Скрыгалаў
| Скрыгалаў | |
| Вобласьць: | Гомельская |
| Раён: | Мазырскі |
| Сельсавет: | Скрыгалаўскі |
| Насельніцтва (2010) • колькасьць: • шчыльнасьць: |
625 [1] |
| Тэлефонны код: | +375 2363 |
| Аўтамабільны код: | 3 |
| Геаграфічныя каардынаты: | 52°6′1″ пн. ш. 28°48′55″ у. д. / 52.10028° пн. ш. 28.81528° у. д.Каардынаты: 52°6′1″ пн. ш. 28°48′55″ у. д. / 52.10028° пн. ш. 28.81528° у. д. |
Скрыгалаў на мапе Беларусі   Скрыгалаў | |
 Галерэя здымкаў у Wikimedia Commons
| |
Скрыга́лаў[2] — вёска ў Беларусі, на правым беразе Прыпяці. Цэнтар сельсавету Мазырскага раёну Гомельскай вобласьці. Насельніцтва на 2004 год — 747 чалавек. Знаходзіцца за 33 на захад ад Мазыру, за 10 км ад чыгуначнай станцыі Пціч (лінія Гомель — Лунінец); на аўтамабільнай дарозе Мазыр — Петрыкаў.
Скрыгалаў — даўняе мястэчка гістарычнай Мазыршчыны (частка Меншчыны), на ўсходзе Палесься.
Зьмест
Гісторыя[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
Вялікае Княства Літоўскае[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
Выяўленыя археолягамі два курганныя могільнікі X—XIII стагодзьдзяў (11 насыпаў, за 2 км на поўдзень ад Скрыгалава і 13 насыпаў, за 2 км ад вёскі, ува ўрочышчы Забуклявечча) сьведчаць пра засяленьне гэтай мясцовасьці ў глыбокай старажытнасьці. Упершыню Скрыгалаў упамінаецца ў XIII ст. 7 траўня 1497 году крымскія татары забілі тут мітрапаліта кіеўскага і Ўсяе Русі Макарыя (у 1897 годзе ў ягоны гонар збудавалі капліцу, ува ўрочышчы Падселішча — абэліск).
На 1590 год у Скрыгалаве было 14 дымоў. З XVII ст. маёнтак знаходзіўся ў валоданьні Аскеркаў. Знойдзены тут у 1925 годзе манэтны скарб (каля 200 манэтаў Рэчы Паспалітай) датуецца 3-й чвэрцю XVII ст. і сьведчыць пра значныя гандлёвыя зьвязкі.
З 1702 году побач з Скрыгалавам працавала рудня К. Аскеркі. 28 траўня 1782 году кароль і вялікі князь Станіслаў Аўгуст Панятоўскі надаў мястэчку прывілей на 2 кірмашы штогод і штотыднёвыя таргі.
Пад уладай Расейскай імпэрыі[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
.jpg)
У выніку другога падзелу Рэчы Паспалітай (1793 год) Скрыгалаў апынуўся ў складзе Расейскай імпэрыі, у Мазырскім павеце Менскай губэрні. На 1795 год у мястэчку было 70 двароў, з 1799 году дзейнічала царква (згарэла ў 1872 годзе). Праз Скрыгалаў праходзіў гасьцінец з Мазыра ў Давыд-Гарадок. Існавала паштовая станцыя. У XIX ст. непадалёк існавала сяло Скрыгалаўская Слабада (65 двароў на 1816 год), якое пазьней злучылася зь мястэчкам.
На 1847 год Скрыгалаў знаходзіўся ў валоданьні Тышкевічаў, тут было 109 двароў, дзейнічалі прыстань і пераправа на рацэ Прыпяць. У 1858 годзе ў мястэчку адкрылася школа. На 1859 год у Скрыгалаве было 115 двароў[3]. За часамі нацыянальна-вызвольнага паўстаньня ў 1863 годзе каля мястэчка дзейнічалі паўстанцкія аддзелы. Паводле вынікаў перапісу 1897 году, у Скрыгалаве было 137 двароў, дзейнічалі царква і малітоўны дом, працавалі народная вучэльня, 8 крамаў, карчма, сельская лякарня і паштова-тэлеграфная кантора. На 1908 год у мястэчку было 204 двары. З 1910 году працавала пільня.
Найноўшы час[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
25 сакавіка 1918 году згодна з Трэцяй Устаўной граматай Скрыгалаў абвяшчаўся часткай Беларускай Народнай Рэспублікі. 1 студзеня 1919 году згодна з пастановай І зьезду КП(б) Беларусі ён увайшоў у склад Беларускай ССР, дзе ў 1924 годзе стаў цэнтрам сельсавету. Статус паселішча панізілі да вёскі. На 1925 год тут было 359 двароў.
На 2004 год у Скрыгалаве было 313 гаспадарак. У 2018 годзе вёска атрымала афіцыйны статус аграгарадку[4].
Насельніцтва[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
Дэмаграфія[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
- XVI стагодзьдзе: 1552 год — 31 чал.
- XIX стагодзьдзе: 1866 год — 609 чал.; 1880 год — да 1 тыс. чал.[5]; 1897 год — 816 чал.
- XX стагодзьдзе: 1908 год — 1284 чал. у мястэчку Скрыгалаве, 12 чал. у маёнтку Скрыгалаве; 1917 год — 1908 чал.; 1959 год — 1294 чал.
- XXI стагодзьдзе: 2004 год — 747 чал.[6]
Інфраструктура[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
У Скрыгалаве працуюць сярэдняя школа, дашкольная ўстанова, лякарня, дом культуры, 2 бібліятэкі, пошта.
Забудова[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
Плян складаецца з 2 падзеленых каналам частак: паўночнай (простая вуліца, арыентаваная з паўднёвага ўсходу на паўночны захад) і паўднёвай (дугападобная вуліца шыротнай арыентацыі). Забудова двухбаковая, сядзібнага тыпу. У 1987—1995 гадох узводзіліся цагляныя дамы на 110 радзінаў, у якіх разьмясьціліся перасяленцы з забруджаных радыяцыяй месцаў па катастрофе на Чарнобыльскай АЭС (1986 год). Новым вуліцам перасяленцы далі назвы сваіх былых вёсак Белы Бераг і Белабярэская Рудня.
Турыстычная інфармацыя[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
Інфраструктура[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
Дзейнічае Скрыгалаўскі этнаграфічны музэй.
Славутасьці[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
- Капліца (1906)
- Парк (XIX ст.)
Страчаная спадчына[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
- Царква Сьвятога Міколы (XVIII ст.; Сьвяты Пасад)
Крыніцы[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
- ^ http://pop-stat.mashke.org/belarus-census/homielskaja.htm
- ^ Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь: Гомельская вобласць: нарматыўны даведнік / Н. А. Багамольнікава і інш.; пад рэд. В. П. Лемцюговай. — Мн.: Тэхналогія, 2006. — 382 с. ISBN 985-458-131-4. (pdf)
- ^ Соркіна І. Мястэчкі Беларусі... — Вільня, 2010. С. 379.
- ^ Решение Мозырского районного Совета депутатов от 13 февраля 2018 г. № 180 Об отнесении некоторых сельских населенных пунктов Мозырского района к агрогородкам
- ^ Jelski A. Skryhałów // Słownik geograficzny... T. I. — Warszawa, 1880. S. 720.
- ^ Гарады і вёскі Беларусі. Энцыкл. Т. 2. Кн. 2. — Менск, 2005.
Літаратура[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
- Гарады і вёскі Беларусі. Энцыкл. Т. 2. Кн. 2. — Менск, 2005.
- Соркіна І. Мястэчкі Беларусі ў канцы ХVІІІ — першай палове ХІХ ст. — Вільня: ЕГУ, 2010. — 488 с. ISBN 978-9955-773-33-7.
- Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. Tom I: Aa — Dereneczna. — Warszawa, 1880.
Вонкавыя спасылкі[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
Скрыгалаў — сховішча мультымэдыйных матэрыялаў
| ||||||||
