Камітэт дзяржаўнай бясьпекі Рэспублікі Беларусь
Каардынаты: 53°53′56″ пн. ш. 27°33′16″ у. д. / 53.89889° пн. ш. 27.55444° у. д.
| Камітэт дзяржаўнай бясьпекі Рэспублікі Беларусь | |
 | |
| Абрэвіятура | КДБ РБ |
|---|---|
| Папярэднік | КДБ БССР |
| Дата ўтварэньня | 25 жніўня 1991 (29 гадоў таму) |
| Тып | выведвальнае |
| Юрыдычны статус | ведамства |
| Мэта | абарона незалежнасьці і тэрытарыяльнай цэласнасьці Беларусі[1] |
| Штаб-кватэра | Менск, Цэнтральны раён, прасп. Незалежнасьці, д. 17 |
| Афіцыйныя мовы | беларуская, расейская |
| Старшыня | Іван Тэртэль |
| 1-ы намесьнік | Сяргей Церабаў |
| Намесьнікі | Уладзімер Калач, Дзьмітры Рэуцкі, Алег Чарнышоў[2] |
| Кіроўны орган | Калегія |
| Зьвязаныя кампаніі | 14-ы полк урадавай сувязі (Маладэчна) |
| Бюджэт | 249,3 млрд рублёў[3] (2009; 88,9 млн $[4]) |
| Колькасьць супрацоўнікаў | каля 12 000[5] |
| Сайт | kgb.by/by |
| Колішняя назва | КДБ БССР (да 19 верасьня 1991 г.)[6][7] |
Камітэ́т дзяржа́ўнай бясьпе́кі Рэспу́блікі Белару́сь (КДБ Беларусі) — адна са спэцслужбаў Беларусі, правапераемнік КДБ БССР. Кіраваньне дзейнасьцю камітэта ажыцьцяўляе прэзыдэнт, які таксама стварае, ператварае ды касуе вайсковыя часткі, установы адукацыі ды аховы здароўя КДБ. Прэзыдэнт таксама ўхваляе склад калегіі КДБ з удзелам старшыні камітэту ды 4 ягоных намесьнікаў[8]. Пасяджэньні калегіі КДБ лічацца правамоцнымі пры наяўнасьці дзьвюх трацінаў чальцоў[9].
Будова[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
На 2018 год у склад Камітэту дзяржаўнай бясьпекі Беларусі ўваходзілі:
- 6 абласных управаў;
- управа вайсковай контарвыведкі (УВКВ);
- контартэрарыстычная ўправа (КТУ);
- вайскова-мэдычная ўправа (ВМУ);
- Інстытут нацыянальнай бясьпекі Рэспублікі Беларусь;
- 14-ы полк урадавай сувязі (Маладэчна);
- гараж апэратыўнага прызначэньня;
- навукова-тэхнічны цэнтар;
- здраўніца «Лясное» (вёска Дамашкавічы, Докшыцкі раён, Віцебская вобласьць)[10].
Задачы[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
- абарона незалежнасьці й тэрытарыяльнай цэласьці дзяржавы;
- кіраваньне падпарадкаванымі ўстановамі;
- падача прэзыдэнту прапановаў аб забесьпячэньні дзяржаўнай бясьпекі;
- апавяшчэньне прэзыдэнта аб стане дзяржаўнай бясьпекі;
- спрыяньне дзяржаўным установам у ажыцьцяўленьні захадаў па разьвіцьцю дзяржавы;
- вонкавая выведка;
- супрацьвыведка;
- супрацьдзеяньне экстрэмізму;
- вышук, дазнаньне ды папярэдняе сьледзтва;
- абарона дзяржаўных таямніцаў;
- бясьпечнае шыфраваньне ўрадавай сувязі.
Паўнамоцтвы[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
- наладжаньне выкананьня падпарадкаванымі ўстановамі выкананьня заканадаўства аб забесьпячэньні дзяржаўнай бясьпекі;
- папярэджаньне, выяўленьне ды апавяшчэньне прэзыдэнта аб пагрозах дзяржаўнай бясьпецы;
- удзел у ахове масавых грамадзкіх мерапрыемстваў;
- ахова замежных установаў дзяржавы, іх супрацоўнікаў зь сем’ямі, а таксама пасланых за мяжу грамадзянаў, якія маюць допуск да дзяржаўных таямніцаў, ды іх сем’яў;
- удзел у падрыхтоўцы заканадаўчых прапановаў;
- выведка;
- супрацьвыведка, у тым ліку ва ўзброеных сілах ды іншых войсках, Памежным камітэце, Міністэрстве ўнутраных справаў, Камітэце дзяржаўнага кантролю, Міністэрстве па надзвычайных сытуацыях, на мытні ды ў Міністэрстве па падатках і зборах;
- супрацьдзеяньне экстрэмізму ды змаганьне супраць арганізаванай злачыннасьці, хабарніцтва, кантрабанды, незаконнага перасяленьня ды абароту наркотыкаў, псыхатропных рэчываў, зброі ды ядзерных матэрыялаў;
- ахова абаронных прадпрыемстваў, шляхоў зносінаў ды сувязі;
- вышук, дазнаньне ды папярэдняе сьледзтва;
- стварэньне сродкаў вышуку ў сетках сувязі;
- папярэджаньне аб недапушчальнасьці супрацьпраўнай дзейнасьці;
- утрыманьне ў сьледчым ізалятары арыштаваных, затрыманых ды асуджаных асобаў;
- крыміналістычнае забесьпячэньне вышуку ды крымінальна-працэсуальных дзеяньняў, што праводзяцца падпарадкаванымі ўстановамі;
- захоўваньне, улік ды вызначэньне парадку выкарыстаньня матэрыялаў дзейнасьці падпарадкаваных установаў;
- нагляд за ды вынясеньне загадаў аб абароне дзяржаўных таямніцаў, а таксама выдача ўстановам дазволаў на дзейнасьць з выкарыстаньнем дзяржаўных таямніцаў;
- абарона дзяржаўных таямніцаў;
- забесьпячэньне ўрадавай сувязьзю прэзыдэнта, прэм’ер-міністра ды старшыняў палатаў Нацыянальнага сходу;
- забесьпячэньне тайнапіснай ды інжынэрна-тэхнічнай бясьпекі шыфраванай сувязі ў дзяржаве ды яе замежных установах;
- парадкаваньне паслугаў шыфраваньня зьвестак;
- ліцэнзаваньне тайнапісу;
- улік частотных прысваеньняў ды ўласьцівасьцяў сыгналаў выпраменьвальных радыёэлектронных сродкаў, а таксама выяўленьне супрацьпраўных радыёперадачаў;
- падтрыманьне баегатоўнасьці падначаленых установаў ды наладжаньне забесьпячэньня імі парадкаў надзвычайнага й ваеннага становішчаў;
- стварэньне запасу супрацоўнікаў зь ліку ваеннаабавязаных, іх улік ды найм у ваенны час;
- выраб ды выкарыстаньне дакумэнтаў іншых установаў для ўтойваньня асобаў супрацоўнікаў, прыналежнасьці падначаленых установаў, іх памяшканьняў, транспартных сродкаў, апэратыўна-вышуковай дзейнасьці ды спрыяльных ім асобаў, а таксама атрыманьне блянкаў дакумэнтаў, службовых пасьведчаньняў установаў ды ўзораў іх запаўненьня;
- ахова бясьпекі супрацоўнікаў ды іх сем’яў;
- ахова ўласнай бясьпекі;
- удзел у забесьпячэньні абароны ахованых асобаў ды месцаў;
- удзел у вызначэньні парадку знаходжаньня ў дзяржаве іншаземцаў, наданьня ім прытулку ды абароны;
- даведкавае забесьпячэньне дзейнасьці падначаленых установаў;
- распрацоўка, выраб ды пачынка шыфравальных сродкаў;
- ухваленьне ды нагляд за выкананьнем ведамасных пастановаў;
- узаемадзеяньне зь іншымі дзяржаўнымі ўстановамі;
- заключэньне міжнародных дамоваў з адпаведнымі службамі іншых дзяржаваў ды міжнароднымі арганізацыямі;
- накіраваньне прадстаўнікоў КДБ у іншыя дзяржавы па ўзгадненьні зь іх адпаведнымі службамі;
- выкананьне пастановаў прэзыдэнта аб стварэньні, пераўтварэньні ды касаваньні падначаленых КДБ установаў;
- падрыхтоўка, перападрыхтоўка ды павышэньне кваліфікацыі супрацоўнікаў у навучальных установах;
- падрыхтоўка паводле дамоваў чыноўнікаў іншых дзяржаваў;
- закуп ды прыём узбраеньняў ды абсталяваньня для падпарадкаваных установаў, а таксама будаўніцтва ды перабудова будынкаў для іх;
- выдаткоўваньне на падпарадкаваныя ўстановы ды агляд выкарыстаньня вылучаных ім сродкаў;
- пэнсійнае забесьпячэньне звольненых супрацоўнікаў[11].
Мінуўшчына[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
У 1992 годзе Вярхоўны Савет Рэспублікі Беларусь зацьвердзіў Пастанову аб стварэньні ўправы вайсковай контарвыведкі (УВКВ) ў складзе Камітэту дзяржаўнай бясьпекі Беларусі[12]. 13 траўня 1992 году КДБ Беларусі заключыў Пагадненьне аб супрацы і ўзаемадзеяньні зь Міністэрствам бясьпекі Расеі (цяпер ФСБ). 29 траўня 1992 году падпісалі міжведамаснае Пагадненьне з Камітэтам нацыянальнай бясьпекі Казахстану. 31 ліпеня 1992 году — са Службай бясьпекі Ўкраіны (СБУ). 3 верасьня 1992 году КДБ заключыў Пагадненьне аб супрацы ў галіне выведвальнай дзейнасьці са Службай зьнешняй выведкі Расеі. 10 жніўня 1994 году падпісалі міжведамаснае Пагадненьне са Службай інфармацыі і бясьпекі Малдовы. З 1995 году КДБ Беларусі пачаў абмен зьвесткамі зь Міжнароднай арганізацыяй крымінальнай паліцыі (Ліён, вобласьць Авэрнь-Рона-Альпы, Францыя) празь яго Нацыянальнае цэнтральнае бюро (НЦБ) ў Беларусі[13].
4 чэрвеня 1999 году КДБ Беларусі заключыў міжведамаснае Пагадненьне са Службай нацыянальнай бясьпекі Ўзбэкістану. 30 чэрвеня 1999 году — зь Міністэрствам нацыянальнай бясьпекі Азэрбайджану. 24 траўня 2000 году — зь Міністэрствам нацыянальнай бясьпекі Армэніі. Пазьней заключылі міжведамасныя дамовы з выведвальнымі і праваахоўнымі службамі яшчэ 5 дзяржаваў Эўропы (Латвія, Летува, Польшча, Італія і Нямеччына), 3 дзяржаваў Азіі (Віетнам, Кітай і Сырыя) і ЗША. 10 ліпеня 2012 году А.Лукашэнка падпісаў Закон «Аб органах дзяржаўнай бясьпекі Рэспублікі Беларусь» № 390-З. У чэрвені 2013 году контартэрарыстычны цэнтар КДБ Беларусі пераўтварылі ў контартэрарыстычную ўправу (КТУ)[14].
Старшыні[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
- Асноўны артыкул: Старшыні КДБ Рэспублікі Беларусь
- Эдуард Шыркоўскі (1990—1994)
- Генадзь Лавіцкі (22 лютага 1994 — 23 ліпеня 1994)
- Уладзімер Мацкевіч (20 сьнежня 1995 — 27 лістапада 2000)
- Леанід Ерын (27 лістапада 2000 — 18 лістапада 2004)
- Сьцяпан Сухарэнка (20 студзеня 2005 — 17 ліпеня 2007)
- Юры Жадобін (17 ліпеня 2007 — 15 ліпеня 2008)
- Вадзім Зайцаў (15 ліпеня 2008 — 9 лістапада 2012)
- Валеры Вакульчык (16 лістапада 2012 — 3 верасьня 2020)
- Іван Тэртэль (прызначаны 3 верасьня 2020)
Крыніцы[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
- ^ Асноўныя задачы // Камітэт дзяржаўнай бясьпекі Рэспублікі Беларусь, 2018 г. Архіўная копія ад 2018 г. Праверана 20 жніўня 2018 г.
- ^ Кіраўніцтва // Камітэт дзяржаўнай бясьпекі Рэспублікі Беларусь, 2018 г. Праверана 3 верасьня 2020 г.
- ^ Закон Рэспублікі Беларусь аб рэспубліканскім каштарысе на 2009 год(рас.). Нацыянальны прававы інтэрнэт-партал Рэспублікі Беларусь (13 лістапада 2008 г.). Праверана 23 жніўня 2010 г.
- ^ Паводле сярэдняе за 2009 год цаны (2803,27) набыцьця даляра за рублі на валютным рынку. Зьвесткі аб сярэднеўзважаным курсе беларускага рубля да замежных валютаў на валютным рынку Рэспублікі Беларусь за 2009 год. Нацыянальны банк Рэспублікі Беларусь. Праверана 23 жніўня 2010 г.
- ^ Лукашэнка раскрыў лічбу супрацоўнікаў КДБ? «12 тысяч»
- ^ Гісторыя стварэньня і этапы гістарычнага шляху(рас.). Камітэт дзяржаўнай бясьпекі Рэспублікі Беларусь. Праверана 28 жніўня 2010 г.
- ^ Закон ад 19 верасьня 1991 г. «Аб назове Беларускай Савецкай Сацыялістычнай Рэспублікі»(рас.) Сайт Валерыя Леванеўскага Праверана 28 жніўня 2010 г.
- ^ Указ прэзыдэнта Рэспублікі Беларусь ад 28 сьнежня 2001 г. № 780(рас.). Нацыянальны прававы інтэрнэт-партал Рэспублікі Беларусь. Праверана 25 жніўня 2010 г.
- ^ Указ прэзыдэнта Рэспублікі Беларусь ад 7 кастрычніка 2005 г. № 473(рас.). Беларускі прававы партал. Праверана 25 жніўня 2010 г.
- ^ Органы дзяржаўнай бясьпекі, падпарадкаваныя ім воінскія часьці і іншыя арганізацыі // Камітэт дзяржаўнай бясьпекі Рэспублікі Беларусь, 2018 г. Архіўная копія ад 2018 г. Праверана 20 жніўня 2018 г.
- ^ Указ прэзыдэнта Рэспублікі Беларусь ад 18 лістапада 2004 г. №556(рас.). Нацыянальны прававы інтэрнэт-партал Рэспублікі Беларусь. Праверана 25 жніўня 2010 г.
- ^ Управа вайсковай контарвыведкі // Камітэт дзяржаўнай бясьпекі Рэспублікі Беларусь, 2018 г. Архіўная копія ад 2018 г. Праверана 20 жніўня 2018 г.
- ^ Міжнародная супраца // Камітэт дзяржаўнай бясьпекі Рэспублікі Беларусь, 2018 г. Архіўная копія ад 2018 г. Праверана 20 жніўня 2018 г.
- ^ Контартэрарыстычная ўправа // Камітэт дзяржаўнай бясьпекі Рэспублікі Беларусь, 2018 г. Архіўная копія ад 2018 г. Праверана 20 жніўня 2018 г.
Вонкавыя спасылкі[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
Камітэт дзяржаўнай бясьпекі Рэспублікі Беларусь — сховішча мультымэдыйных матэрыялаў
- Электронныя звароты // Камітэт дзяржаўнай бясьпекі Рэспублікі Беларусь, 2018 г. Праверана 20 жніўня 2018 г.
- Здраўніца «Лясное» (Докшыцкі раён)(рас.)