Макар Краўцоў

Макар Краўцоў
Макар Мацьвеевіч Касьцевіч
Асабістыя зьвесткі
Імя пры нараджэньні	Макар Мацьвеевіч Косьцевіч
Псэўданімы	Макар Краўцоў, Язэп Сьвятазар
Нарадзіўся	18 жніўня 1891 Баброўня, Гарадзенскі павет, Гарадзенская губэрня, Расейская імпэрыя
Памёр	каля 1939 СССР
Літаратурная дзейнасьць
Род дзейнасьці	публіцыст, перакладнік, паэт, журналіст, палітык
Мова	беларуская мова
Значныя творы	«Мы выйдзем шчыльнымі радамі»
Макар Краўцоў у Вікісховішчы

Вікіпэдыя мае артыкулы пра іншых асобаў з прозьвішчам Краўцоў.

Мака́р Краўцо́ў (сапр. Мака́р Мацьве́евіч Касьцевіч (Косьцевіч), іншыя псэўданімы: Язэп Сьвятазар; 18 жніўня 1891 — пасьля 1939) — беларускі пісьменьнік, паэт, перакладчык, публіцыст, грамадзка-палітычны дзяяч. Аўтар словаў гімну БНР «Мы выйдзем шчыльнымі радамі». Дзядзька беларускага паэта Міхася Васілька.

Жыцьцяпіс

Макар Косьцевіч (зьлева) у войску

Макар Краўцоў

Група беларускіх пісьменьнікаў, 1920 г.
Зьлева направа сядзяць: Макар Краўцоў, Францішак Аляхновіч, Зьмітрок Бядуля, Аляксандьр Уласаў, Алесь Гарун, Янка Купала; стаяць: Альберт Паўловіч, Міхась Чарот, Уладзіслаў Галубок, Язэп Фарботка

Нарадзіўся ў вёсцы Баброўня Гарадзенскага павету ў заможнай сялянскай сям’і. Скончыў царкоўна-прыходзкую школу ў вёсцы Галавачы (Гарадзенскі павет), Сьвіслацкую настаўніцкую сэмінарыю (1910). Настаўнічаў на Гарадзеншчыне.

Удзельнік Першай сусьветнай вайны з 1915 году, пасьля вайсковай вучэльні ваяваў у расейскім войску на Паўночна-Заходнім фронце.

Беларуская Народная Рэспубліка

Дэлегат І Усебеларускага кангрэсу ад салдацкага камітэту 44-га армейскага корпусу Паўднёва-заходняга фронту (сьнежань 1917 году). Настаўнічаў у Менску (1917—1918). Выкладаў на курсах беларусазнаўства пры Менскай гарадзкой думе (1918). Настаўнічаў у менскіх беларускіх школах.

У 1918 годзе ўступіў у Беларускую партыю сацыялістаў-рэвалюцыянэраў. Удзельнічаў у працы Рады БНР у Менску і Горадні (1918—1919). У пачатку 1919 году на Гарадзеншчыне — упаўнаважаны Міністэрства беларускіх спраў пры летувіскім урадзе, ствараў беларускія органы ўлады ў Сакольскім павеце. Пазьней вяртаецца ў Менск, працуе пры Літаратурна-выдавецкім аддзеле Наркамасьветы ЛітБел. Са сьнежня 1919 году ўваходзіў у склад Беларускай вайсковай камісіі (БВК).

Удзельнік Слуцкага паўстаньня, узначальвае культурна-асьветны аддзел, займаўся справамі друку, быў загадчыкам паўстанцкае друкарні ў Клецку.

Аўтар вядомага верша «Мы выйдзем шчыльнымі радамі», які стаў гімнам Беларускай Народнай Рэспублікі (апублікаваны 30 кастрычніка 1919 году ў газэце «Беларусь» пад назвай «Ваяцкі гімн»).

Удзельнік Першай Усебеларускай канфэрэнцыі ў Празе ў верасьні 1921 году.

У міжваеннай Польшчы

З 1921 году жыў і працаваў у Вільні. Працаваў у Радашкавіцкай беларускай гімназіі (1922—1923). Рэдагаваў часопіс «Саха» у 1923 годзе.

У 1926 годзе арыштаваны польскімі ўладамі.

З 1927 году актыўна ўдзельнічаў у працы Беларускага навуковага таварыства.

Сябра Галоўнай управы Таварыства беларускай школы ў 1936—1937 гадах. Арганізоўваў у родных мясьцінах беларускія канцэрты, спэктаклі. У 1930-х гадах адышоў ад літаратурнай творчасьці. Быў беспрацоўным.

У Савецкай Беларусі

Макар Краўцоў, 1930- я гг.

Пасьля ўзьяднаньня Заходняй Беларусі з БССР з кастрычніка 1939 году працаваў у рэдакцыі газэты «Віленская праўда».

У канцы 1939 году арыштаваны разам зь іншымі дзеячамі беларускага вызваленчага руху (Антонам Луцкевічам, Янкам Пазьняком, Сяргеем Буслом, Вінцэнтам Грышкевічам, Удзімерам Самойлам і іншымі).

Дакладныя зьвесткі пра абставіны сьмерці М. Краўцоўва не высьветлены. Паводле некаторых сьведчаньняў, ён быў закатаваны ў часе допытаў у савецкай турме ў Беластоку.

Сям’я

Жонка, варшавянка, у час нямецкай акупацыі была вязьнем канцлягэру. Памерла ў Вільні ў пачатку 1970-х. Да скону сваіх дзён размаўляла на беларускай мове.

Памяць

У 2015 годзе Таварыства беларускай мовы імя Францішка Скарыны выдала паштоўку ў гонар 125-годзьдзя пісьменьніка.

Творчасьць

Літаратурнаю дзейнасьць пачаў у 1918 годзе. Выступаў пад псэўданімамі Дзын-Дзылін, Звончык, Макар, Язэп Сьветазар, Picolo, Smreczyński; крыпт. З-ык, К.М., Кр. М., М.К.

Друкаваўся ў газэтах «Вольная Беларусь», «Звон», «Беларусь», «Беларуская крыніца», «Родны край», часопісах «Рунь», «Маланка», «Беларуская культура», «Шлях моладзі» і іншых.

Аўтар літаратуразнаўчых артыкулаў пра творчасьць Янкі Купалы, Якуба Коласа, Максіма Багдановіча, Уладзімеіра Жылкі, Канстанцыі Буйло, Цёткі і іншых. Аўтар успамінаў пра сучасьнікаў, дзеячаў нацыянальна-вызвольнага руху Івана Луцкевіча, Аляксандра Астрамовіча, Пётры Крачэўскага, Алеся Гаруна, а таксама пра Ўсебеларускі зьезд 1917 году.

Пераклаў на беларускую мову творы Мікалая Гогаля, Максіма Горкага, Міхаіла Зошчанкі, Аляксандра Купрына, Міхаіла Лермантава, Адама Міцкевіча, Льва Талстога, Генрыка Сянкевіча, Тараса Шаўчэнкі і інш. Пераклаў з польскай мовы Вэрсальскі трактат.

Аўтар словаў гімну БНР «Мы выйдзем шчыльнымі радамі».

Творы

• М. К. Беларускі хор. / Францішак Аляхновіч // Беларускае жыцьцё : часопіс. — Менск: 9 лютага 1920. — № 3(25). — С. 4—5.
• Краўцоў, Макар. Разгон (Успамін). / Францішак Аляхновіч // Беларускае жыцьцё : часопіс. — Менск: 11 сакавіка 1920. — № 7(29). — С. 6—7.
• Краўцоў — аўтар выданай у Вільні працы пра гісторыю БНР «Рада Беларускай Народнай Рэспублікі» (1921).
• Świetazar. «Maja Lira» K. Swajaka. / T. Wojciechowič // Biełaruskaja Krynica. Tydniowaja sialianskaja hazeta : газэта. — Wilno: «Pogon», 5 studnia 1926. — № 1. — С. 4, 5.
• Я. Сьветазар. Новы Багдановіч. (Літэратурны нарыс) / Ст. Вольскі // Сялянская ніва : газэта. — Вільня: Орган Беларускага Сялянскага Саюзу, 17 студзеня 1926. — № 2. — С. 2, 3.
• Сьветазар. Поэтыцкае творства Янкі Купалы. (Дзеля 20-х угодкаў ягонага літэратурнага творства). І «Жалейка». / Ст. Вольскі // Сялянская ніва : газэта. — Вільня: Орган Беларускага Сялянскага Саюзу, 28 лютага 1926. — № 8. — С. 2, 3, 4.
• Сьветазар. Поэтыцкае творства Янкі Купалы. (Дзеля 20-х угодкаў ягонага літэратурнага творства). ІІ «Гусьляр». / Ст. Вольскі // Сялянская ніва : газэта. — Вільня: Орган Беларускага Сялянскага Саюзу, 21 сакавіка 1926. — № 10. — С. 2.
• Сьветазар. Поэтыцкае творства Янкі Купалы. (Дзеля 20-х угодкаў ягонага літэратурнага творства). ІІІ «Шляхам жыцьця». / Ст. Вольскі // Сялянская ніва : газэта. — Вільня: Орган Беларускага Сялянскага Саюзу, 7 траўня 1926. — № 15. — С. 2, 3.
• Я. Сьветазар. Мімалётнае. / Ст. Вольскі // Сялянская ніва : газэта. — Вільня: Орган Беларускага Сялянскага Саюзу, 31 ліпеня 1926. — № 23. — С. 1.
• Я. Сьвятазар. Туга. / Ст. Вольскі // Сялянская ніва : газэта. — Вільня: Орган Беларускага Сялянскага Саюзу, 30 верасьня 1926. — № 31. — С. 1.
• Сьвятазар. Поэтыцкае творства Янкі Купалы. (Дзеля 20-х угодкаў ягонага літэратурнага творства). 1. Творства лірыка эпіцкае. IV «Спадчына». / Ст. Вольскі // Сялянская ніва : газэта. — Вільня: Орган Беларускага Сялянскага Саюзу, 7 кастрычніка 1926. — № 32. — С. 2, 3.
• Сьвятазар. Поэтыцкае творства Янкі Купалы. (Дзеля 20-х угодкаў ягонага літэратурнага творства). 1. Творства лірыка эпіцкае. IV «Спадчына». / Ст. Вольскі // Сялянская ніва : газэта. — Вільня: Орган Беларускага Сялянскага Саюзу, 14 кастрычніка 1926. — № 33. — С. 2, 3.
• Я. Сьвятазар. Поэтыцкае творства Янкі Купалы. (Дзеля 20-х угодкаў ягонага літэратурнага творства). 1. Творства лірыка эпіцкае. IV «Спадчына». / Ст. Вольскі // Сялянская ніва : газэта. — Вільня: Орган Беларускага Сялянскага Саюзу, 4 лістапада 1926. — № 36. — С. 2.
• Я. Сьвятазар. Поэтыцкае творства Янкі Купалы. (Дзеля 20-х угодкаў ягонага літэратурнага творства). 1. Творства лірыка эпіцкае. IV «Спадчына». / Ст. Вольскі // Сялянская ніва : газэта. — Вільня: Орган Беларускага Сялянскага Саюзу, 24 лістапада 1926. — № 39. — С. 2, 3.
• Я. Сьвятазар. Поэтыцкае творства Янкі Купалы. (Дзеля 20-х угодкаў ягонага літэратурнага творства). 1. Творства лірыка эпіцкае. IV «Спадчына». / Ст. Вольскі // Сялянская ніва : газэта. — Вільня: Орган Беларускага Сялянскага Саюзу, 27 лістапада 1926. — № 40. — С. 2.
• Я. Сьвятазар. Поэтыцкае творства Янкі Купалы. (Дзеля 20-х угодкаў ягонага літэратурнага творства 1905—1925). 1. Творства лірыка эпіцкае. IV «Спадчына». / Л. Міцька // Сялянская ніва : газэта. — Вільня: Орган Беларускага Сялянскага Саюзу, 15 сьнежня 1926. — № 45. — С. 2, 3.
• Язэп Сьветазар. Канстанцыя Буйло, як імпрэсыяністка. (Крытычны нарыс). // Беларуская слова : газэта. — 1927. — № 11 (40). — С. 2. 3.
• Язэп Сьветазар. Лермантаў па беларуску. (Крыху увагаў аб першым беларускім перакладзе «Дэмона»). // Беларуская слова : газэта. — 1927. — № 34 (63). — С. 2. 3.
• Краўцоў, Макар.. Настулька. Аповесьць. // Зборнік «Роднага краю» на 1934 год. — Вільня: Таварыства Беларускае асьветы, 1935. — С. 3—47.
• Краўцоў, Макар. Памяць аб праф. Карскім. (Да 5-тых угодкаў яго сьмерці). // Родны край : часопіс. — 1936, 22 красавіка. — № 5 (93). — С. 2, 3.
• Краўцоў, Макар. Памяць аб праф. Карскім. (Да 5-тых угодкаў яго сьмерці). // Родны край : часопіс. — 1936, 8 чэрвеня. — № 6 (94). — С. 2, 3.
• Краўцоў, Макар. Памяць аб праф. Карскім. (Да 5-тых угодкаў яго сьмерці). // Родны край : часопіс. — 1936, 19 чэрвеня. — № 7 (95). — С. 2, 3.
• Краўцоў, Макар. 20 гадоў назад (Успамін пра Усебеларускі з’езд 1917 г.). // Шлях моладзі : грамадзка-палітычны і літаратурна-мастацкі часопіс. — 5 лютага 1938. — № 4 (120). — С. 2—4.
• Краўцоў, Макар. 20 гадоў назад (Успамін пра Усебеларускі з’езд 1917 г.). // Шлях моладзі : грамадзка-палітычны і літаратурна-мастацкі часопіс. — 26 лютага 1938. — № 6 (122). — С. 2—4.
• Краўцоў, Макар. Разгон (Успамін); 20 гадоў назад (Успамін пра Усебеларускі з’езд 1917 г.). / Прадмова й падрыхтоўка да друку Аляксандры Гесь // Спадчына : часопіс. — Мінск: 1996. — № 1. — С. 181—194.
• Макар Краўцоў (Касцевіч). Вершы, проза, крытыка, публіцыстыка, успаміны. / укладаньне, прадмова Лявона Юрэвіча. — Мінск: Кнігазбор, 2021. — 216 с. — ISBN 978-985-7227-93-8

Пераклады на беларускую мову:

• «Алеся» Аляксандра Купрына
• «Мцыры» Міхаіла Лермантава (1924)
• «Расказы аб вялікіх падзеях розных часоў і народаў» Мікалая Рубакіна (1924)
• «Дэман» Міхаіла Лермантава (1926)
• «Бартэк-пераможнік» Генрыка Сянкевіча (1926)
• Максім Горкі. «Чалавек. » / Францішак Умястоўскі // Беларуская культура: месячная літэратурна-грамадзская часопісь : часопіс. — Вільня: 1927. — № 2—3. — С. 88—92.
• «Сьляпы музыка» Уладзімера Караленкі (1928)
• «Прынц і жабрак» Марка Твэна (1928)
• «Для дзяцей» Лява Талстога (1928)
• «Тарас Бульба» Мікалая Гогаля (1929)

Літаратура

• Аляксандра Гесь Краўцоў, Макар // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 8: Канто — Кулі / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Менск: БелЭн, 1999. — 576 с.: іл. ISBN 985-11-0144-3 — С. 468.
• Аляксандра Гесь Краўцоў, Макар // Энцыклапедыя гісторыі Беларусі. У 6 т. Т. 4: Кадэты — Ляшчэня / Беларус. Энцыкл.; Рэдкал.: Г. П. Пашкоў (галоўны рэд.) і інш.; Маст. Э. Э. Жакевіч. — Менск: БелЭн, 1997. — 432 с.: іл. ISBN 985-11-0041-2. — С. 254.
• Маракоў Л.У. Рэпрэсаваныя літаратары, навукоўцы, работнікі асветы, грамадскія і культурныя дзеячы Беларусі, 1794—1991. Энц. даведнік. У 10 т. Т. 1. — Мн:, 2003. ISBN 985-6374-04-9. // Краўцоў Макар
• Апанас Цыхун. Лёс Макара Краўцова. // ЛіМ : штотыднёвая літаратурная і грамадзка-палітычная газэта. — 3 красавіка 1992.

Вонкавыя спасылкі

• Макар Краўцоў пра Ўсебеларускі зьезд Архіўная копія ад 15 сакавіка 2017 г.
• Творы Макара Краўцова на «Беларускай палічцы»
• Дэман у перакладзе Макара Краўцова