Эсўатыні: розьніца паміж вэрсіямі
д робат выдаліў: kk:Суазиланд (deleted) |
д Bot: Migrating 159 interwiki links, now provided by Wikidata on d:q1050 (translate me) |
||
Радок 85: | Радок 85: | ||
{{Краіны Афрыкі}} |
{{Краіны Афрыкі}} |
||
[[ace:Swaziland]] |
|||
[[af:Swaziland]] |
|||
[[als:Swasiland]] |
|||
[[am:ስዋዚላንድ]] |
|||
[[ang:Sƿasiland]] |
|||
[[ar:سوازيلاند]] |
|||
[[an:Swazilandia]] |
|||
[[frp:Souazilande]] |
|||
[[ast:Suazilandia]] |
|||
[[ay:Suasïsuiu]] |
|||
[[az:Svazilend]] |
|||
[[bn:সোয়াজিল্যান্ড]] |
|||
[[bjn:Swaziland]] |
|||
[[zh-min-nan:Swazi-tē]] |
|||
[[ba:Свазиленд]] |
|||
[[be:Свазіленд]] |
|||
[[bcl:Swasilandya]] |
|||
[[bg:Свазиленд]] |
|||
[[bo:སུ་ཝ་ཛི་ལནཌ།]] |
|||
[[bs:Svazilend]] |
|||
[[br:Swaziland]] |
|||
[[ca:Swazilàndia]] |
|||
[[ceb:Suwasilandiya]] |
|||
[[cs:Svazijsko]] |
|||
[[sn:Swaziland]] |
|||
[[cy:Gwlad Swazi]] |
|||
[[da:Swaziland]] |
|||
[[pdc:Swasiland]] |
|||
[[de:Swasiland]] |
|||
[[dv:ސުވާޒިލޭންޑު]] |
|||
[[nv:Swáazi Dineʼé Bikéyah]] |
|||
[[et:Svaasimaa]] |
|||
[[el:Σουαζιλάνδη]] |
|||
[[en:Swaziland]] |
|||
[[es:Suazilandia]] |
|||
[[eo:Svazilando]] |
|||
[[ext:Suazilandia]] |
|||
[[eu:Swazilandia]] |
|||
[[ee:Swaziland]] |
|||
[[fa:سوازیلند]] |
|||
[[hif:Swaziland]] |
|||
[[fo:Svasiland]] |
|||
[[fr:Swaziland]] |
|||
[[fy:Swazilân]] |
|||
[[ga:An tSuasalainn]] |
|||
[[gv:Yn Çheer Swassee]] |
|||
[[gag:Svazilend]] |
|||
[[gd:Dùthaich nan Suasaidh]] |
|||
[[gl:Suacilandia - Swaziland]] |
|||
[[gu:સ્વાઝીલેન્ડ]] |
|||
[[hak:Sṳ̂-vî-sṳ-làn]] |
|||
[[xal:Свазилендин Нутг]] |
|||
[[ko:스와질란드]] |
|||
[[hi:स्वाज़ीलैण्ड]] |
|||
[[hr:Svazi]] |
|||
[[io:Swazilando]] |
|||
[[ilo:Swaziland]] |
|||
[[bpy:সোয়াজিল্যান্ড]] |
|||
[[id:Swaziland]] |
|||
[[ie:Swaziland]] |
|||
[[os:Свазиленд]] |
|||
[[zu:ISwazilandi]] |
|||
[[is:Svasíland]] |
|||
[[it:Swaziland]] |
|||
[[he:סווזילנד]] |
|||
[[jv:Swaziland]] |
|||
[[kn:ಸ್ವಾಜಿಲ್ಯಾಂಡ್]] |
|||
[[pam:Swaziland]] |
|||
[[ka:სვაზილენდი]] |
|||
[[kw:Pow Swati]] |
|||
[[rw:Swazilande]] |
|||
[[sw:Uswazi]] |
|||
[[kg:Swati]] |
|||
[[ht:Swazilann]] |
|||
[[ku:Swazîlenda]] |
|||
[[la:Swazia]] |
|||
[[lv:Svazilenda]] |
|||
[[lb:Swasiland]] |
|||
[[lt:Svazilandas]] |
|||
[[lij:Swaziland]] |
|||
[[li:Swaziland]] |
|||
[[ln:Swaziland]] |
|||
[[lmo:Swaziland]] |
|||
[[hu:Szváziföld]] |
|||
[[mk:Свазиленд]] |
|||
[[ml:സ്വാസിലാന്റ്]] |
|||
[[mt:Sważiland]] |
|||
[[mr:स्वाझीलँड]] |
|||
[[arz:سوازيلاندا]] |
|||
[[ms:Swaziland]] |
|||
[[mn:Свазиланд]] |
|||
[[my:ဆွာဇီလန်နိုင်ငံ]] |
|||
[[nah:Suazitlālpan]] |
|||
[[nl:Swaziland]] |
|||
[[ja:スワジランド]] |
|||
[[pih:Swoseland]] |
|||
[[no:Swaziland]] |
|||
[[nn:Swaziland]] |
|||
[[nov:Swazilande]] |
|||
[[oc:Swaziland]] |
|||
[[mhr:Свазиленд]] |
|||
[[or:ସ୍ଵାଜିଲ୍ୟାଣ୍ଡ]] |
|||
[[uz:Svazilend]] |
|||
[[pa:ਸਵਾਜ਼ੀਲੈਂਡ]] |
|||
[[pnb:سوازی لینڈ]] |
|||
[[ps:سوازيلانډ]] |
|||
[[pms:Swaziland]] |
|||
[[nds:Swasiland]] |
|||
[[pl:Suazi]] |
|||
[[pt:Suazilândia]] |
|||
[[kaa:Svazilend]] |
|||
[[crh:Svaziland]] |
|||
[[ro:Swaziland]] |
|||
[[qu:Swasisuyu]] |
|||
[[ru:Свазиленд]] |
|||
[[sah:Суазилэнд]] |
|||
[[se:Svazieana]] |
|||
[[sa:स्वाजीलैंड]] |
|||
[[sg:Swäzïlânde]] |
|||
[[sc:Swaziland]] |
|||
[[sco:Swaziland]] |
|||
[[stq:Swasilound]] |
|||
[[nso:Swaziland]] |
|||
[[sq:Suazilendi]] |
|||
[[scn:Swaziland]] |
|||
[[simple:Swaziland]] |
|||
[[ss:Umbuso weSwatini]] |
|||
[[sk:Svazijsko]] |
|||
[[sl:Svazi]] |
|||
[[so:Swasiland]] |
|||
[[ckb:سوازیلاند]] |
|||
[[sr:Свазиленд]] |
|||
[[sh:Svazilend]] |
|||
[[su:Swaziland]] |
|||
[[fi:Swazimaa]] |
|||
[[sv:Swaziland]] |
|||
[[tl:Suwasilandya]] |
|||
[[ta:சுவாசிலாந்து]] |
|||
[[tt:Свазиленд]] |
|||
[[th:ประเทศสวาซิแลนด์]] |
|||
[[ti:ስዋዚላንድ]] |
|||
[[tg:Свазиленд]] |
|||
[[ve:Swazini]] |
|||
[[tr:Svaziland]] |
|||
[[tk:Swazilend]] |
|||
[[uk:Свазіленд]] |
|||
[[ur:سوازی لینڈ]] |
|||
[[ug:سۋازىلېند]] |
|||
[[vec:Swaziland]] |
|||
[[vi:Swaziland]] |
|||
[[vo:Svasiyän]] |
|||
[[fiu-vro:Svaasimaa]] |
|||
[[war:Swazilandya]] |
|||
[[wo:Suwaasilaand]] |
|||
[[ts:Swaziland]] |
|||
[[yo:Swásílándì]] |
|||
[[diq:Swaziland]] |
|||
[[bat-smg:Svazėlands]] |
|||
[[zh:斯威士兰]] |
Вэрсія ад 20:53, 8 сакавіка 2013
Сўазілэнд Umbuso weSwatini Kingdom of Swaziland | |||||
| |||||
Нацыянальны дэвіз: «Siyinqaba» («Мы — крэпасьць») | |||||
Дзяржаўны гімн: «Nkulunkulu Mnikati wetibusiso temaSwati» | |||||
Афіцыйная мова | ангельская, сўаці | ||||
Сталіца | Мбабанэ (адміністрацыйная), Лабамба (каралеўская рэзыдэнцыя) | ||||
Найбуйнейшы горад | Мбабанэ | ||||
Форма кіраваньня | абсалютная манархія Мсваці III | ||||
Плошча • агульная • адсотак вады |
157-е месца ў сьвеце 17 364 км² 0,9 | ||||
Насельніцтва • агульнае (2009) • шчыльнасьць |
154-е месца ў сьвеце 1 185 000 68,2/км² | ||||
СУП • агульны (2008) • на душу насельніцтва |
146 месца ў сьвеце $5,878 млрд $5749 | ||||
Валюта | Лілангені (SZL) | ||||
Незалежнасьць — ад Вялікабрытаніі |
6 верасьня 1968 | ||||
Аўтамабільны знак | SD | ||||
Дамэн верхняга ўзроўню | .sz | ||||
Тэлефонны код | +268 | ||||
Сўазілэ́нд (Umbuso we Swatini, Kingdom of Swaziland) — невялікая краіна ў Паўднёвай Афрыцы. Ня мае выхаду да мора, мяжуе з Паўднёва-Афрыканскай Рэспублікай і Мазамбікам. Назва краіны мае паходжаньне ад племені Сўазі з групы банту, якое засяляе гэтыя тэрыторыі.
Гісторыя
У І тысячагодзьдзі на тэрыторыю сучаснага Сўазілэнду прыбылі бушмэны. У VII стагодзьдзі яны былі выцесьненыя народам банту. У XVI стагодзьдзі тут была створаная племянная дзяржава народу сўазі. Гэтая краіна ваявала за незалежнасьць з бурамі, а потым з брытанцамі.
У 1894 годзе тэрыторыя Сўазілэнду ўвайшла ў склад брытанскага пратэктарату Брытанскай Паўднёваафрыканскай Рэспублікі. У 1903 годзе Вялікабрытаніяй былі анэксаваныя бурскія рэспублікі разам з Сўазілэндам.
У 1929 годзе ўзьнікла першая сўазілэндзкая палітычная арганізацыя, мэтай дзейнасьці якой было атрыманьне незалежнасьці Сўазілэнду. Мэта была дасягнутая ў 1968 годзе.
У 1973 годзе кароль прыпыніў дзейнасьць канстытуцыі, забараніў дзейнасьць палітычных партыяў і распусьціў парлямэнт. У 1978 годзе была прынятая канстытуцыя, якая ўсталёўвала ў краіне абсалютную манархію.
Пасьля сьмерці караля Сабхуза ІІ у 1982 годзе, уладу атрымала каралева Дзелівэ. Але каралеўская сям’я не згадзілася з гэтым, разьвязаўшы грамадзянскую вайну.
Сытуацыя стабілізавалася ў 1986 годзе, калі каралём стаў Мсваці ІІІ. З 1989 году распачаўся працэс дэмакратызацыі краіны. У 1992 годзе кароль згадзіўся ўнесьці папраўкі ў канстытуцыю, была зьмененая сыстэма выбараў. У 1993 годзе адбыліся першыя з 1973 году шматпартыйныя выбары. У 2001 годзе былі спробы вярнуць былую канстытуцыю, аднак яны былі няўдалымі. Два гады пазьней зноў прайшлі выбары, у якіх перамогу атрымаў Народны Рух Імбакодва, які ў 2005 годзе забараніў дзейнасьць іншых партыяў.
Палітыка
Сўазілэнд — гэта канстытуцыйная манархія. Сучасная канстытуцыя была прынятая ў 1978 годзе, папраўкі былі ўнесеныя ў 1992 годзе. Згодна з канстытуцыяй, кіраўніком дзяржавы зьяўляецца кароль, выканаўчая ўлада належыць ураду, на чале з прэм’ер-міністрам. Прэм’ер-міністра назначае кароль. Заканадаўчая ўлада належыць дзьвюхпалатнаму парлямэнту. Ніжняя палата складаецца з 65 дэпутатаў (10 назначаецца каралём, 55 выбіраецца на ўсеагульных выбарах), верхняя палата складаецца з 30 дэпутатаў (20 назначае кароль, 10 выбірае ніжняя палата). Дэпутаты парлямэнту выбіраюцца на пяцігадовы тэрмін.
Дзейны кароль Мсваці ІІІ кіруе краінай з 25 красавіка 1986 году. З 1976 году дзейнічае забарона на дзеяньне палітычных партыяў. Дазвол на дзейнасьць атрымала толькі партыя Народны Рух Імбакодва. На нелегальным становішчы існуе партыя Аб’яднаны Дэмакратычны Рух.
Адміністрацыйны падзел
Сўазілэнд дзеліцца на 4 акругі:
Геаграфія
Геаграфія краіны вельмі разнастайная, ад гор уздоўж мяжы з Мазамбікам, да саваннаы на ўсходзе і трапічных лясоў на паўночным захадзе. Самай вялікай ракой краіны зьяўляецца рака Лусутфу. Клімат субэкватарыяльны, вільготны. Пэрыяд дажджоў цягнецца з сакавіка да красавіка.
Эканоміка
Будова эканомікі выглядае наступным чынам: прамысловасьць — 43%, паслугі — 41%, сельская гаспадарка — 16%. Беспрацоўе дасягае ўзроўню 40% працаздольнага насельніцтва. У краіне існуюць распрацаваныя радовішчы дыямэнтаў.
Сўазілэнд экспартуе ў асноўным цукар, мяса, дрэва, дыямэнты, каменны вугаль.
Дэмаграфія
Насельніцтва Сўазілэнду складаецца з сўазі, і невялікай колькасьці зулусаў, эўрапейцаў і мазамбікцаў. Афіцыйнымі мовамі зьяўляюцца сўазі і ангельская. Асноўная рэлігія — гэта хрысьціянства, якое вызнаецца ў спалучэньні зь мясцовымі верамі. Існуць невялікія абшчыны мусульманаў.
У Сўазілэндзе самая маленькая працягласьць жыцьця ў сьвеце — 34,1 году.
Адукацыя і культура
У краіне дзейнічае адзін з каледжаў міжнароднай супольнасьці — Паўднёваафрыканскі.
Вонкавыя спасылкі
Эсўатыні — сховішча мультымэдыйных матэрыялаў