Крывошын
| Крывошын лац. Kryvošyn | |
 Былы касьцёл езуітаў | |
| Краіна: | Беларусь |
| Вобласьць: | Берасьцейская |
| Раён: | Ляхавіцкі |
| Сельсавет: | Крывошынскі |
| Насельніцтва: | 693 чал. (2010) |
| Часавы пас: | UTC+3 |
| Тэлефонны код: | +375 1633 |
| Паштовы індэкс: | 225388 |
| Нумарны знак: | 1 |
| Геаграфічныя каардынаты: | 52°52′24″ пн. ш. 26°7′50″ у. д. / 52.87333° пн. ш. 26.13056° у. д.Каардынаты: 52°52′24″ пн. ш. 26°7′50″ у. д. / 52.87333° пн. ш. 26.13056° у. д. |
Крывошын на мапе Беларусі ±   Крывошын | |
 Галерэя здымкаў у Вікісховішчы
| |
Крыво́шын[1] — вёска ў Беларусі, паміж рэкамі Ліпніцай і Мар’янаўкай. Цэнтар сельсавету Ляхавіцкага раёну Берасьцейскай вобласьці. Насельніцтва на 2010 год — 693 чалавекі. Знаходзіцца за 24 км на паўднёвы захад ад Ляхавічаў, за 18 км ад чыгуначнай станцыі Райтанаў; аўтамабільная дарога зьвязвае вёску з Ганцавічамі і шашой Берасьце — Менск.
Крывошын — даўняе мястэчка гістарычнай Наваградчыны. Да нашага часу тут захаваўся былы езуіцкі касьцёл Найсьвяцейшай Панны Марыі ў стылі барока, помнік архітэктуры XVII ст., часткова зруйнаваны расейскімі ўладамі ў выніку маскоўскай перабудовы.
Гісторыя
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]Вялікае Княства Літоўскае
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]Упершыню Крывошын упамінаецца ў XVII ст. як уладаньне Радзівілаў. У 1670 годзе нясьвіскія езуіты збудавалі тут касьцёл.
У 1772 годзе кароль і вялікі князь Станіслаў Аўгуст Панятоўскі перадаў Крывошын падскарбію А. Тызэнгаўзу, пазьней мястэчка перайшло ў валоданьне Патоцкіх.
Пад уладай Расейскай імпэрыі
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]У выніку другога падзелу Рэчы Паспалітай (1793 год) Крывошын апынуўся ў складзе Расейскай імпэрыі, дзе стаў цэнтрам воласьці Наваградзкага павету[2]. У 1800—1809 гадох у маёнтку Рэпіхаве каля Крывошына (цяпер парк у межах вёскі) жыў паэт Ян Чачот. На 1859 год у мястэчку было 20 двароў[3].
9 чэрвеня 1863 году ў Рэпіхаўскім лесе ў часе нацыянальна-вызвольнага паўстаньня адбыўся бой паміж паўстанцамі пад камандаю Б. Міладоўскага і расейскімі карнымі войскамі. Па здушэньні паўстаньня расейскія ўлады гвалтоўна перарабілі тутэйшы касьцёл пад царкву Ўрадавага сыноду Расейскай імпэрыі (Маскоўскага патрыярхату). На 1886 год у мястэчку было 18 двароў, дзеяла царква.
За часамі Першай сусьветнай вайны ў 1915—1916 гадох каля Крывошына праходзіла лінія фронту, потым мястэчка занялі войскі Нямецкай імпэрыі.
Найноўшы час
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]25 сакавіка 1918 году згодна з Трэцяй Устаўной граматай Крывошын абвяшчаўся часткай Беларускай Народнай Рэспублікі. Жыхары Крывошынскай воласьці атрымалі Пасьведчаньні Народнага Сакратарыяту БНР[4]. 1 студзеня 1919 году ў адпаведнасьці з пастановай І зьезду КП(б) Беларусі мястэчка ўвайшло ў склад Беларускай ССР[5]. У 1919—1920 гадох Крывошын займалі бальшавікі, польскае войска. Згодна з Рыскай мірнай дамовай 1921 году ён апынуўся ў складзе міжваеннай Польскай Рэспублікі, дзе стаў цэнтрам гміны Баранавіцкага павету.
У 1939 годзе Крывошын увайшоў у склад БССР, дзе 12 кастрычніка 1940 году стаў цэнтрам сельсавету Ляхавіцкага раёну. Статус паселішча панізілі да вёскі. На 1972 год тут было 280 двары, на 1997 год — 330, на 1998 год — 338. У 2000-я гады Крывошын атрымаў афіцыйны статус «аграгарадку».
- Мястэчка на старых здымках
-
Агульны выгляд -
Рынак -
Рынак -
_(4).jpg)
_(5).jpg)
_(2).jpg)
.jpg)
-
Былы касьцёл, бакавы фасад -
Былы касьцёл, інтэр’ер -
Вуліца -
Вуліца
.jpg)
.jpg)
_(5).jpg)
.jpg)
Насельніцтва
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]Дэмаграфія
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]- XIX стагодзьдзе: 1886 год — 290 чал.
- XX стагодзьдзе: 1921 год — 358 чал.[6]; 1972 год — 783 чал.; 1997 год — 774 чал.[7]; 1998 год — 782 чал.[8]; 1999 год — 1011 чал.
- XXI стагодзьдзе: 2010 год — 693 чал.
Інфраструктура
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]У Крывошыне працуюць сярэдняя і музычная школы, дашкольная ўстанова, 2 лякарні, амбуляторыя, дом культуры, 2 бібліятэкі, пошта.
Турыстычная інфармацыя
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
Славутасьці
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]- Касьцёл Найсьвяцейшай Панны Марыі (1670; цяпер царква Покрыва Багародзіцы Беларускага экзархату Маскоўскага патрыярхату)
- Могілкі часоў Першай сусьветнай вайны
У Крывошыне ёсьць мэмарыяльная пліта Яну Чачоту і курган Памяці ў гонар паўстанцаў 1863—1864 гадоў.
Крыніцы
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]- ^ Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь: Брэсцкая вобласць: нарматыўны даведнік / І. А. Гапоненка і інш.; пад рэд. В. П. Лемцюговай. — Менск: Тэхналогія, 2010. — 319 с. ISBN 978-985-458-198-9. (pdf, djvu, online) С. 207.
- ^ Jelski A. Krzywoszyn // Słownik geograficzny... T. IV. — Warszawa, 1893. S. 812.
- ^ Соркіна І. Мястэчкі Беларусі... — Вільня, 2010. С. 379.
- ^ Вялікі гістарычны атлас Беларусі. У 4 т. Т. 4. — Мінск, 2018. С. 19.
- ^ 150 пытанняў і адказаў з гісторыі Беларусі / Уклад. Іван Саверчанка, Зьміцер Санько. — Вільня: Наша Будучыня, 2002. — 238 с. ISBN 9986-9229-6-1.
- ^ Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej. Tom VII. Część I: Województwo Nowogródzkie. Warszawa, Główny Urząd Statystyczny Rzeczypospolitej Polskiej, 1923.
- ^ Чаранкевіч Л. Крывошын // ЭГБ. — Мн.: 1997 Т. 4. С. 272.
- ^ БЭ. — Мн.: 1999 Т. 8. С. 499.
Літаратура
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]- Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн.: БелЭн, 1999. — Т. 8: Канто — Кулі. — 576 с. — ISBN 985-11-0144-3
- Соркіна І. Мястэчкі Беларусі ў канцы ХVІІІ — першай палове ХІХ ст. — Вільня: ЕГУ, 2010. — 488 с. ISBN 978-9955-773-33-7.
- Энцыклапедыя гісторыі Беларусі. У 6 т. / Беларус. Энцыкл.; Рэдкал.: Г. П. Пашкоў (гал. рэд.) і інш.; Маст. Э. Э. Жакевіч. — Мн.: БелЭн, 1997. — Т. 4: Кадэты — Ляшчэня. — 432 с. — ISBN 985-11-0041-2
- Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. Tom IV: Kęs — Kutno. — Warszawa, 1883.
Вонкавыя спасылкі
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
| ||||||||