Малібдэн
| |||||||||||||||
Выгляд | |||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Агульная інфармацыя | |||||||||||||||
Назва, сымбаль, атамны нумар | Малібдэн, Mo, 42 | ||||||||||||||
Катэгорыя элемэнту | Пераходныя мэталы | ||||||||||||||
Група, пэрыяд, блёк | VI, 5, d | ||||||||||||||
Адносная атамная маса | 95,94 г·моль−1 | ||||||||||||||
Канфігурацыя электронаў | |||||||||||||||
Электронаў у абалонцы | |||||||||||||||
Фізычныя ўласьцівасьці | |||||||||||||||
Колер | шэры | ||||||||||||||
Шчыльнасьць (пры п. т.) | 10,2 г·см−3 | ||||||||||||||
Шчыльнасьць вадкасьці пры т. пл. | 9,33 г·см−3 | ||||||||||||||
Тэмпэратура плаўленьня | 2623 °C | ||||||||||||||
Тэмпэратура кіпеньня | 4639 °C | ||||||||||||||
Удзельная цеплыня плаўленьня | 37,48 кДж·моль−1 | ||||||||||||||
Цеплаёмістасьць | (25 °C) 24,06 Дж·моль−1·K−1 | ||||||||||||||
Насычаная пара | |||||||||||||||
| |||||||||||||||
Цеплаправоднасьць | (300 K) 138 Вт·м−1·K−1 | ||||||||||||||
Каэф. цеплавога расшырэньня | (25 °C) 4,8 мкм·м−1·K−1 | ||||||||||||||
Хуткасьць гуку | 6250 м/с | ||||||||||||||
Уласьцівасьці атама | |||||||||||||||
Ступені затляненьня | 2, 3, 6 | ||||||||||||||
Энэргіі іянізацыі | 1-я: 1343 кДж·моль−1 | ||||||||||||||
Іншыя характарыстыкі | |||||||||||||||
Нумар CAS | 7439-98-7 | ||||||||||||||
Малібдэн (па-лацінску: Molybdaenum ад грэцкага «Molybdos», волава) Mo — хімічны элемэнт VI групы пэрыядычнай сыстэмы; атамны нумар 42. Сьветла-шэры мэтал, вельмі цьвёрды, але мякчэйшы і больш гнуткі за вальфрам. Ён мае высокі модуль пругкасьці і сярод распаўсюджаных мэталаў толькі вальфрам і тантал маюць вышэйшую тэмпэратуру плаўленьня. Да таго, як у 1778 годзе Шээле Scheele ўсьвядоміў, што малібдэніт — руда новага элемэнта, яе раней прымалі за графіт і руду волава. У 1782 годзе Hjelm выдзеліў малібдэн.
У чыстым выглядзе малібдэн не сустракаецца. Прамысловае значэнне мае мінэрал малібдэніт MoS2. Буйнейшыя радовішчы — у ЗША, Канадзе, Чылі, Расеі, КНР, Казахстане. Таксама малібдэн уваходзіць у склад вульфэніту (PbMoO4) і паўэліта (Ca(MoW)O4) і іншыя малараспаўсюджаныя камэрцыйныя руды. Малібдэн таксама застаецца ў прадуктах перапрацоўкі медных і вальфрамавых руд. Малібдэн атрымліваецца з парашка аднаўленьнем вадароду ці ачысткай трыаксыду малібдэна ці малібдату амону.
Малібдэн часта ўключаецца ў склад стопкаў, паколькі ён надае сталі цьвёрдасьці і падвышае тэмпэратуру плаўленьня. Ён таксама падвышае ўстойлівасьць сталі пры высокіх тэмпэратурах. Амаль усе звышстойкія сталі з мінімальнай устойлівасьцю да ціску 300,000 psi(lb/in.2) утрымліваюць ад 0,25 да 8% мальбдэну. Ён таксама выкарыстоўваецца ў пэўных стопках на аснове нікеля, напрыклад «Hastelloys®», якім ўласьцівыя тугаплаўкасьць і устойлівасьць да карозіі ў хімічных растворах. Малібдэн акісьляецца пры падвышаных тэмпэратурах. Таксама выкарыстоўваецца ў ядзернай энэргетыцы, для частак снарадаў і самалётаў. Зьяўляецца добрым каталізатарам для перагонкі бэнзыну. Сьляды малібдэну знаходзяцца ў абмене рэчываў расьлін. Сульфід малібдэна — карысны любрыкант, асабліва пры высокіх тэмпэратурах, пры якіх алей расчапляецца.
Прыродны малібдэн мае сем ізатопаў. Вядомыя яшчэ трыццаць радыёактыўных ізатопаў і ізамэраў.
Кошт высокачыстага малібдэну (99.999%) складае каля 1 даляру ЗША за грам. Малібдэн чысьцінёй 99.9% каштуе каля 160 даляраў ЗША за кіляграм.
Літаратура
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]- CRC Handbook of chemistry and physics / Editor-in-chief: David R. Lide. — 84th edition 2003-2004. — CRC press, 2003. — 2616 с. — ISBN 0849304849
Вонкавыя спасылкі
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]Малібдэн — сховішча мультымэдыйных матэрыялаў
Пэрыядычная сыстэма хімічных элемэнтаў Дз. І. Мендзялеева
| |||||||||||||||||||||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 | 10 | 11 | 12 | 13 | 14 | 15 | 16 | 17 | 18 | ||||||||||||||||
1 | H | He | |||||||||||||||||||||||||||||||
2 | Li | Be | B | C | N | O | F | Ne | |||||||||||||||||||||||||
3 | Na | Mg | Al | Si | P | S | Cl | Ar | |||||||||||||||||||||||||
4 | K | Ca | Sc | Ti | V | Cr | Mn | Fe | Co | Ni | Cu | Zn | Ga | Ge | As | Se | Br | Kr | |||||||||||||||
5 | Rb | Sr | Y | Zr | Nb | Mo | Tc | Ru | Rh | Pd | Ag | Cd | In | Sn | Sb | Te | I | Xe | |||||||||||||||
6 | Cs | Ba | La | Ce | Pr | Nd | Pm | Sm | Eu | Gd | Tb | Dy | Ho | Er | Tm | Yb | Lu | Hf | Ta | W | Re | Os | Ir | Pt | Au | Hg | Tl | Pb | Bi | Po | At | Rn | |
7 | Fr | Ra | Ac | Th | Pa | U | Np | Pu | Am | Cm | Bk | Cf | Es | Fm | Md | No | Lr | Rf | Db | Sg | Bh | Hs | Mt | Ds | Rg | Cn | Nh | Fl | Mc | Lv | Ts | Og | |
|