі яна ўвайшла ў склад Беларускай ССР^[4]. Згодна з Рыскай мірнай дамовай 1921 году Паланечка апынулася ў складзе міжваеннай Польскай Рэспублікі, дзе стала цэнтрам гміны Наваградзкага павету. У гэты час існавалі аднайменнае мястэчка (99 двароў) і фальварак (будынкаў).

У 1939 годзе Паланечка ўвайшла ў склад БССР, дзе 12 кастрычніка 1940 году стала цэнтрам сельсавету (з 14 красавіка 1960 да 12 верасьня 1986 году ў Савіцкім сельсавеце). Статус паселішча панізілі да вёскі. На 1998 год тут было 267 двароў, на 2000 год — 283. 26 чэрвеня 2013 году ў зьвязку зь ліквідацыяй Паланечкаўскага сельсавету вёску перадалі ў склад Вольнаўскага сельсавету^[5].

Мястэчка на старых здымках
Касьцёл, каля 1900 г.
Могілкавая капліца. А. Віслоцкі, 1923 г.
Палац Радзівілаў
Палац, сходы

Аранжарэя
Палац, 26.02.1917 г.
Палац, 26.02.1917 г.
Палац, 26.02.1917 г.

Насельніцтва

Дэмаграфія

XIX стагодзьдзе: 1885 год — 454 чал.
XX стагодзьдзе: 1901 год — 459 чал. у сяле Паланечцы і 29 чал. у маёнтку Паланечцы; 1921 год — 523 чал. у мястэчку Паланечцы і 77 чал. у фальварку Паланечцы^[6]; 1998 год — 664 чал.^[7]; 1999 год — 639 чал.; 2000 год — 647 чал.^[8]
XXI стагодзьдзе: 2010 год — 481 чал.

Інфраструктура

У Паланечцы працуюць сярэдняя школа, клюб, бібліятэка, пошта.

Турыстычная інфармацыя

Славутасьці

Касьцёл Сьвятога Юрыя (1899)
Млын водны (1819)
Могілкі старыя каталіцкія
Палац Радзівілаў (XIX ст.)

Галерэя

Краявіды Паланечкі
Палац Радзівілаў
Палац, інтэр'ер
Касьцёл Сьвятога Юр’я
Вадзяны млын

Дадатковыя зьвесткі

У мясцовым касьцёле Святога Юр’я хрысьцілі Ігната Дамейку

Крыніцы

^ Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь: Брэсцкая вобласць: нарматыўны даведнік / І. А. Гапоненка і інш.; пад рэд. В. П. Лемцюговай. — Менск: Тэхналогія, 2010. — 319 с. ISBN 978-985-458-198-9. (pdf, djvu, online) С. 73.
^ БЭ. — Мн.: 2000 Т. 11. С. 537.
^ Jelski A. Połoneczka // Słownik geograficzny... T. VIII. — Warszawa, 1887. S. 725.
^ 150 пытанняў і адказаў з гісторыі Беларусі / Уклад. Іван Саверчанка, Зьміцер Санько. — Вільня: Наша Будучыня, 2002. — 238 с. ISBN 9986-9229-6-1.
^ «Об изменениях в административно-территориальном устройстве Барановичского района Брестской области». Решение Брестского областного Совета депутатов от 26 июня 2013 г. № 286(недаступная спасылка) (рас.)
^ Дулеба Г. Паланэчка // ЭГБ. — Мн.: 1999 Т. 5. С. 380.
^ Дулеба Г. Паланэчка // ЭГБ. — Мн.: 1999 Т. 5. С. 381.
^ БЭ. — Мн.: 2000 Т. 11. С. 537.

Літаратура

Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн.: БелЭн, 2000. — Т. 11: Мугір — Паліклініка. — 560 с. — ISBN 985-11-0188-5
Энцыклапедыя гісторыі Беларусі. У 6 т. / Беларус. Энцыкл.; Рэдкал.: Г. П. Пашкоў (гал. рэд.) і інш.; Маст. Э. Э. Жакевіч. — Мн.: БелЭн, 1999. — Т. 5: М — Пуд. — 592 с. — ISBN 985-11-0141-9
Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. Tom VIII: Perepiatycha — Pożajście. — Warszawa, 1887.

Вонкавыя спасылкі

[1] Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь: Брэсцкая вобласць: нарматыўны даведнік / І. А. Гапоненка і інш.; пад рэд. В. П. Лемцюговай. — Менск: Тэхналогія, 2010. — 319 с. ISBN 978-985-458-198-9. (pdf, djvu, online) С. 73.

[2] БЭ. — Мн.: 2000 Т. 11. С. 537.

[3] Jelski A. Połoneczka // Słownik geograficzny... T. VIII. — Warszawa, 1887. S. 725.

[at-4] 150 пытанняў і адказаў з гісторыі Беларусі / Уклад. Іван Саверчанка, Зьміцер Санько. — Вільня: Наша Будучыня, 2002. — 238 с. ISBN 9986-9229-6-1.

[5] «Об изменениях в административно-территориальном устройстве Барановичского района Брестской области». Решение Брестского областного Совета депутатов от 26 июня 2013 г. № 286(недаступная спасылка) (рас.)

[6] Дулеба Г. Паланэчка // ЭГБ. — Мн.: 1999 Т. 5. С. 380.

[7] Дулеба Г. Паланэчка // ЭГБ. — Мн.: 1999 Т. 5. С. 381.

[8] БЭ. — Мн.: 2000 Т. 11. С. 537.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

Паланечка лац. Pałaniečka
Палац Радзівілаў
Краіна:	Беларусь
Вобласьць:	Берасьцейская
Раён:	Баранавіцкі
Сельсавет:	Вольнаўскі
Вышыня:	154 м н. у. м.
Насельніцтва:	481 чал. (2010)
Часавы пас:	UTC+3
Тэлефонны код:	+375 163
Паштовы індэкс:	225366
СААТА:	1204807055
Нумарны знак:	1
Геаграфічныя каардынаты:	53°21′11″ пн. ш. 26°15′49″ у. д. / 53.35306° пн. ш. 26.26361° у. д. / 53.35306; 26.26361Каардынаты: 53°21′11″ пн. ш. 26°15′49″ у. д. / 53.35306° пн. ш. 26.26361° у. д. / 53.35306; 26.26361
Паланечка на мапе Беларусі ± Паланечка Паланечка
Галерэя здымкаў у Вікісховішчы