Двуко́сьсе — парны пунктуацыйны знак , які выкарыстоўваецца для вылучэньня простай мовы , цытатаў , назваў літаратурных твораў , газэтаў , часопісаў , арганізацыяў , а таксама асобных словаў, калі яны ўключаюцца ў тэкст не з сваім звычайным сэнсам, выкарыстоўваюцца ў іранічным сэнсе , прапануюцца ўпершыню, альбо, наадварот, як састарэлыя і да т. п.
Цяпер у беларускай мове , як у прыватным выкарыстаньні, так і ў сродках масавай інфармацыі, не існуе адзінага агульнапрынятага вырыянту двукосься, хаця традыцыйна ў беларускіх друкарнях выкарыстоўваліся 2 віды двукосьсяў: « вуглавое двукосьсе» (ялінкі) і звычайнае альбо „ нямецкае двукосьсе“ .
Праца
Год выданьня
Месца выданьня
Графіка
Ужываныя двукосьсі
газэта «Наша Ніва »
1911
Вільня, друкарня Марціна Кухты
кірыліца
« » і „ “
Максім Багдановіч. Вянок
1913 (1914)
Вільня, друкарня Марціна Кухты
кірыліца
„ “ і « »
Газэта «Вольная Беларусь»
1918
Менск
кірыліца
« »
Торф і яго выкарыстаньне ў народнай гаспадарцы: працы сэсіі Беларускай акадэміі навук, красавік 1934 г.
1935
выдадзена АН БССР
кірыліца
„ “
«Навука» на службе нацдэмаўскай контррэвалюцыі
1931
выдадзена АН БССР
кірыліца
„ “
гізэта «Наша Ніва», №34
1907
Вільня
кірыліца
„ “
Вокладка драмы «Раскіданае гняздо» Янкі Купалы
1919
Вільня, друкарня «Прамень»
кірыліца
„ “
Рэклямная абвестка кнігі «Калосьсе»
1938
кірыліца і лацінка
„ ”
Газэта «З Беларускага Палетку»
1937
Вільня, друкарня імя Фр. Скарыны
кірыліца і лацінка
„ “
Дадатак на Нашай Нівы: апавяданьне Алаізы Ажэшкі «Гэдалі», вокладка
1907
лацінка
„ “
Рэклямная абвестка ў «Нашай Ніве»
1912
лацінка
„ “
Аздабленьне кнігі Адама Станкевіча
не раней за 1938
лацінка
„ “
Z historyi apolohetyki chryściajanskaj
1928
Вільня
лацінка
„ “
Мужыцкая праўда
1862—1863
лацінка
„ ”
Назва двукосься
Выгляд
Шасн. код Unicode
Мнэмакод HTML
Ялінкі, вуглавое, кутавае (або францускае) двукосьсе
« »
U+00AB і U+00BB
« і »
Звычайнае (або нямецкае) двукосьсе
„ “
U+201E і U+201C
„ і “
Асаблівае (або польскае) двукосьсе
„ ”
U+201E і U+201D
„ і ”
Ангельскае двукосьсе
“ ”
U+201C і U+201D
“ і ”
Няпарнае двукосьсе
” ”
U+201D
”
Прамое (праграмісцкае) падвойнае двукосьсе[1]
" "
U+0022
"
Набор ASCII, як і большасьць раскладак клявіятуры, мае толькі прамыя адзіночныя ( ' - 0x27) і падвойныя (" — 0x22) двукосьсі, якія і ўжываліся ў беларускіх тэкстах цягам доўгага часу. Але з пашырэньнем Unicode рэкамэндуецца ўжываць двукосьсі беларускай тыпаграфікі: « вуглавыя» (U+00AB і U+00BB) ды „ звычайныя“ (U+201E і U+201C).
Мова
Асноўнае
Альтэрнатыўнае
Прагал
Назва
асноўнае
укладзенае
асноўнае
укладзенае
Альбанская
«… »
‹… ›
“… „
‘… ‚
Афракаанс
„… ”
‚… ’
[2]
Aanhalingstekens
Баўгарская [3]
„… “
«… »
[4]
Кавички
Беларуская
«… »
„… “
Двукосьсе
Бразыльская партугальская
“… ”
‘… ’
Aspas або Vírgulas dobradas
Валійская
‘… ’
“… ”
“… ”
‘… ’
1–2 pt
Вугорская [3]
„… ”
»… «
macskaköröm (‘каціныя кіпцюры’), idézőjel (‘знак цытаты’=„ ”), hegyével befelé forduló jelpár (» «)
Гішпанская [3]
«… »
“… ”
“… ”
‘… ’
[5]
0 pt
Comillas latinas or comillas angulares (« »), comillas inglesas dobles (“ ”), comillas inglesas simples (‘ ’). ‹ і › ніколі не выкарыстоўваюцца ў гішпанскай мове
Грузінская
ბრჭყალები (brč’q’alebi ‘кіпцюры’)
Грэцкая
«… »
‹… ›
“… „
‘… ‚
1 pt
εισαγωγικά , (‘уводзіны’)
Дацкая
»… «
›… ‹
„… “ або ”… ”
‚… ‘
citationstegn («знак цытаты»), anførselstegn , gåseøjne («гусіныя вочы»)
Інданэзійская
Tanda kutip, tanda petik
Інтэрлінгва
Virgulettas
Ірляндзкая
“… ”
‘… ’
1–2 pt
Ісьляндзкая
„… “
‚...‘
Gæsalappir (‘гусіныя лапкі’)
Італьянская [3]
«… »
“… ”
‘… ’
1–2 pt
Virgolette
Італьянская, Швайцарыя[6]
«… »
‹… ›
гл. вышэй
Іўрыт
“… ”
[2]
“… „
merkha'ot — מֵרְכָאוֹת (мн. лік да merkha — מֵרְכָא )
Карэйская
“… ”
‘… ’
『… 』
「… 」
따옴표 (“ttaompyo ”)
Каталянская [3]
«… »
“… ”
“… ”
‘… ’
0 pt
Cometes
Латыская
«… »
„… ”
Pēdiņas
Летувіская
„… “
‚… ‘
«… »
‹… ›
Kabutės
Лужыцкая
„… “
‚… ‘
Нарвэская
«… »
‘… ’
„… ”
‘… ’
[7]
Anførselstegn , gåseauge /gåseøyne (‘гусіныя вочы’), hermeteikn /hermetegn , sittatteikn /sitattegn , dobbeltfnutt
Нідэрляндзкая
„… ”
‚… ’
“… ”
‘… ’
Aanhalingstekens («знак цытаты»)
Нямецкая
„… “
‚… ‘
»… «
›… ‹
Anführungszeichen , Gänsefüßchen («гусіныя лапкі»), Hochkommas /Hochkommata («высокія коскі»)
Нямецкая, Швайцарыя[6]
«… »
‹… ›
Гл. вышэй
Партугальская
«… »
“… ”
“… ”
‘… ’
Aspas або Vírgulas dobradas [8]
Польская [9]
„… ”
‚… ’
[4]
«… »
[10]
Cudzysłów
Расейская [3]
«… »
„… “
0 pt
Кавычки (агульны панятак); ёлочки (yolochki , ‘елачкі’: вуглавое двукосьсе); лапки (lapki , ‘маленькія лапкі’: звычайнае двукосьсе)
Румынская [3]
„… ”
«… »
Ghilimele (мн. лік), ghilimea (адзіночны лік, выкарыстоўваецца вельмі рэдка)
Славацкая
„… “
‚… ‘
»… «
›… ‹
Славенская
„… “
‚… ‘
»… «
›… ‹
Спрошчаная кітайская
“… ”
‘… ’
﹃...﹄
﹁...﹂
[11]
Fullwidth form
GB/T 15834:1995
Сэрбская
„… “
‚… ‘
»… «
›… ‹
Наводници, знаци навода
Традыцыйная кітайская
「… 」
『… 』
[12]
“… ”
‘… ’
引號 (yǐn hào) 國語文教育叢書第三
Турэцкая
«… »
‹… ›
“… ”
‘… ’
0–1 pt
Tırnak İşareti («пазногцевы знак»)
Харвацкая
„… “
‘… ’
»… «
‘… ’
Navodnici „… “ і »… « (альтэрнатыўны варыянт не выкарыстоўваецца ў рукапісных тэкстах, толькі ў прэсе і друку), polunavodnici ‘… ’
Чэская
„… “
‚… ‘
»… «
›… ‹
Uvozovka (адзіночны лік), uvozovky (множны лік) (cf. uvozovat — «укараняць»)
Эспэранта
Citiloj
Эстонская
„… “
«… »
Jutumärgid (‘story marks’)
Фінская
”… ”
’… ’
»… »
’… ’
Lainausmerkki («знак цытаты», адзіночны лік), lainausmerkit (множны лік)
Француская [3]
« … »
« … » or “… ” [13]
[4]
“ … ”
‘ … ’
¼-em / non-break
Guillemets
Француская, Швайцарыя [6]
«… »
‹… ›
Гл. вышэй
Швэдзкая
”… ”
’… ’
»… »
’… ’
citationstecken , anföringstecken , citattecken (сучасны панятак), dubbelfnutt (размоўны варыянт, для падвойнага ASCII-двукосься)
Японская
「… 」
『… 』
[12]
(in'yōfu )
^ Таксама вядомае як «сымэтрычнае» двукосьсе, ягонае выкарыстаньне ў тыпаграфіцы недапушчальнае . Атрымала распаўсюд ад друкарскіх машынак .
^ а б Традыцыйна
^ а б в г д е ё ж У дыялёгах перавага аддаецца працяжніку
^ а б в Рэдка
^ Канцавая частка двукосься дадаецца ў пачатак кожнага абзацу
^ а б в У Швайцарыі такое двукосьсе выкарыстоўваецца для ўсіх моваў
^ Рукапісныя
^ Крыніца: Bergström, Magnus, & Neves Reis 2004. Prontuário Ortográfico e Guia da Língua Portuguesa. Editorial Notícias, Lisboa
^ Надаецца перавага ў загалоўках і тэкстах вялікім шрыфтам
^ Могуць замяняць як пачатак, так і канец двукосься
^ Адзіныя, што выкарыстоўваюцца ў вэртыкальным пісьме
^ а б Гэтыя віды перакуленыя для выкарыстаньня ў гарызантальным пісьме; спачатку выкарыстоўваліся ﹁...﹂ і ﹃...﹄ у вэртыкальным пісьме
^ Першая вэрсія — у адпаведнасьці з French Imprimerie nationale. Але ангельскія двукосьсі зьяўляюцца больш пашыранымі.
Дзесяць знакаў Блізкі да знаку прыпынку