Бэрыль (элемэнт)

	Літ ← Бэрыль → Бор
Выгляд
	сьветла-шэры мэтал; ;
Агульная інфармацыя
Назва, сымбаль, атамны нумар	Бэрыль, Be, 4
Катэгорыя элемэнту	Шчолачназямельныя мэталы
Група, пэрыяд, блёк	2, 2, s
Адносная атамная маса	9,012 г·моль−1
Канфігурацыя электронаў	[He] 2s2
Электронаў у абалонцы	2, 2;
Фізычныя ўласьцівасьці
Фаза	Цьвёрдае цела
Шчыльнасьць (пры п. т.)	1,84 г·см−3
Тэмпэратура плаўленьня	1284 °C
Тэмпэратура кіпеньня	2970 °C
Структура крышталічнай краты	hexagonal close-packed
Уласьцівасьці атама
Атамны радыюс (разл.)	122 пм
Іншыя характарыстыкі
Нумар CAS	7440-41-7
	п; а; р;

Бэрыль (па-лацінску: Beryllium) Be — хімічны элемэнт II групы пэрыядычнай сыстэмы; атамны нумар 4. Сьветла-шэры мэтал.

Найбольшае прамысловае значэньне мае аднайменны мінэрал бэрылю. Галоўныя радовішчы — у ЗША, Бразыліі, Аргенціне, Мэксыцы, ПАР, Намібіі, Мазамбіку, Індыі, Расеі. Упершыню выдзелены ў 1798 годзе Вокленам, якому ўдалося аддзяліць аксыд бэрылю ад аксыду алюміну. Назва пайшла ад назвы найбольш распаўсюджанай руды элемэнту. Атрымліваюць аднаўленьнем фтарыду (ці хлярыду) лужнымі мэталамі, магнам, кальцам, або электралізам расплаўленага хлярыду ці фтарыду. Выкарыстоўваецца ў рэнтгенаўскіх трубках, прапарцыйных лічыльніках. Мэтал і ягоныя злучэньні вельмі атрутныя^[1]. Злучэньні — гідрааксыд, карбанат, фасфат, BaBeF₄.

Ізатопы

Бэрыль мае два нукліда, якія сустракаюцца на Зямлі — стабільны ⁹Be і ¹⁰Be, якога назіраюцца толькі сьляды^[2]. Штучна атрыманыя дзесяць ізатопаў з масавымі лікамі ад 5 да 14^[3].

Ізатопы^[4]
Ізатоп	Пэрыяд паўраспаду
⁵Be	?
⁶Be	?
⁷Be	53,12 дзён
⁸Be	?
⁹Be	стабільны
¹⁰Be	1,51×10⁶ год
¹¹Be	13,81 сэкунд
¹²Be	23,6 мілісэкунд
¹³Be	2,7×10^-21 сэкунд^[5]
¹⁴Be	4,35 мілісэкунд

Вонкавыя спасылкі

Бэрыль (элемэнт) — сховішча мультымэдыйных матэрыялаў

Крыніцы

^ Бериллий // Радиохимический словарь элементов. — М.: Атомиздат, 1968. — С. 33.
^ Елисеев А. А., Третьяков Ю. Д. БЕРИЛЛИЙ // Большая российская энциклопедия. Электронная версия (2017); https://old.bigenc.ru/chemistry/text/1860218 Дата обращения: 07.03.2023
^ Hanusa, Timothy P. "beryllium". Encyclopedia Britannica, https://www.britannica.com/science/beryllium. Accessed 7 March 2023.
^ Nuclide search Z=4 (анг.) WWW Table of Radioactive Isotopes Праверана 7 сакавіка 2023 г.
^ Ground and isomeric state information for ¹³₄Be National Nuclear Data Center. Brookhaven National Laboratory. Праверана 7 сакавіка 2023 г.

[1] Бериллий // Радиохимический словарь элементов. — М.: Атомиздат, 1968. — С. 33.

[2] Елисеев А. А., Третьяков Ю. Д. БЕРИЛЛИЙ // Большая российская энциклопедия. Электронная версия (2017); https://old.bigenc.ru/chemistry/text/1860218 Дата обращения: 07.03.2023

[3] Hanusa, Timothy P. "beryllium". Encyclopedia Britannica, https://www.britannica.com/science/beryllium. Accessed 7 March 2023.

[4] Nuclide search Z=4 (анг.) WWW Table of Radioactive Isotopes Праверана 7 сакавіка 2023 г.

[5] Ground and isomeric state information for ¹³₄Be National Nuclear Data Center. Brookhaven National Laboratory. Праверана 7 сакавіка 2023 г.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]