Макар Краўцоў

	Макар Краўцоў
	Макар Мацьвеевіч Касьцевіч
	Макар Краўцоў
Асабістыя зьвесткі
Імя пры нараджэньні	Макар Мацьвеевіч Косьцевіч
Псэўданімы	Макар Краўцоў, Язэп Сьвятазар
Нарадзіўся	18 жніўня 1891; Баброўня, Гарадзенскі павет, Гарадзенская губэрня, Расейская імпэрыя
Памёр	каля 1939; СССР
Літаратурная дзейнасьць
Род дзейнасьці	публіцыст, перакладнік, паэт, журналіст, палітык
Мова	беларуская мова
Значныя творы	«Мы выйдзем шчыльнымі радамі»
	Макар Краўцоў у Вікісховішчы

Гэтая назва мае некалькі сэнсаў. Калі вас цікавяць іншыя сэнсы, глядзіце таксама Касьцевіч.

Вікіпэдыя мае артыкулы пра іншых асобаў з прозьвішчам Краўцоў.

Мака́р Краўцо́ў (сапр. Мака́р Мацьве́евіч Касьцевіч (Косьцевіч), іншыя псэўданімы: Язэп Сьвятазар^[1]; 18 жніўня 1891 — пасьля 1939) — беларускі пісьменьнік, паэт, перакладчык, публіцыст, грамадзка-палітычны дзяяч. Аўтар словаў гімну БНР «Мы выйдзем шчыльнымі радамі». Дзядзька беларускага паэта Міхася Васілька.

Жыцьцяпіс[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Нарадзіўся ў вёсцы Баброўня Гарадзенскага павету ў заможнай сялянскай сям’і. Скончыў царкоўна-прыходзкую школу ў вёсцы Галавачы (Гарадзенскі павет), Сьвіслацкую настаўніцкую сэмінарыю (1910). Настаўнічаў на Гарадзеншчыне.

Удзельнік Першай сусьветнай вайны з 1915 году, пасьля вайсковай вучэльні ваяваў у расейскім войску на Паўночна-Заходнім фронце.

Беларуская Народная Рэспубліка[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Дэлегат І Усебеларускага кангрэсу ад салдацкага камітэту 44-га армейскага корпусу Паўднёва-заходняга фронту (сьнежань 1917 году). Настаўнічаў у Менску (1917—1918). Выкладаў на курсах беларусазнаўства пры Менскай гарадзкой думе (1918). Настаўнічаў у менскіх беларускіх школах.

У 1918 годзе ўступіў у Беларускую партыю сацыялістаў-рэвалюцыянэраў. Удзельнічаў у працы Рады БНР у Менску і Горадні (1918—1919). У пачатку 1919 году на Гарадзеншчыне — упаўнаважаны Міністэрства беларускіх спраў пры летувіскім урадзе, ствараў беларускія органы ўлады ў Сакольскім павеце. Пазьней вяртаецца ў Менск, працуе пры Літаратурна-выдавецкім аддзеле Наркамасьветы ЛітБел. Са сьнежня 1919 году ўваходзіў у склад Беларускай вайсковай камісіі (БВК).

Удзельнік Слуцкага паўстаньня, узначальвае культурна-асьветны аддзел, займаўся справамі друку, быў загадчыкам паўстанцкае друкарні ў Клецку.

Аўтар вядомага верша «Мы выйдзем шчыльнымі радамі», які стаў гімнам Беларускай Народнай Рэспублікі (апублікаваны 30 кастрычніка 1919 году ў газэце «Беларусь» пад назвай «Ваяцкі гімн»).

Удзельнік Першай Усебеларускай канфэрэнцыі ў Празе ў верасьні 1921 году.

У міжваеннай Польшчы[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

З 1921 году жыў і працаваў у Вільні. Працаваў у Радашкавіцкай беларускай гімназіі (1922—1923). Рэдагаваў часопіс «Саха» у 1923 годзе.

У 1926 годзе арыштаваны польскімі ўладамі.

З 1927 году актыўна ўдзельнічаў у працы Беларускага навуковага таварыства.

Сябра Галоўнай управы Таварыства беларускай школы ў 1936—1937 гадах. Арганізоўваў у родных мясьцінах беларускія канцэрты, спэктаклі. У 1930-х гадах адышоў ад літаратурнай творчасьці. Быў беспрацоўным.

У Савецкай Беларусі[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Пасьля ўзьяднаньня Заходняй Беларусі з БССР з кастрычніка 1939 году працаваў у рэдакцыі газэты «Віленская праўда».

У канцы 1939 году арыштаваны разам зь іншымі дзеячамі беларускага вызваленчага руху (Антонам Луцкевічам, Янкам Пазьняком, Сяргеем Буслом, Вінцэнтам Грышкевічам, Удзімерам Самойлам і іншымі).

Дакладныя зьвесткі пра абставіны сьмерці М. Краўцоўва не высьветлены. Паводле некаторых сьведчаньняў, ён быў закатаваны ў часе допытаў у савецкай турме ў Беластоку^[2].

Сям’я[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Жонка, варшавянка, у час нямецкай акупацыі была вязьнем канцлягэру. Памерла ў Вільні ў пачатку 1970-х. Да скону сваіх дзён размаўляла на беларускай мове^[3].

Памяць[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

У 2015 годзе Таварыства беларускай мовы імя Францішка Скарыны выдала паштоўку ў гонар 125-годзьдзя пісьменьніка.

Творчасьць[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Літаратурнаю дзейнасьць пачаў у 1918 годзе. Выступаў пад псэўданімамі Дзын-Дзылін, Звончык, Макар, Язэп Сьветазар, Picolo, Smreczyński; крыпт. З-ык, К.М., Кр. М., М.К.

Друкаваўся ў газэтах «Вольная Беларусь», «Звон», «Беларусь», «Беларуская крыніца», «Родны край», часопісах «Рунь», «Маланка», «Беларуская культура», «Шлях моладзі» і іншых.

Аўтар літаратуразнаўчых артыкулаў пра творчасьць Янкі Купалы, Якуба Коласа, Максіма Багдановіча, Уладзімеіра Жылкі, Канстанцыі Буйло, Цёткі і іншых. Аўтар успамінаў пра сучасьнікаў, дзеячаў нацыянальна-вызвольнага руху Івана Луцкевіча, Аляксандра Астрамовіча, Пётры Крачэўскага, Алеся Гаруна, а таксама пра Ўсебеларускі зьезд 1917 году.

Пераклаў на беларускую мову творы Мікалая Гогаля, Максіма Горкага, Міхаіла Зошчанкі, Аляксандра Купрына, Міхаіла Лермантава, Адама Міцкевіча, Льва Талстога, Генрыка Сянкевіча, Тараса Шаўчэнкі і інш. Пераклаў з польскай мовы Вэрсальскі трактат^[4].

Аўтар словаў гімну БНР «Мы выйдзем шчыльнымі радамі».

Творы[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

М. К. Беларускі хор. / Францішак Аляхновіч // Беларускае жыцьцё : часопіс. — Менск: 9 лютага 1920. — № 3(25). — С. 4—5.
Краўцоў, Макар. Разгон (Успамін). / Францішак Аляхновіч // Беларускае жыцьцё : часопіс. — Менск: 11 сакавіка 1920. — № 7(29). — С. 6—7.
Краўцоў Макар. Рада Беларускай Народнай Рэспубблікі. (Рэфэрат, чытаны ў Лодзі 8 лістапада 1920 г.). // Беларускі звон : тыднёвая часопісь. — 1921, 7 кастрычніка. — № 15. — С. 4, 5.
Краўцоў Макар. Рада Беларускай Народнай Рэспубблікі. (Рэфэрат, чытаны ў Лодзі 8 лістапада 1920 г.). // Беларускі звон : тыднёвая часопісь. — 1921, 14 кастрычніка. — № 16. — С. 2, 3.
Краўцоў Макар. Рада Беларускай Народнай Рэспубблікі. (Рэфэрат, чытаны ў Лодзі 8 лістапада 1920 г.). // Беларускі звон : тыднёвая часопісь. — 1921, 21 кастрычніка. — № 17. — С. 4, 5.
Краўцоў Макар. Рада Беларускай Народнай Рэспубблікі. (Рэфэрат, чытаны ў Лодзі 8 лістапада 1920 г.). // Беларускі звон : тыднёвая часопісь. — 1921, 28 кастрычніка. — № 18. — С. 4, 5.
Краўцоў Макар. Рада Беларускай Народнай Рэспубблікі. (Рэфэрат, чытаны ў Лодзі 8 лістапада 1920 г.). // Беларускі звон : тыднёвая часопісь. — 1921, 4 лістапада. — № 19. — С. 4, 5, 6.
Краўцоў Макар. Рада Беларускай Народнай Рэспубблікі. (Рэфэрат, чытаны ў Лодзі 8 лістапада 1920 г.). // Беларускі звон : тыднёвая часопісь. — 1921, 11 лістапада. — № 20. — С. 2, 3.
Краўцоў Макар. Рада Беларускай Народнай Рэспубблікі. (Рэфэрат, чытаны ў Лодзі 8 лістапада 1920 г.). // Беларускі звон : тыднёвая часопісь. — 1921, 18 лістапада. — № 21. — С. 2, 3.
Краўцоў — аўтар выданай у Вільні працы пра гісторыю БНР «Рада Беларускай Народнай Рэспублікі» (1921).
Świetazar. «Maja Lira» K. Swajaka. / T. Wojciechowič // Biełaruskaja Krynica. Tydniowaja sialianskaja hazeta : газэта. — Wilno: «Pogon», 5 studnia 1926. — № 1. — С. 4, 5.
Я. Сьветазар. Новы Багдановіч. (Літэратурны нарыс) / Ст. Вольскі // Сялянская ніва : газэта. — Вільня: Орган Беларускага Сялянскага Саюзу, 17 студзеня 1926. — № 2. — С. 2, 3.
Сьветазар. Поэтыцкае творства Янкі Купалы. (Дзеля 20-х угодкаў ягонага літэратурнага творства). І «Жалейка». / Ст. Вольскі // Сялянская ніва : газэта. — Вільня: Орган Беларускага Сялянскага Саюзу, 28 лютага 1926. — № 8. — С. 2, 3, 4.
Сьветазар. Поэтыцкае творства Янкі Купалы. (Дзеля 20-х угодкаў ягонага літэратурнага творства). ІІ «Гусьляр». / Ст. Вольскі // Сялянская ніва : газэта. — Вільня: Орган Беларускага Сялянскага Саюзу, 21 сакавіка 1926. — № 10. — С. 2.
Сьветазар. Поэтыцкае творства Янкі Купалы. (Дзеля 20-х угодкаў ягонага літэратурнага творства). ІІІ «Шляхам жыцьця». / Ст. Вольскі // Сялянская ніва : газэта. — Вільня: Орган Беларускага Сялянскага Саюзу, 7 траўня 1926. — № 15. — С. 2, 3.
Я. Сьветазар. Мімалётнае. / Ст. Вольскі // Сялянская ніва : газэта. — Вільня: Орган Беларускага Сялянскага Саюзу, 31 ліпеня 1926. — № 23. — С. 1.
Я. Сьвятазар. Туга. / Ст. Вольскі // Сялянская ніва : газэта. — Вільня: Орган Беларускага Сялянскага Саюзу, 30 верасьня 1926. — № 31. — С. 1.
Сьвятазар. Поэтыцкае творства Янкі Купалы. (Дзеля 20-х угодкаў ягонага літэратурнага творства). 1. Творства лірыка эпіцкае. IV «Спадчына». / Ст. Вольскі // Сялянская ніва : газэта. — Вільня: Орган Беларускага Сялянскага Саюзу, 7 кастрычніка 1926. — № 32. — С. 2, 3.
Сьвятазар. Поэтыцкае творства Янкі Купалы. (Дзеля 20-х угодкаў ягонага літэратурнага творства). 1. Творства лірыка эпіцкае. IV «Спадчына». / Ст. Вольскі // Сялянская ніва : газэта. — Вільня: Орган Беларускага Сялянскага Саюзу, 14 кастрычніка 1926. — № 33. — С. 2, 3.
Я. Сьвятазар. Поэтыцкае творства Янкі Купалы. (Дзеля 20-х угодкаў ягонага літэратурнага творства). 1. Творства лірыка эпіцкае. IV «Спадчына». / Ст. Вольскі // Сялянская ніва : газэта. — Вільня: Орган Беларускага Сялянскага Саюзу, 4 лістапада 1926. — № 36. — С. 2.

Я. Сьвятазар. Поэтыцкае творства Янкі Купалы. (Дзеля 20-х угодкаў ягонага літэратурнага творства). 1. Творства лірыка эпіцкае. IV «Спадчына». / Ст. Вольскі // Сялянская ніва : газэта. — Вільня: Орган Беларускага Сялянскага Саюзу, 24 лістапада 1926. — № 39. — С. 2, 3.
Я. Сьвятазар. Поэтыцкае творства Янкі Купалы. (Дзеля 20-х угодкаў ягонага літэратурнага творства). 1. Творства лірыка эпіцкае. IV «Спадчына». / Ст. Вольскі // Сялянская ніва : газэта. — Вільня: Орган Беларускага Сялянскага Саюзу, 27 лістапада 1926. — № 40. — С. 2.
Язэп Сьвятазар. Паэтыцкая творчасьць Натальлі Арсеньневай. (Крытычны нарыс). // Беларуская хата : газэта. — 1926. — № 3. — С. 6—8.
Я. Сьвятазар. Поэтыцкае творства Янкі Купалы. (Дзеля 20-х угодкаў ягонага літэратурнага творства 1905—1925). 1. Творства лірыка эпіцкае. IV «Спадчына». / Л. Міцька // Сялянская ніва : газэта. — Вільня: Орган Беларускага Сялянскага Саюзу, 15 сьнежня 1926. — № 45. — С. 2, 3.
Язэп Сьветазар. Песьнярка каханьня. (Аб любоўным элемэнце ў творчасьці Канстанцыі Буйло). // Досьвіткі : ілюстраваны літэр-мастацкі Беларускі месячнік. — 1927, красавік. — № 1. — С. 9—11.
Язэп Сьветазар. Канстанцыя Буйло, як імпрэсыяністка. (Крытычны нарыс). // Беларуская слова : газэта. — 1927. — № 11 (40). — С. 2. 3.
Язэп Сьветазар. Лермантаў па беларуску. (Крыху увагаў аб першым беларускім перакладзе «Дэмона»). // Беларуская слова : газэта. — 1927. — № 34 (63). — С. 2. 3.
Краўцоў, Макар.. Настулька. Аповесьць. // Зборнік «Роднага краю» на 1934 год. — Вільня: Таварыства Беларускае асьветы, 1935. — С. 3—47.
Краўцоў, Макар. Памяць аб праф. Карскім. (Да 5-тых угодкаў яго сьмерці). // Родны край : часопіс. — 1936, 22 красавіка. — № 5 (93). — С. 2, 3.
Краўцоў, Макар. Памяць аб праф. Карскім. (Да 5-тых угодкаў яго сьмерці). // Родны край : часопіс. — 1936, 8 чэрвеня. — № 6 (94). — С. 2, 3.
Краўцоў, Макар. Памяць аб праф. Карскім. (Да 5-тых угодкаў яго сьмерці). // Родны край : часопіс. — 1936, 19 чэрвеня. — № 7 (95). — С. 2, 3.
Краўцоў, Макар. 20 гадоў назад (Успамін пра Усебеларускі з’езд 1917 г.). // Шлях моладзі : грамадзка-палітычны і літаратурна-мастацкі часопіс. — 5 лютага 1938. — № 4 (120). — С. 2—4.
Краўцоў, Макар. 20 гадоў назад (Успамін пра Усебеларускі з’езд 1917 г.). // Шлях моладзі : грамадзка-палітычны і літаратурна-мастацкі часопіс. — 26 лютага 1938. — № 6 (122). — С. 2—4.
Краўцоў, Макар. Разгон (Успамін); 20 гадоў назад (Успамін пра Усебеларускі з’езд 1917 г.). / Прадмова й падрыхтоўка да друку Аляксандры Гесь // Спадчына : часопіс. — Мінск: 1996. — № 1. — С. 181—194.
Макар Краўцоў (Касцевіч). Вершы, проза, крытыка, публіцыстыка, успаміны. / укладаньне, прадмова Лявона Юрэвіча. — Мінск: Кнігазбор, 2021. — 216 с. — ISBN 978-985-7227-93-8

Пераклады на беларускую мову:

«Алеся» Аляксандра Купрына
«Мцыры» Міхаіла Лермантава (1924)^[5]
«Расказы аб вялікіх падзеях розных часоў і народаў» Мікалая Рубакіна (1924)
«Дэман» Міхаіла Лермантава (1926)^[6]
«Бартэк-пераможнік» Генрыка Сянкевіча (1926)
Максім Горкі. «Чалавек. » / Францішак Умястоўскі // Беларуская культура: месячная літэратурна-грамадзская часопісь : часопіс. — Вільня: 1927. — № 2—3. — С. 88—92.
«Сьляпы музыка» Уладзімера Караленкі (1928)
«Прынц і жабрак» Марка Твэна (1928)
«Для дзяцей» Лява Талстога (1928)
«Тарас Бульба» Мікалая Гогаля (1929)

Крыніцы[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

^ 126 гадоў таму нарадзіўся аўтар гімну „Мы выйдзем шчыльнымі радамі” ^(бел.) // Радыё Рацыя. — 2017.
^ Уладзімер Арлоў (18 жніўня 2006) Макар Краўцоў (18.8.1891, в. Баброўня (цяпер Гарадзенскі раён) — 1939, Беласток (?)). svaboda.org. Праверана 15 сакавіка 2017 г. Архіўная копія ад 15 сакавіка 2017 г.
^ Зоська Верас. Я помню ўсё. Успаміны, лісты. Уклад.: Міхась Скобла. — Гародня – Wrocław : Гарадзенская бібліятэка, 2013. — С. 74, 119. — 476 с. ISBN 978-83-7893-104-1
^ Міхась Касцевіч. Частка 2. Баброўня - астравок культурнага адраджэння ў Заходняй Беларусі. harodnia.com. Праверана 15 сакавіка 2017 г. Архіўная копія ад 15 сакавіка 2017 г.
^ ex. M. Lermontou. Mcyry. Z rasiejskaj mowy pieralażyu Kraucou Makar, Wilnia 1924. 41 str. // Przegląd Wileński : часопіс. — 27 wresnia 1925. — № 15. — С. 7.
^ ex. M. Lermontou. Demon. Z rasiejskaj mowy pieralażyu Kraucou Makar, Wilnia 1926. 44 str. // Przegląd Wileński : часопіс. — 27 czerwca 1926. — № 15. — С. 7, 8.

Літаратура[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Аляксандра Гесь Краўцоў, Макар // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн.: БелЭн, 1999. — Т. 8: Канто — Кулі. — 576 с. — ISBN 985-11-0144-3 — С. 468.
Аляксандра Гесь Краўцоў, Макар // Энцыклапедыя гісторыі Беларусі. У 6 т. / Беларус. Энцыкл.; Рэдкал.: Г. П. Пашкоў (гал. рэд.) і інш.; Маст. Э. Э. Жакевіч. — Мн.: БелЭн, 1997. — Т. 4: Кадэты — Ляшчэня. — 432 с. — ISBN 985-11-0041-2 — С. 254.
Маракоў Л.У. Рэпрэсаваныя літаратары, навукоўцы, работнікі асветы, грамадскія і культурныя дзеячы Беларусі, 1794—1991. Энц. даведнік. У 10 т. Т. 1. — Мн:, 2003. ISBN 985-6374-04-9. // Краўцоў Макар
Апанас Цыхун. Лёс Макара Краўцова. // ЛіМ : штотыднёвая літаратурная і грамадзка-палітычная газэта. — 3 красавіка 1992.

Вонкавыя спасылкі[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Вікікрыніцы зьмяшчаюць арыгінальныя матэрыялы, датычныя тэмы артыкула:

Category:Макар Краўцоў

[1] 126 гадоў таму нарадзіўся аўтар гімну „Мы выйдзем шчыльнымі радамі” ^(бел.) // Радыё Рацыя. — 2017.

[2] Уладзімер Арлоў (18 жніўня 2006) Макар Краўцоў (18.8.1891, в. Баброўня (цяпер Гарадзенскі раён) — 1939, Беласток (?)). svaboda.org. Праверана 15 сакавіка 2017 г. Архіўная копія ад 15 сакавіка 2017 г.

[3] Зоська Верас. Я помню ўсё. Успаміны, лісты. Уклад.: Міхась Скобла. — Гародня – Wrocław : Гарадзенская бібліятэка, 2013. — С. 74, 119. — 476 с. ISBN 978-83-7893-104-1

[4] Міхась Касцевіч. Частка 2. Баброўня - астравок культурнага адраджэння ў Заходняй Беларусі. harodnia.com. Праверана 15 сакавіка 2017 г. Архіўная копія ад 15 сакавіка 2017 г.

[5] ex. M. Lermontou. Mcyry. Z rasiejskaj mowy pieralażyu Kraucou Makar, Wilnia 1924. 41 str. // Przegląd Wileński : часопіс. — 27 wresnia 1925. — № 15. — С. 7.

[6] ex. M. Lermontou. Demon. Z rasiejskaj mowy pieralażyu Kraucou Makar, Wilnia 1926. 44 str. // Przegląd Wileński : часопіс. — 27 czerwca 1926. — № 15. — С. 7, 8.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]