Вугорская мова: розьніца паміж вэрсіямі

Правіць спасылкі
Зьвесткі зь Вікіпэдыі — вольнай энцыкляпэдыі
Інтэрактыўны прагляд гісторыі
← Папярэдняя зьменаНаступная зьмена →
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
ВізуальнаВікіразметка
д r2.7.1) (робат дадаў: mg:Fiteny hongariana
– непацьверджаныя зьвесткі
Радок 1: Радок 1:
{{Інфармацыя пра мову
{{Інфармацыя пра мову
| Назва мовы = Вугорская
|Назва мовы = Вугорская
| Назва мовы ў арыгінале = magyar
|Назва мовы ў арыгінале = magyar
| Краіны ўжываньня = [[Вугоршчына]], [[Румынія]], [[Славаччына]], [[Украіна]], [[Сэрбія]], [[Харватыя]], [[Аўстрыя]], [[Славенія]]
|Краіны ўжываньня = [[Вугоршчына]], [[Румынія]], [[Славаччына]], [[Украіна]], [[Сэрбія]], [[Харватыя]], [[Аўстрыя]], [[Славенія]]
| Рэгіён = [[Цэнтральная Эўропа]]
|Рэгіён = [[Цэнтральная Эўропа]]
| Колькасьць карыстальнікаў = 13 млн
|Колькасьць карыстальнікаў = 13 млн
| Клясыфікацыя = [[Уральскія мовы]]
|Клясыфікацыя = [[Уральскія мовы]]
 [[Фіна-вугорскія мовы]]
 [[Фіна-вугорскія мовы]]
  [[Вугорскія мовы]]
  [[Вугорскія мовы]]
| Афіцыйная мова ў = [[Вугоршчына]], [[Эўрапейскі Зьвяз]]
|Афіцыйная мова ў = [[Вугоршчына]], [[Эўрапейскі Зьвяз]]
| Рэгулюецца = Інстытут лінгвістыкі Вугорскай Акадэміі Навук
|Рэгулюецца = Інстытут лінгвістыкі Вугорскай Акадэміі Навук
| Код па ISO 639-1 = hu
|Код па ISO 639-1 = hu
| Код па ISO 639-2(B) = hun
|Код па ISO 639-2(B) = hun
| Код па ISO 639-2(T) = hun
|Код па ISO 639-2(T) = hun
| Код па SIL = ?
|Код па SIL =
}}
}}
'''Вуго́рская мо́ва''' належыць да [[фіна-вугорскія мовы|фіна-вугорскай групы моваў]], у якой яна разам з [[мансійская мова|мансійскай]] і [[хантыйская мова|хантыйскай]] мовамі складае [[вугорскія мовы|вугорскую групу]]. У Эўропе роднаснымі мовамі зьяўляюцца [[фінская мова|фінская]] і [[эстонская мова|эстонская]], аднак носьбіты гэтых моваў разумець вугорцаў ня ў стане (да канца XIX стагодзьдзя сам факт прыналежнасьці вугорскай мовы да фіна-вугорскіх лічыўся сумнеўным). Разыходжаньне паміж прыбалтыйска-фінскімі мовамі, да якіх адносяцца [[фінская мова|фінская]] і [[эстонская мова|эстонская]], і продкам вугорскай мовы адбылося ня меней 3000 гадоў назад{{Няма крыніцы інфармацыі}}. Зь іншага боку, большая колькасьць агульных каранёў выяўляецца ў мовах народаў [[комі]] і [[марыйцы|мары]], якія пражываюць на тэрыторыі Расеі.
'''Вуго́рская мо́ва''' належыць да [[фіна-вугорскія мовы|фіна-вугорскай групы моваў]], у якой яна разам з [[мансійская мова|мансійскай]] і [[хантыйская мова|хантыйскай]] мовамі складае [[вугорскія мовы|вугорскую групу]]. У Эўропе роднаснымі мовамі зьяўляюцца [[фінская мова|фінская]] і [[эстонская мова|эстонская]], аднак носьбіты гэтых моваў разумець вугорцаў ня ў стане (да канца XIX стагодзьдзя сам факт прыналежнасьці вугорскай мовы да фіна-вугорскіх лічыўся сумнеўным). Зь іншага боку, большая колькасьць агульных каранёў выяўляецца ў мовах народаў [[комі]] і [[марыйцы|мары]], якія пражываюць на тэрыторыі Расеі.


Вугорская мова мае мінімальную колькасьць запазычаных і інтэрнацыянальных словаў, валодае ўнікальнай сістэмай галосных. Акрамя [[Вугоршчына|Вугоршчыны]], шырока распаўсюджаная ў Закарпацкай вобласьці [[Украіна|Ўкраіны]], а таксама ў месцах кампактнага пражывання вугорскай нацыянальнай меншасці ў [[Сэрбія|Сэрбіі]], [[Румынія|Румыніі]], [[Славаччына|Славаччыне]].
Вугорская мова мае мінімальную колькасьць запазычаных і інтэрнацыянальных словаў, валодае ўнікальнай сыстэмай галосных. Акрамя [[Вугоршчына|Вугоршчыны]], шырока распаўсюджаная ў Закарпацкай вобласьці [[Украіна|Ўкраіны]], а таксама ў месцах кампактнага пражывання вугорскай нацыянальнай меншасці ў [[Сэрбія|Сэрбіі]], [[Румынія|Румыніі]], [[Славаччына|Славаччыне]].


== Гісторыя ==
== Гісторыя ==
Радок 23: Радок 23:


== Сынтаксіс ==
== Сынтаксіс ==
У вугорскай мове асобны [[назоўнік]] можа выступаць у ролі [[выказьнік]]а, напр.: '''Apám tanító''' = (''Бацька — настаўнік''). У цяперашнім часе ў адзіночным і множным ліку 3-й асобы (напрыклад '''Pista tanuló''' = ''Сцяпан — вучань''), адпадае звязка '''van''' = «''ёсць''» — гэтаксама, як і ў беларускай мове. Што датычыць парадку словаў, вугорская мова належыць да моваў «SOV» (дзейнік-прадмет-выказьнік).
У вугорскай мове асобны [[назоўнік]] можа выступаць у ролі [[выказьнік]]а, напр.: '''Apám tanító''' = (''Бацька — настаўнік''). У цяперашнім часе ў адзіночным і множным ліку 3-й асобы (напрыклад '''Pista tanuló''' = ''Сцяпан — вучань''), адпадае зьвязка '''van''' = «''ёсць''» — гэтаксама, як і ў беларускай мове. Што датычыць парадку словаў, вугорская мова належыць да моваў «SOV» (дзейнік-прадмет-выказьнік).


Вугорская мова на падставе навуковых даследаваньняў, праведзеных на працягу апошніх 25 гадоў, уяўляецца мовай, значна адрознай ад усіх астатніх вядомых эўрапейскіх моваў (як правіла, індаэўрапейскіх).
Вугорская мова на падставе навуковых дасьледаваньняў, праведзеных на працягу апошніх 25 гадоў, уяўляецца мовай, значна адрознай ад усіх астатніх вядомых эўрапейскіх моваў (як правіла, індаэўрапейскіх).


== Пісьменнасьць ==
== Пісьменнасьць ==
Радок 32: Радок 32:
{| class="wikitable"
{| class="wikitable"
|+ ''Вугорскі альфабэт
|+ ''Вугорскі альфабэт
! літара || API ([[ASCII]]) || API ([[Unicode]])
! Літара || API ([[ASCII]]) || API ([[Unicode]])
|-
|-
| A || Q || {{SAPI|?}}
| A || Q || {{SAPI|?}}
|-
|-
| A' || a: || {{SAPI|a?}}
| Á || a: || {{SAPI|a?}}
|-
|-
| B || b || {{SAPI|b}}
| B || b || {{SAPI|b}}
Радок 42: Радок 42:
| C || ts || {{SAPI|?}}
| C || ts || {{SAPI|?}}
|-
|-
| CS || tS || {{SAPI|?}}
| Cs || tS || {{SAPI|?}}
|-
|-
| D || d || {{SAPI|d?}}
| D || d || {{SAPI|d?}}
|-
|-
| DZ || dz || {{SAPI|?}}
| Dz || dz || {{SAPI|?}}
|-
|-
| DZS || dZ || {{SAPI|?}}
| Dzs || dZ || {{SAPI|?}}
|-
|-
| E || E || {{SAPI|?}}
| E || E || {{SAPI|?}}
|-
|-
| E' || e: || {{SAPI|e?}}
| É || e: || {{SAPI|e?}}
|-
|-
| F || f || {{SAPI|f}}
| F || f || {{SAPI|f}}
Радок 58: Радок 58:
| G || g || {{SAPI|g}}
| G || g || {{SAPI|g}}
|-
|-
| GY || J\ || {{SAPI|?}}
| Gy || J\ || {{SAPI|?}}
|-
|-
| H || h || {{SAPI|h}}
| H || h || {{SAPI|h}}
Радок 64: Радок 64:
| I || i || {{SAPI|i}}
| I || i || {{SAPI|i}}
|-
|-
| I' || i: || {{SAPI|i?}}
| Í || i: || {{SAPI|i?}}
|-
|-
| J ||j, j\ || {{SAPI|j}}, {{SAPI|?}}
| J ||j, j\ || {{SAPI|j}}, {{SAPI|?}}
Радок 72: Радок 72:
| L || l_d || {{SAPI|l?}}
| L || l_d || {{SAPI|l?}}
|-
|-
| LY ||j, j\ || {{SAPI|j}}, {{SAPI|?}}
| Ly ||j, j\ || {{SAPI|j}}, {{SAPI|?}}
|-
|-
| M || m || {{SAPI|m}}
| M || m || {{SAPI|m}}
Радок 78: Радок 78:
| N || n_d || {{SAPI|n?}}
| N || n_d || {{SAPI|n?}}
|-
|-
| NY || J || {{SAPI|?}}
| Ny || J || {{SAPI|?}}
|-
|-
| O || o || {{SAPI|o}}
| O || o || {{SAPI|o}}
|-
|-
| O' || o: || {{SAPI|o?}}
| Ó || o: || {{SAPI|o?}}
|-
|-
| O" || 2 || {{SAPI|?}}
| Ö || 2 || {{SAPI|?}}
|-
|-
| O" || 2: || {{SAPI|??}}
| Ő || 2: || {{SAPI|??}}
|-
|-
| P || p || {{SAPI|p}}
| P || p || {{SAPI|p}}
Радок 96: Радок 96:
| S || S || {{SAPI|?}}
| S || S || {{SAPI|?}}
|-
|-
| SZ || s || {{SAPI|s}}
| Sz || s || {{SAPI|s}}
|-
|-
| T || t_d || {{SAPI|t?}}
| T || t_d || {{SAPI|t?}}
|-
|-
| TY || c || {{SAPI|c}}
| Ty || c || {{SAPI|c}}
|-
|-
| U || u || {{SAPI|u}}
| U || u || {{SAPI|u}}
|-
|-
| U' || u: || {{SAPI|u?}}
| Ú || u: || {{SAPI|u?}}
|-
|-
| U" || y || {{SAPI|y}}
| Ü || y || {{SAPI|y}}
|-
|-
| U" || y: || {{SAPI|y?}}
| Ű || y: || {{SAPI|y?}}
|-
|-
| V || v || {{SAPI|v}}
| V || v || {{SAPI|v}}
Радок 120: Радок 120:
| Z || z || {{SAPI|z}}
| Z || z || {{SAPI|z}}
|-
|-
| ZS || Z || {{SAPI|?}}
| Zs || Z || {{SAPI|?}}
|}
|}


Радок 129: Радок 129:
== Вонкавыя спасылкі ==
== Вонкавыя спасылкі ==
{{Interwiki|hu|вугорскай|}}
{{Interwiki|hu|вугорскай|}}
{{Commons|Category:Hungarian language|выгляд=міні}}
{{Commons|Category:Hungarian language}}


{{Фіна-вугорскія мовы}}
{{Фіна-вугорскія мовы}}
Радок 136: Радок 136:
[[Катэгорыя:Вугоршчына]]
[[Катэгорыя:Вугоршчына]]
[[Катэгорыя:Вугорская мова| ]]
[[Катэгорыя:Вугорская мова| ]]

{{Link GA|de}}
{{Link GA|de}}


Вэрсія ад 22:53, 5 лютага 2012

Вугорская
magyar
Файл:Rozsireni madarstiny.PNG, Dist of hu lang europe.svg, Dist of hu lang europe-ca.svg
Ужываецца ў Вугоршчына, Румынія, Славаччына, Украіна, Сэрбія, Харватыя, Аўстрыя, Славенія
Рэгіён Цэнтральная Эўропа
Колькасьць карыстальнікаў 13 млн
Клясыфікацыя Уральскія мовы

 Фіна-вугорскія мовы   Вугорскія мовы

Афіцыйны статус
Афіцыйная мова ў Вугоршчына, Эўрапейскі Зьвяз
Рэгулюецца Інстытут лінгвістыкі Вугорскай Акадэміі Навук
Статус: 1 дзяржаўная[d]
Пісьмо Hungarian alphabet[d], лацінскае пісьмо і Old Hungarian[d]
Коды мовы
ISO 639-1 hu
ISO 639-2(Б) hun
ISO 639-2(Т) hun
ISO 639-3 hun

Вуго́рская мо́ва належыць да фіна-вугорскай групы моваў, у якой яна разам з мансійскай і хантыйскай мовамі складае вугорскую групу. У Эўропе роднаснымі мовамі зьяўляюцца фінская і эстонская, аднак носьбіты гэтых моваў разумець вугорцаў ня ў стане (да канца XIX стагодзьдзя сам факт прыналежнасьці вугорскай мовы да фіна-вугорскіх лічыўся сумнеўным). Зь іншага боку, большая колькасьць агульных каранёў выяўляецца ў мовах народаў комі і мары, якія пражываюць на тэрыторыі Расеі.

Вугорская мова мае мінімальную колькасьць запазычаных і інтэрнацыянальных словаў, валодае ўнікальнай сыстэмай галосных. Акрамя Вугоршчыны, шырока распаўсюджаная ў Закарпацкай вобласьці Ўкраіны, а таксама ў месцах кампактнага пражывання вугорскай нацыянальнай меншасці ў Сэрбіі, Румыніі, Славаччыне.

Гісторыя

Лінгвістычная характарыстыка

Сынтаксіс

У вугорскай мове асобны назоўнік можа выступаць у ролі выказьніка, напр.: Apám tanító = (Бацька — настаўнік). У цяперашнім часе ў адзіночным і множным ліку 3-й асобы (напрыклад Pista tanuló = Сцяпан — вучань), адпадае зьвязка van = «ёсць» — гэтаксама, як і ў беларускай мове. Што датычыць парадку словаў, вугорская мова належыць да моваў «SOV» (дзейнік-прадмет-выказьнік).

Вугорская мова на падставе навуковых дасьледаваньняў, праведзеных на працягу апошніх 25 гадоў, уяўляецца мовай, значна адрознай ад усіх астатніх вядомых эўрапейскіх моваў (як правіла, індаэўрапейскіх).

Пісьменнасьць

Пісьменнасьць на аснове лацінскага альфабэту. Моўны код — hu або hun (па ISO 639).

Вугорскі альфабэт
Літара API (ASCII) API (Unicode)
A Q Шаблён:SAPI
Á a: Шаблён:SAPI
B b Шаблён:SAPI
C ts Шаблён:SAPI
Cs tS Шаблён:SAPI
D d Шаблён:SAPI
Dz dz Шаблён:SAPI
Dzs dZ Шаблён:SAPI
E E Шаблён:SAPI
É e: Шаблён:SAPI
F f Шаблён:SAPI
G g Шаблён:SAPI
Gy J\ Шаблён:SAPI
H h Шаблён:SAPI
I i Шаблён:SAPI
Í i: Шаблён:SAPI
J j, j\ Шаблён:SAPI, Шаблён:SAPI
K k Шаблён:SAPI
L l_d Шаблён:SAPI
Ly j, j\ Шаблён:SAPI, Шаблён:SAPI
M m Шаблён:SAPI
N n_d Шаблён:SAPI
Ny J Шаблён:SAPI
O o Шаблён:SAPI
Ó o: Шаблён:SAPI
Ö 2 Шаблён:SAPI
Ő 2: Шаблён:SAPI
P p Шаблён:SAPI
(Q) kv kv
R 4_d, r_d Шаблён:SAPI?, Шаблён:SAPI
S S Шаблён:SAPI
Sz s Шаблён:SAPI
T t_d Шаблён:SAPI
Ty c Шаблён:SAPI
U u Шаблён:SAPI
Ú u: Шаблён:SAPI
Ü y Шаблён:SAPI
Ű y: Шаблён:SAPI
V v Шаблён:SAPI
(W) v Шаблён:SAPI
(X) ks [ks]
(Y) i Шаблён:SAPI
Z z Шаблён:SAPI
Zs Z Шаблён:SAPI

Фаналягічныя зьвесткі

У мове 14 галосных гукаў. Квантытатыўная яны падзяляюцца на кароткія: a, o, u, i, e, ö, ü; і доўгія: á, ó, ú, í, é, ő, ű. Паводле месца ўтварэньня падзяляюцца на галосныя пярэдняга раду: i, e, ö, ü, í, é, ő, ű; і задняга раду: a, o, u, á, ó, ú.

Вонкавыя спасылкі

Вікіпэдыя мае вэрсію
вугорскай мовай

Вугорская мова — сховішча мультымэдыйных матэрыялаў

Шаблён:Link GA

Атрымана з «https://be-tarask.wikipedia.org/w/index.php?title=Вугорская_мова&oldid=1223486»