Цырын
| Цырын | |||||
 Каплічка | |||||
| |||||
| Вобласьць: | Гарадзенская | ||||
| Раён: | Карэліцкі | ||||
| Сельсавет: | Цырынскі | ||||
| Тэлефонны код: | +375 1596 | ||||
| Паштовы індэкс: | 231455 | ||||
| Геаграфічныя каардынаты: | 53°24′11″ пн. ш. 26°09′45″ у. д. / 53.40306° пн. ш. 26.1625° у. д.Каардынаты: 53°24′11″ пн. ш. 26°09′45″ у. д. / 53.40306° пн. ш. 26.1625° у. д. | ||||
Цырын на мапе Беларусі   Цырын | |||||
 Галерэя здымкаў у Wikimedia Commons
| |||||
Цы́рын[1] — вёска ў Беларусі, на рацэ Сэрвач. Цэнтар сельсавету Карэліцкага раёну Гарадзенскай вобласьці. Знаходзіцца на аўтамабільнай дарозе Туганавічы — Варонча.
Цырын — даўняе магдэбурскае мястэчка гістарычнай Наваградчыны.
Гісторыя
Упершыню Цырын (Цэрын) згадваецца ў XVI ст. як уладаньне вялікіх князёў. У 1432 Ягайла надаў Цэрынскае староства двараніну Наваградзкай зямлі Севестрыяну Сегеню. У кан. XVI ст. тут праводзіліся павятовыя соймікі. Цягам XVI—XVIII стст. мястэчка было цэнтрам староства Наваградзкага павету.
.jpg)
У Цырыне кароль і вялікі князь Жыгімонт Ваза сустракаў войска, што вярталася з Масквы. Станам на 1718 у мястэчку было 62 дымы, на 1795 — 75 двароў. 5 чэрвеня 1792 кароль і вялікі князь Станіслаў Аўгуст Панятоўскі пацьвердзіў Цырыну Магдэбурскае права і надаў яму герб: «у блакітным полі стаячы алень з залатым крыжам паміж рагамі»[2].
У выніку другога падзелу Рэчы Паспалітай (1793) Цырын апынуўся ў складзе Расейскай імпэрыі, дзе зрабіўся цэнтрам воласьці Наваградзкага павету. У 1852 расейскія ўлады збудавалі тут драўляную царкву. У 1862 адкрылася прыходзкая школа, у 2-й палове 80-х — народная вучэльня. У кан. XIX — пач. XX ст. існавалі валасная і мяшчанская ўправы, царква, 2 капліцы, габрэйскі малітоўны дом, багадзельня, хлебазапасны магазын, вадзяны млын; рэгулярна праводзіліся 2 кірмашы. Станам на 1908 у мястэчку было 110 двароў.
Згодна з Рыскай мірнай дамовай (1921) Цырын апынуўся ў складзе міжваеннай Польскай Рэспублікі, дзе зрабіўся цэнтрам гміны Наваградзкага павету. За польскім часам тут існавала пачатковая школа, пошта, прыватныя габрэйскія крамы, каапэратыўная ашчадная каса (каса Стэфчыка).
У 1939 Цырын увайшоў у склад БССР, дзе зрабіўся цэнтрам сельсавету. На 1 студзеня 2000 у вёсцы было 240 двароў.
Насельніцтва
- XVIII стагодзьдзе: 1795 — 359 чал.
- XIX стагодзьдзе: 1830 — 294 муж., зь іх шляхты 2, духоўнага стану 1, мяшчанаў-юдэяў 82, мяшчанаў-хрысьціянаў і сялянаў 209[3]; 1880 — 555 чал.[4]
- XX стагодзьдзе: 1908 — 624 чал.; 1940 — 539 чал.; 1 студзеня 2000 — 671 чал.[5]
Інфраструктура
У Цырыне працуюць сярэдняя і музычная школы, дашкольная ўстанова, лякарня, амбуляторыя, дом культуры, бібліятэка.
Турыстычная інфармацыя
Выдатныя мясьціны
- Каплічка
Страчаная спадчына
- Царква Праабражэньня Гасподняга
Крыніцы
- ^ Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь: Гродзенская вобласць: нарматыўны даведнік / І. А. Гапоненка і інш.; пад рэд. В. П. Лемцюговай. — Мн.: Тэхналогія, 2004. — 469 с. ISBN 985-458-098-9. (pdf)
- ^ Цырын // Цітоў А. Геральдыка Беларускіх местаў. — Менск, 1998.
- ^ Соркіна І. Мястэчкі Беларусі... — Вільня, 2010. С. 413.
- ^ Cyryn // Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. Tom I: Aa — Dereneczna. — Warszawa, 1880. 724.
- ^ Памяць: Гіст.-дакум. хроніка Карэліцкага р-на. — Мн.: Ураджай, 2000.
Літаратура
- Памяць: Гіст.-дакум. хроніка Карэліцкага р-на. — Мн.: Ураджай, 2000. — 645 с. ISBN 985-04-0347-0.
- Энцыклапедыя гісторыі Беларусі. У 6 т. / Беларус. Энцыкл.; Рэдкал.: Г. П. Пашкоў (гал. рэд.) і інш.; Маст. Э. Э. Жакевіч. — Мн.: БелЭн, 2003. — Т. 6. Кн. 2: Усвея — Яшын. — 616 с. — ISBN 985-11-0276-8
- Цітоў А. Геральдыка Беларускіх местаў / Маст. А. Бажэнаў. — Менск: «Полымя», 1998. — 287 с.: іл. ISBN 985-07-0131-5.
- Соркіна І. Мястэчкі Беларусі ў канцы ХVІІІ — першай палове ХІХ ст. — Вільня: ЕГУ, 2010. — 488 с. ISBN 978-9955-773-33-7.
- Cyryn // Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. Tom I: Aa — Dereneczna. — Warszawa, 1880. 724—725.
Вонкавыя спасылкі
Цырын — сховішча мультымэдыйных матэрыялаў
| ||||||||