Котра

Рака
	Котра
Агульныя зьвесткі
Выток	паміж вв. Парамелі і Казішкі (Летува)
Вусьце	Нёман
Краіны басэйну	Беларусь, Летува
Вобласьці	Гарадзенскі раён, Аранскі раён і Шчучынскі раён
Даўжыня	140 км
Сярэднегадавы сьцёк	12,8 м³/с
Плошча басэйну	2060 км²
Нахіл воднай паверхні	0,2 ‰

Гэтая назва мае некалькі сэнсаў. Калі вас цікавяць іншыя сэнсы, глядзіце таксама Котра (неадназначнасьць).

Ко́тра — рака ў Беларусі і Летуве, правы прыток Нёману. Цячэ ў Гарадзенскім і Шчучынскім раёнах. Даўжыня 140 км. Плошча вадазбору 2060 км². Выдатак вады ў вусьці 12,8 м³/с. Сярэдні нахіл воднай паверхні 0,2 ‰.

У 1990 годзе ўрад Беларускай ССР зацьвердзіў Пастанову аб стварэньні заказьніка «Азёры» дзеля захаваньня вадазбору ракі^[1].

Асноўныя прытокі

Скарбянка, Нявіша, Жэчка, Астрынка, Рыча, Скідалька, Пыранка

На рацэ

Зоны адпачынку: Котра (уздоўж ракі), Скідзель (на левабярэжжы)

Агульныя зьвесткі

Пачынаецца на тэрыторыі Летувы (Аранскі раён), амаль на ўсім працягу цячэ празь лес.

Даліна да возера Корава выразная, яе шырыня 300—500 м. Абалона двухбаковая, шырынёй 300—500 м; да вусьця Рычы нізкая, роўная, забалочаная, ніжэй — зьвілістая, сухая. Рэчышча моцназьвілістае, ніжэй за вёску Агароднікі Шчучынскага раёну на працягу 3 км камяністы перакат. Шырыня Рэчышча ў межань 10—20 м. Берагі да ракі Скарбянка спадзістыя, слабазабалочаныя, ніжэй — стромкія, вышынёй 1—5 м, у ніжняй плыні да 15 м.

Найвышэйшы ўзровень разводзьдзя ў канцы сакавіка — пачатку красавіка. Замярзае ў канцы сьнежня, крыгалом у пачатку сакавіка. На левабярэжжы Катранская пушча. У абалоне мэліярацыйныя каналы. Ад вусьця ўгару плыньню (35 км) рыбапрамысловая дзялянка^[2].

Гісторыя

Котра — даволі цікавая рака праз рэдкую зьяву рачнога падваеньня. Спачатку рэкі Котра і Вула фармуюць адну раку, часам вядомую, як рака Пялеса. Пялеса пачынаецца ў Беларусі цячэ ў паўночна-заходнім кірунку. Мінуўшы граніцу Беларусі і Летувы, паміж вёскамі Парамелямі і Казішкамі, якія разьмяшчаюцца прыкладна за 22 км на паўднёвы захад ад места Аранаў, гэтая рака пашыраецца ў дзьве незалежныя рэчкі: Котру, прыток Нёмана і Вулу, прыток Мерачанкі. Такая сытуацыя склалася ў другой палове ХІХ стагодзьдзя, калі Вула праз эрозію рэчышча перасякла водападзел з басэйнам ракі Котры. У выніку гэтага Вула павялічыла свой вадазбор прыкладна на 410 км²: два ранейшых прытокі Котры цяпер нясуць сваю ваду да Вулы. Апроч таго, гэтыя працэсы выклікалі памяншэньне ўзроўню грунтавых водаў і прычыніліся да амаль поўнага зьнікненьня некалькіх вялікіх азёраў, разьмешчаных на азначанай дзялянцы.

Ад ХІ ст. берагі Котры асвойваюць славяне, якія ўкліньваюцца між балтамі, прадзіраючыся ўглыб, ажно да Берштанскага возера. Сёньня гэтыя ваколіцы прывабліваюць гожасьцю сваіх прыродных кшталтаў. Насычаная мінуўшчына рэгіёну прыцягвае пільную ўвагу гістарычных і краязнаўчых дасьледваньняў.

Каля вёскі Котры (сёньня фактычна прадмесьце Скідзелю) у верасьні 1915 году вяліся моцныя супрацьстаяньні паміж арміяй Расейскай імпэрыі, якая адступала, і авангардамі войскаў Нямецкай імпэрыі, якія наступалі. Адным з галоўных стратэгічных аб’ектаў баёў быў чыгуначны мост цераз Котру, непадалёку якога пазьней паўсталі могілкі. У міжваенныя гады немцы прыяжджалі сюды, каб прывесьці ў парадак могілкі, былі адлітыя новыя бэтонныя надмагільныя табліцы. Пазьней, ужо за незалежнай Беларусьсю, могілкі былі новаўпарадкаваныя. І сёньня за могілкамі даглядаюць, скошаная трава, акуратныя таблічкі, на якіх можна прачытаць імёны загінулых нямецкіх жаўнераў^[3].

Крыніцы

^ Пракопчык Б. З чым застанецца Сьвятое балота // Зьвязда : газэта. — 12 лістапада 2013. — № 212 (27577). — С. 1, 2. — ISSN 1990-763x.
^ Блакітная кніга Беларусі. Энцыкл. — Мн.: 1994. С. 202.
^ Далінай Котры і азёрамі гарадзенскай пушчы, Harodnia.com

Літаратура

Блакітная кніга Беларусі: энцыкл / Рэдкал.: Н. А. Дзісько, М. М. Курловіч, Я. В. Малашэвіч і інш.; Маст. В. Г. Загародні. — Мн.: БелЭн, 1994. — 415 с. — ISBN 5-85700-133-1
Природа Белоруссии: Попул. энцикл. / БелСЭ; Редкол.: И. П. Шамякин (гл.ред.) и др. — Мн.: БелСЭ, 1986. — 599 с., 40 л. ил.
Ресурсы поверхностных вод СССР. Описание рек и озёр и расчёты основных характеристик их режима. Т. 5. Белоруссия и Верхнее Поднепровье. Ч. 1-2. — Л., 1971.
Cepkeliai // Long Term Ecological Research (LTER) Network in Lithuania. Institute of Ecology of Vilnius University. Accessed 9 October 2006.
Sužiedėlis S. Katra // Encyclopedia Lituanica. III. — Boston, Massachusetts: Juozas Kapočius, 1970—1978. — 70 p. LCC 74-114275.
Zinkus J. Katra // Tarybų Lietuvos enciklopedija. 2. — Vilnius: Vyriausioji enciklopedijų redakcija, 1986. — 240 p.

Вонкавыя спасылкі

[1] Пракопчык Б. З чым застанецца Сьвятое балота // Зьвязда : газэта. — 12 лістапада 2013. — № 212 (27577). — С. 1, 2. — ISSN 1990-763x.

[2] Блакітная кніга Беларусі. Энцыкл. — Мн.: 1994. С. 202.

[3] Далінай Котры і азёрамі гарадзенскай пушчы, Harodnia.com

[1]

[2]

[3]

п а р Прытокі Нёману (ад вытоку да вусьця)
На тэрыторыі Беларусі	Лоша (л) Баранаўка (л) Тур’я (л) Альхоўка (п) Залужанка (л) Сула (п) Вуша (л) Сэрвач (л) Бойная (п) Валоўка (л) Вуса (п) Бярэзіна (п) Альшанка (п) Бярозка (л) Пліса (л) Дудлянка (п) Гаўя (п) Налібоўка (л) Дзітва (п) Астроўна (л) Ізва (л) Еленка (п) Моўчадзь (л) Залатая Рэчка (п) Лебяда (п) Тур’я (п) Шчара (л) Ельня (п) Зальвянка (л) Рось (л) Дубніца (п) Сьвіслач (л) Котра (п) Горніца (л) Гараднічанка (п) Ласосна (л) Гажанка (п) Аўгустоўскі канал (л) Чорная Ганча (л)
На тэрыторыі Летувы	Белая Ганча (л) Мерачанка (п) Вэркнэ (п) Стрэва (п) Вяльля (п) Нявежа (п) Дубіса (п) Мітува (п) Юра (п) Геге (п) Мінія (п)