Крыптон

	Бром ← Крыптон
Выгляд
	; ; Крыптон зьяўляецца бясколерным газам, але ў высоканапружаным электрычным полі ён выпраменьвае белае сьвячэньне.
Агульная інфармацыя
Назва, сымбаль, атамны нумар	Крыптон, Kr, 36
Катэгорыя элемэнту	Інэртныя газы
Група, пэрыяд, блёк	18, 4, p
Адносная атамная маса	83,8 г·моль−1
Канфігурацыя электронаў	[Ar] 3d10 4s2 4p6
Электронаў у абалонцы	2 8 18 8;
Фізычныя ўласьцівасьці
Колер	бяз колеру
Фаза	Газ
Шчыльнасьць (пры п. т.)	3,733·10-3 г·см−3
Тэмпэратура плаўленьня	115,79 K, -157,36 °C, -251,25 °F
Тэмпэратура кіпеньня	119,93 K, -153,22 °C, -243,80 °F
Крытычны пункт	209,41 K, 5,50 МПа
Удзельная цеплыня плаўленьня	1,638 кДж·моль−1
Удзельная цеплыня выпарваньня	9,08 кДж·моль−1
Цеплаёмістасьць	(25 °C) 20,786 Дж·моль−1·K−1
Насычаная пара
Структура крышталічнай краты	face-centered cubic
Магнэтызм	дыямагнэтык
Цеплаправоднасьць	(300 K) 0,00943 Вт·м−1·K−1
Хуткасьць гуку	1120 м/с
Уласьцівасьці атама
Электраадмоўнасьць	3.00
Энэргіі іянізацыі	1-я: 1350,8 кДж·моль−1
	2-я: 2350,4 кДж·моль−1
	3-я: 3565 кДж·моль−1
Кавалентны радыюс	112 пм
Радыюс Ван дэр Ваальса	197 пм
Іншыя характарыстыкі
Нумар CAS	7439-90-9
Найбольш стабільныя ізатопы
	Асн. артыкул: ізатопы крыптона
	п; а; р;

Крыптон (па-лацінску: Krypton) Kr — хімічны элемэнт 18 групы пэрыядычнай сыстэмы; атамны нумар 36. Упершыню выдзелены брытанскімі хімікамі Ўільямам Рамзаем і Морысам Травэрсам (Morris Travers) 30 мая 1898 году ў рэчыве, якое засталося пасьля таго, як вадкае паветра амаль выкіпела. Крыптон уваходзіць у склад паветра прыкладна ў прапорцыі 1 частка на мільён. Таксама высьветлена, што крыптон уваходзіць у склад атмасфэры Марса ў прапорцыі 0,3 частак на мільён. Назва паходзіць ад грэцкага «kryptos» (схаваны), з-за цяжкасьці атрыманьня. Інэртны газ. Крыптон адметны сваімі яркімі зялёнай і аранжавай спэктральнымі лініямі. У прыродзе сустракаюцца шэсьць стабільных ізатопаў крыптона. Існуюць таксама 30 радыёактыўных ізатопаў і ізамэраў. Спэктральныя лініі крыптону лёгка атрымліваюцца і некаторыя зь іх вельмі вострыя. У 1960 годзе прынятае міжнароднае пагадненьне, каб фундамэнтальная адзінка даўжыні, мэтар, была вызначаная праз аранжава-чырвоную лінію ізатопа крыптона ⁸⁶Kr. Такім чынам быў заменены папярэдні эталён мэтра, які знаходзіўся ў Парыжы і ўяўляў сабой рэйку з плятына-ірыдыевага стопку. У кастрычніку 1983 году мэтар, які да гэтага азначаўся як адна дзесяцімільённая квадранту палярнага пэрымэтра Зямлі, быў зьменены Міжнародным бюро мераў і вагаў у якасьці даўжыні, якую праходзіць сьвятло ў вакуўме за 1/299792458 частку сэкунды. Цьвёрды крыптон — белае крышталічнае рэчыва з кубічнай кратай, звычайнай для «рэдкіх газаў». Агульнапрынята, што крыптон адносіцца да рэдкіх газаў, якія звычайна не ўтвараюць злучэньняў зь іншымі элемэнтамі. Нягледзячы на гэта, некалькі злучэньняў крыптона ўсё ж існуюць. Быў атрыманы дыфтарыд крыптона (KrF₂)масай каля граму. Ён можа быць сынтэзаваны некалькімі шляхамі.

Напаўняльнік электрычных лямпачак напальваньня (лепшы, у пляне ўзаемадзеяньня з вальфрамам, за азот ці аргон), газаразрадных трубак. Таксама крыптон выкарыстоўваецца ў фотаўспышках для высокахуткаснай фатаграфіі. Радыёактыўны ізатоп ⁸⁵Kr выкарыстоўваецца ў мэдыцыне як крыніца бэта-выпрамяненьня. Адно з прымяненьняў ізатопа крыптона ⁸⁵Kr — хімічны аналіз. Выкарыстаньне крыптону абмежаванае з-за ягонага высокага кошту. У 2004 годзе кошт крыптону складаў каля 690 даляраў ЗША за 100 літраў.

Літаратура

Крыптон // БЭ. — Мн.: 1999 Т. 8. С. 519.
CRC Handbook of chemistry and physics / Editor-in-chief: David R. Lide. — 84th edition 2003-2004. — CRC press, 2003. — 2616 с. — ISBN 0849304849

Вонкавыя спасылкі

Крыптон — сховішча мультымэдыйных матэрыялаў

Periodic Table of Elements: Krypton - Kr (анг.) (EnvironmentalChemistry.com)
Krypton (Kr) - Chemical properties, Health and Environmental effects (анг.)
Krypton»the essentials (анг.) [WebElements Periodic Table]
The Element Krypton (анг.) It's Elemental