Бабоўня

Зьвесткі зь Вікіпэдыі — вольнай энцыкляпэдыі
Бабоўня
лац. Baboŭnia
Вінакурня
Вінакурня
Першыя згадкі: XVI ст.
Краіна: Беларусь
Вобласьць: Менская
Раён: Капыльскі
Сельсавет: Бабаўнянскі
Насельніцтва
колькасьць: 406 чал. (2016)[1]
колькасьць двароў: 162
Часавы пас: UTC+3
Тэлефонны код: +375 1719
Нумарны знак: 5
Геаграфічныя каардынаты: 53°15′27″ пн. ш. 26°57′11″ у. д. / 53.2575° пн. ш. 26.95306° у. д. / 53.2575; 26.95306Каардынаты: 53°15′27″ пн. ш. 26°57′11″ у. д. / 53.2575° пн. ш. 26.95306° у. д. / 53.2575; 26.95306
Бабоўня на мапе Беларусі ±
Бабоўня
Бабоўня
Бабоўня
Бабоўня
Бабоўня
Бабоўня
Галерэя здымкаў у Вікісховішчы

Бабо́ўня[2] — вёска ў Беларусі, у міжрэччы Гніліцы і Выні. Цэнтар сельсавету Капыльскага раёну Менскай вобласьці. Насельніцтва на 2010 год — 367 чалавек. Знаходзіцца за 15 км ад Капылю, за 25 км ад чыгуначнай станцыі Цімкавічы; на скрыжаваньні аўтамабільных дарог Капыль — Узда і Асіпавічы — Баранавічы.

Бабоўня — даўняе мястэчка гістарычнай Наваградчыны.

Гісторыя[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Вялікае Княства Літоўскае[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Упершыню Бабоўня ўпамінаецца ў XVI ст. як маёнтак у Капыльскім княстве, у Наваградзкім павеце і ваяводзтве Вялікага Княства Літоўскага, уласнасьць Алелькавічаў, потым Радзівілаў.

У XVIII ст. кароль і вялікі князь Аўгуст Моцны надаў Бабоўні статус мястэчка і прывілей на штотыднёвыя кірмашы[3]. У 1769—1806 гадох тут працавала суконная мануфактура (у 1797 годзе — 110 работнікаў, выпрацавала 4600 аршынаў, у 1800 годзе — вырабляла сукны, байку, вігонь).

Пад уладай Расейскай імпэрыі[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Хутар Бабоўня, 1909 г.

У выніку другога падзелу Рэчы Паспалітай (1793 год) Бабоўня апынулася ў складзе Расейскай імпэрыі, у Слуцкім павеце[4] Менскай губэрні. На 1859 год у мястэчку было 15 двароў[5]. У 1880-я гады ў Бабоўні было 2 школы, 5 крамаў, валасная ўправа. У пачатку XX ст. існавалі аднайменныя мястэчка (28 двароў) і маёнтак (вінакурны завод з паравым рухавіком, дзе ў 1900 годзе працавала 7 работнікаў). На 1917 год у мястэчку было 36 двароў.

За часамі Першай сусьветнай вайны ў лютым 1918 году Бабоўню занялі войскі Нямецкай імпэрыі.

Найноўшы час[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

25 сакавіка 1918 году згодна з Трэцяй Устаўной граматай Бабоўня абвяшчалася часткай Беларускай Народнай Рэспублікі. 1 студзеня 1919 году ў адпаведнасьці з пастановай І зьезду КП(б) Беларусі яна ўвайшла ў склад Беларускай ССР[6]. У жніўні 1919 — ліпені 1920 году мястэчка займалі польскія войскі. 20 жніўня 1924 году Бабоўня стала цэнтрам сельсавету Капыльскага раёну. Існавалі аднайменныя мястэчка (49 двароў) і селішча (20 двароў). У 1930 годзе ў Бабоўні збудавалі млын зь лесапільняй. У Другую сусьветную вайну з 29 чэрвеня 1941 да 1 ліпеня 1944 году вёска знаходзілася пад акупацыяй Трэцяга Райху.

На 1990 год у Бабоўні было 145 двароў, на 1995 год — 173.

Насельніцтва[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Дэмаграфія[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

  • XIX стагодзьдзе: 1865 год — 550 чал.
  • XX стагодзьдзе: 1901 год — 196 чал. у мястэчку Бабоўні і 407 чал. у маёнтку Бабоўні; 1917 год — 196 чал.; 1924 год — 191 чал. у мястэчку Бабоўні і 86 чал. у селішчы Бабоўні; 1990 год — 430 чал.[7]; 1995 год — 491 чал.[8]; 1997 год — 482 чал.[3]; 1999 год — 456 чал.
  • XXI стагодзьдзе: 2010 год — 367 чал.

Інфраструктура[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

У Бабоўні працуюць пачатковая школа, дашкольная ўстанова, лякарня, пошта.

Забудова[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Захаваўся традыцыйны плян мястэчка. Галоўная вуліца, што перасякае вёску з поўдня на поўнач, забудоўваецца шматкватэрнымі дамамі. На ёй пры ўезьдзе з шашы Асіповічы — Баранавічы непадалёк ёсьць сажалка, сфармаваўся грамадзкі цэнтар. Сетка вуліцаў рэгулярная. Пераважае індывідуальная забудова сядзібнага тыпу. У паўднёвай частцы — парк, у паўночна-ўсходняй — вытворчая зона.

Турыстычная інфармацыя[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Славутасьці[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

  • Вінакурня (XIX—XX стст.)
  • Прысядзібны парк (XIX ст.; рэшткі)

Страчаная спадчына[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

  • Касьцёл (XIX ст.)
  • Сядзіба Наркевічаў-Ёдкаў (XIX—XX стст.)

Асобы[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Крыніцы[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

  1. ^ Список сельских населенных пунктов Копыльского района на 01 января 2016 года (рас.)
  2. ^ Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь: Мінская вобласць: нарматыўны даведнік / І. А. Гапоненка, І. Л. Капылоў, В. П. Лемцюгова і інш.; пад рэд. В. П. Лемцюговай. — Мн.: Тэхналогія, 2003. — 604 с. ISBN 985-458-054-7. (djvu) С. 190.
  3. ^ а б Гарады і вёскі Беларусі. Энцыкл. Т. 8. Кн. 2. — Менск, 2011. С. 140.
  4. ^ Słownik geograficzny... T. I. — Warszawa, 1880. S. 257.
  5. ^ Соркіна І. Мястэчкі Беларусі... — Вільня, 2010. С. 379.
  6. ^ 150 пытанняў і адказаў з гісторыі Беларусі / Уклад. Іван Саверчанка, Зьміцер Санько. — Вільня: Наша Будучыня, 2002. — 238 с. ISBN 9986-9229-6-1.
  7. ^ ЭГБ. — Мн.: 1993 Т. 1. С. 246.
  8. ^ БЭ. — Мн.: 1996 Т. 2. С. 183.

Літаратура[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Вонкавыя спасылкі[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]