Плятына

	Ірыд ← Плятына → Золата
Выгляд
	; ; крышталі чыстай плятыны; ; два звышчыстых крышталя плятыны, кожны памерам каля 1 см, агульнай масай каля 1 грама
Агульная інфармацыя
Назва, сымбаль, атамны нумар	Плятына, Pt, 78
Катэгорыя элемэнту	Пераходныя мэталы
Група, пэрыяд, блёк	10, 6, d
Адносная атамная маса	195,084 г·моль−1
Канфігурацыя электронаў	[Xe] 4f14 5d9 6s1
Электронаў у абалонцы	2 8 18 32 17 1;
Фізычныя ўласьцівасьці
Колер	Шэравата-белы
Фаза	Цьвёрдае цела
Шчыльнасьць (пры п. т.)	21,09 г·см−3
Тэмпэратура плаўленьня	2041.4 K, 1768.3 °C, 3214.9 °F
Тэмпэратура кіпеньня	4098 K, 3825 °C, 6917 °F
Удзельная цеплыня плаўленьня	20 кДж·моль−1
Структура крышталічнай краты	cubic close-packed
Цеплаправоднасьць	(300 K) 72 Вт·м−1·K−1
Хуткасьць гуку	2680 м/с
Модуль Юнга	168 ГПа
Цьвёрдасьць Моаса	3,5
Уласьцівасьці атама
Ступені затляненьня	+2, +4
Электраадмоўнасьць	2,28
Энэргіі іянізацыі	1-я: 870 кДж·моль−1
	2-я: 1791 кДж·моль−1
Іншыя характарыстыкі
Нумар CAS	7440-06-4
Найбольш стабільныя ізатопы
	Асн. артыкул: ізатопы плятыны
	п; а; р;

Пля́тына (па-лацінску: Platinum ад гішпанскага "platina" "срэбра") Pt — хімічны элемэнт VIII групы пэрыядычнай сыстэмы; атамны нумар 78. Адносіцца да сямейства плятынавых мэталаў. Плятына была адкрытая Антоніё дэ Улоа (Antonio de Ulloa) у 1735 годзе ў Паўднёвай Амэрыцы, дзе яшчэ да падарожжаў Калюмба індзейцы выкарыстоўвалі гэты мэтал. У 1822 годзе вялікія радовішчы плятыны былі выяўленыя ў алювіяльных адкладаньнях гор Урала ў Расеі.

Прыродныя крыніцы

Трапляецца ў самародным выглядзе, у выглядзе сплаваў і злучэньняў. Радовішчы ў ПАР, ЗША, Зімбабвэ, Канадзе, Калумбіі. Масавая доля плятыны ў зямной кары складае каля 5×10^-3 міліграмаў на кіляграм. Сусьветная вытворчасьць плятыны складае каля 155 тон штогод. Агульныя запасы плятыны складаюць больш за 30 000 тон.

Прымяненьне

Больш за 50% плятыны ідзе на вытворчасьць ювелірных вырабаў. Яшчэ прыкладна 30% выкарыстоўваецца ў аўтамабілебудаваньні (сплаў плятыны з палядам — каталізатар дапальваньня выхлапных газаў у аўтамабілях з бэнзынавым рухавіком), электроніцы і электратэхніцы (матэрыял электрычных кантактаў і дроту), у вытворчасьці хімічнага посуду, у якасьці каталізатару хімічных рэакцый.

Вонкавыя спасылкі

Platinum»the essentials (анг.) [WebElements Periodic Table]
The Element Platinum (анг.) It's Elemental. Thomas Jefferson National Accelerator Facility - Office of Science Education. Праверана 2 сакавіка 2017 г.
Platinum (Pt) - Chemical properties, Health and Environmental effects (анг.) Lenntech B.V.
Platinum (анг.) Wolfram|Alpha Knowledgebase 2017

Гэта — накід артыкула па хіміі. Вы можаце дапамагчы Вікіпэдыі, пашырыўшы яго.