Шадзібор
| Шадзібор лац. Šadzibor | |
| Паходжаньне | |
|---|---|
| Мова(-ы) | германскія |
| Утворанае ад | Schad + Baro |
| Іншыя формы | |
| Варыянт(ы) | Шатбар |
| Зьвязаныя артыкулы | |
| якія пачынаюцца з «Шадзібор» | |
Шадзібор, Шатбар — мужчынскае імя і вытворнае ад яго прозьвішча.
Паходжаньне[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
- Асноўны артыкул: Імёны ліцьвінаў
Шад або Шат (Schad, Schat) і Бара (Baro) — імёны германскага паходжаньня[1][2][3]. Іменная аснова -шад- (-шат-) (імёны ліцьвінаў Шацейка, Шаціла; германскія імёны Scazciho, Scazelo) паходзіць ад гоцкага skadus 'ахінуты, абаронены'[4], аснова -сад- (-сат-) (імёны ліцьвінаў Жадзьвін, Вішад; германскія імёны Saduinus, Wisad) — ад гоцкага saths 'насычаны, задаволены'[5], а аснова -бар- (-бор-) (імёны ліцьвінаў Барвід, Барвін, Барвін; германскія імёны Barvid, Barwin, Barwin) — ад гоцкага bara, baur 'чалавек, дзіця' (літаральна — «народжаны»)[6]. Такім парадкам, імя Шадзібор азначае «абарона нараджэньня»[7].
Паводле гісторыка Паўла Урбана, Шадзібор — стараславянскае імя яшчэ паганскіх часоў[8].
Варыянты імя ў гістарычных крыніцах: Mattis S[czedibor] houptmann zcu Cawen (Mattis Schedibor[9]; 27 чэрвеня 1418 году)[10]; пана Шедибора Валимонтовича (1420 год)[11]; den strengen ritter Schelibor unsern hauptman czu Wilkomirie (8 траўня 1424 году)[12]; Schedibor houptman czu Wilkomiria (15 кастрычніка 1425 году)[13]; печать Шедиборова Волимонтовича[14], Schedibori Wolimunthowycz[15] (1 верасьня 1431 году); Schedibor Wolnuntowicz (Schedibor Wolumontowicz[9]; 15 траўня 1432 году)[16]; печать Шедиборова[17], Schedibor[18] (15 кастрычніка 1432 году); her Schedebar (кастрычнік — лістапад 1432 году)[19]; Schedebar hoptman von Kaywen (4 лістапада 1432 году)[20]; Seddebor (7 лістапада 1432 году)[21]; Пани Шедиборовом подле Жирмунъ двор пашныи[22], у Дворищох пани Шедиборовои два чоловеки[23] (1440—1492 гады); Шедибору Меженину чотыри чоловеки (7 лістапада 1442 году)[24]; praesentibus ibidem nobilibus Siedbor (31 кастрычніка 1484 году)[25]; Bwywyd Schedyborowycz (15 траўня 1489 году)[26]; Судереви, близко Вильни, што держалъ Воитъко Шедиборовичъ Швенъторог (2 ліпеня 1493 году)[27]; Станковая Шедборовича[28], Шатъбар[29] (1528 год); хоружого ковенъского Процъслава Шадеборовича (9 жніўня 1539 году)[30]; земянъка господарская повета Жыжморского Станьковая Ядвига Шедборовича и з сыном своим Якубомъ (20 жніўня 1541 году)[31]; на боярыню господарскую повету Троцкого Станьковую Шедборовича Ядвигу (28 сьнежня 1541 году)[32]; пана Счепана и пана Шадибора Довкгирдовъ (8 сьнежня 1560 году)[33]; Янъ Шедборовичъ (1567 год)[34]; Szadzibor Dowgird (1 ліпеня 1569 году)[35]; ку именю Шедибора Довъкгирда (3 жніўня 1584 году)[36].
Носьбіты[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
- Шадзібор Валімонтавіч († па 1431) — дзяржаўны дзяяч Вялікага Княства Літоўскага, кашталян ковенскі
- Шадзібор Мяжэнін — літоўскі баярын, які ўпамінаецца ў 1442 годзе
- Войтка Шадзіборавіч Сьвінтарог — літоўскі баярын, які ўпамінаецца ў 1493 годзе
- Станька Шадборавіч — жыжмарскі баярын, жонка якога ўпамінаецца ў попісе войска Вялікага Княства Літоўскага 1528 году
- Шатбар — коршаўскі баярын, які ўпамінаецца ў попісе войска ВКЛ 1528 году
- Прадслаў Шадзіборавіч — дзяржаўны дзяяч ВКЛ, харужы ковенскі ў 1539 годзе
- Шадзібор Доўгерд — пасол на Люблінскі сойм (1569 год) ад Лідзкага павету
- Ян Шадборавіч — баярын Троцкага павету, які ўпамінаецца ў попісе войска ВКЛ 1567 году
Глядзіце таксама[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
Крыніцы[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
- ^ Heintze A. Die deutschen Familien-Namen, geschichtlich, geographisch, sprachlich. — Halle, 1903. S. 227.
- ^ Förstemann E. W. Altdeutsches Namenbuch. Bd. 1: Personennamen. — Bonn, 1900. S. 1306.
- ^ Kremer D. Die Germanischen Personennamen in Katalonien // Estudis romànics. Nr. 14, 1972. S. 80.
- ^ Дайліда А. Пачаткі Вялікага княства Літоўскага: ад стварэння да Крэўскай уніі / Рэц. С. Тарасаў. — Менск, 2019. С. 18.
- ^ Morlet M.-T. Les noms de personne sur le territoire de l’ancienne Gaule du VIe au XIIe siècle. T. I: Les noms issus du germanique continental et les créations gallo-germaniques. — Paris, 1971. P. 193.
- ^ Дайліда А. Пачаткі Вялікага княства Літоўскага: ад стварэння да Крэўскай уніі / Рэц. С. Тарасаў. — Менск, 2019. С. 16.
- ^ Дайліда А. Пачаткі Вялікага княства Літоўскага: ад стварэння да Крэўскай уніі / Рэц. С. Тарасаў. — Менск, 2019. С. 26.
- ^ Урбан П. Старажытныя ліцьвіны: мова, паходжаньне, этнічная прыналежнасьць. — Менск: 2001. С. 42.
- ^ а б Пятраўскас Р. Літоўская знаць у канцы XIV—XV ст.. — 2-е выд. — Смаленск, 2014. С. 315.
- ^ Codex epistolaris Vitoldi. — Cracoviae, 1882. S. 413.
- ^ Урбан П. Старажытныя ліцьвіны: мова, паходжаньне, этнічная прыналежнасьць. — Менск: 2001. С. 42.
- ^ Codex epistolaris Vitoldi. — Cracoviae, 1882. S. 643.
- ^ Codex epistolaris Vitoldi. — Cracoviae, 1882. S. 709.
- ^ Бучинський Б. Кілька причинків до часів вел. князя Свитригайла (1430—1433) // ЗНТШ. Т. 76. — Львів, 1907. С. 136.
- ^ Бучинський Б. Кілька причинків до часів вел. князя Свитригайла (1430—1433) // ЗНТШ. Т. 76. — Львів, 1907. С. 135.
- ^ Русско-ливонские акты. — СПб, 1868. С. 191.
- ^ Akta unji Polski z Litwą, 1385—1791. — Kraków, 1932. S. 78.
- ^ Akta unji Polski z Litwą, 1385—1791. — Kraków, 1932. S. 81.
- ^ Полехов С. В. Наследники Витовта. — М., 2015. С. 304.
- ^ Rowell S. Bears and Traitors, or: Political Tensions in the Grand Duchy, ca. 1440—1481 // Lithuanian Historical Studies. Vol. 2, 1997. P. 47, 55.
- ^ Liv-, Esth- und Curländisches Urkundenbuch nebst Regesten / Hrsg. von F. G. von Bunge. Bd. 8. — Riga; Moskau, 1884. S. 373.
- ^ Lietuvos Metrika. Knyga 3 (1440—1498). — Vilnius, 1998. P. 21.
- ^ Lietuvos Metrika. Knyga 3 (1440—1498). — Vilnius, 1998. P. 55.
- ^ Lietuvos Metrika. Knyga 3 (1440—1498). — Vilnius, 1998. P. 67.
- ^ Kodeks dyplomatyczny katedry i diecezji Wilenskiej. T. 1, z. 2: 1468—1501. — Kraków, 1939. S. 399.
- ^ Rowell S. C. Acta primae visitationis diocesis vilnensis anno domini 1522 peractae. Vilniaus Kapitulos Archyvo Liber IIb atkūrimas. — Vilnius, 2015. P. 196.
- ^ Lietuvos Metrika. Knyga 3 (1440—1498). — Vilnius, 1998. P. 73.
- ^ Перапіс войска Вялікага княства Літоўскага 1528 года. Метрыка Вялікага княства Літоўскага. Кн. 523. — Менск, 2003. С. 84.
- ^ Перапіс войска Вялікага княства Літоўскага 1528 года. Метрыка Вялікага княства Літоўскага. Кн. 523. — Менск, 2003. С. 165.
- ^ Lietuvos Metrika. Knyga 20 (1536—1539). — Vilnius, 2010. P. 272.
- ^ Lietuvos Metrika. Knyga 225 (6) (1528—1547). — Vilnius, 1995. P. 203.
- ^ Lietuvos Metrika. Knyga 225 (6) (1528—1547). — Vilnius, 1995. P. 201.
- ^ Акты издаваемые Виленской археографической комиссией. Т. 13. — Вильна, 1886. С. 284.
- ^ Литовская метрика. Отд. 1. Ч. 3. — Петроград, 1915. С. 641.
- ^ Akta unji Polski z Litwą, 1385—1791. — Kraków, 1932. S. 356.
- ^ Метрыка Вялікага Княства Літоўскага. Кніга 70 (1582—1585 гг.). — Менск, 2008. С. 200.
Літаратура[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
- Дайліда А. Пачаткі Вялікага княства Літоўскага: ад стварэння да Крэўскай уніі / Рэц. С. Тарасаў. Аўтарскае выданне. — Менск, 2019. — 459 с. — (сьціслая вэрсія кнігі: Вытокі Вялікае Літвы. — Менск, 2021. — 89 с.)