Нароўля

Нароўля
трансьліт. Naroŭlia
Альтанка-маяк
Герб Нароўлі
Горад з:	1971
Краіна:	Беларусь
Вобласьць:	Гомельская
Раён:	Нараўлянскі
Насельніцтва:	8046 чал. (2018)
Часавы пас:	UTC+3
Тэлефонны код:	+375 2355
Паштовыя індэксы:	247801, 247802
СААТА:	3238501000
Нумарны знак:	3
Геаграфічныя каардынаты:	51°48′ пн. ш. 29°30′ у. д.
Нароўля на мапе Беларусі ± Нароўля Нароўля
Галерэя здымкаў у Вікісховішчы

Наро́ўля — места ў Беларусі, на правым беразе Прыпяці. Адміністрацыйны цэнтар Нараўлянскага раёну Гомельскай вобласьці. Насельніцтва на 2018 год — 8046 чалавек. Знаходзіцца за 125 км ад Гомлю, за 25 км ад чыгуначнай станцыі Ельск (лінія Каленкавічы — Оўруч). Аўтамабільныя дарогі злучаюць места з Мазыром і Ельскам. Прыстань на Прыпяці. У выніку катастрофы на ЧАЭС апынулася ў зоне радыяактыўнага забруджваньня.

Нароўля — даўняе мястэчка гістарычнай Мазыршчыны на Палесьсі. Да нашага часу тут захаваўся палацава-паркавы комплекс Горватаў у стылі клясыцызму, помнік архітэктуры і садова-паркавага мастацтва XIX ст. Сярод мясцовых славутасьцяў вылучалася каталіцкая капліца, помнік архітэктуры XIX ст., зьнішчаны савецкімі ўладамі.

Гісторыя

Вялікае Княства Літоўскае

Упершыню Нароўля ўпамінаецца ў XVIII стагодзьдзі як мястэчка ў Мазырскім павеце Менскага ваяводзтва, уладаньне Аскеркаў. У 1750—1751 гадох мястэчка стала аб’ектам нападаў украінскіх гайдамакаў.

Каля 1760 году М. Аскерка заснаваў у Нароўлі царкву Яна Багаслова.

Пад уладай Расейскай імпэрыі

У выніку другога падзелу Рэчы Паспалітай (1793 год) Нароўля апынулася ў складзе Расейскай імпэрыі, дзе стала цэнтрам воласьці Рэчыцкага павету. На 1795 год тут было 37 двароў. У 1800 годзе каля мястэчка пачалі працаваць гута і вінакурны завод.

Паводле вынікаў перапісу 1897 году, у Нароўлі дзейнічалі царква, школа і каталіцкая капліца, з 1913 году пачала працаваць кандытарская фабрыка.

За часамі Першай сусьветнай вайны ў лютым 1918 году Нароўлю занялі войскі Нямецкай імпэрыі.

Найноўшы час

25 сакавіка 1918 году згодна з Трэцяй Устаўной граматай Нароўля абвяшчалася часткай Беларускай Народнай Рэспублікі. 1 студзеня 1919 году згодна з пастановай І зьезду КП(б) Беларусі яна ўвайшла ў склад Беларускай ССР, аднак 16 студзеня Масква адабрала мястэчка разам зь іншымі этнічна беларускімі тэрыторыямі ў склад РСФСР. У 1924 годзе Нароўлю вярнулі БССР, дзе яна стала цэнтрам раёну (у 1962—1965 гадох у Ельскім раёне). У 1930-я гады савецкія ўлады ўзарвалі каталіцкую капліцу, помнік архітэктуры XIX ст. 27 верасьня 1938 году паселішча атрымала афіцыйны статус пасёлку гарадзкога тыпу і ўвайшло ў склад Палескай вобласьці (з 1954 году ў Гомельскай вобласьці).

У Другую сусьветную вайну з 27 жніўня 1941 да 30 лістапада 1943 году Нароўля знаходзілася пад акупацыяй Трэцяга Райху. 3 лістапада 1971 году паселішча атрымала статус места. 20 верасьня 1998 году адбылося ўрачыстае асьвячэньне касьцёла Сьвятога Крыжа.

• Мястэчка на старых здымках
• 

  Палац Горватаў

• 

  Палац, інтэр’ер

• 

  Каталіцкая капліца

• 

  Капліца, інтэр’ер

• 

  Парк

• 

  Студня і стайні

• 

  Брама

• 

  Сынагога

Насельніцтва

Дэмаграфія

• XVIII стагодзьдзе: 1795 год — 139 чал.
• XIX стагодзьдзе: 1885 год — 452 чал.; 1897 год — 1,1 тыс. чал.
• XX стагодзьдзе: 1941 год — 4,7 тыс. чал.; 1959 год — 4,8 тыс. чал.; 1970 год — 6,6 тыс. чал.; 1991 год — 10,8 тыс. чал.; 1998 год — 7,1 тыс. чал.; 2000 год — 7,4 тыс. чал.
• XXI стагодзьдзе: 2004 год — 8,0 тыс. чал.; 2006 год — 8,5 тыс. чал.; 2008 год — 8,4 тыс. чал.; 2009 год — 8110 чал.; 2016 год — 7929 чал.; 2017 год — 7910 чал.; 2018 год — 8046 чал.

Адукацыя

У Нароўлі працуюць 3 сярэднія школы, 4 дашкольныя ўстановы.

Мэдыцына

Мэдычнае абслугоўваньне насельніцтва ажыцьцяўляе меская лякарня.

Культура

Дзейнічае дом культуры, кінатэатар.

Мас-мэдыя

Выдаецца раённая газэта «Прыпяцкая праўда».

Забудова

У 1981 годзе зьявіўся праект дэталёвага пляну цэнтру Нароўлі. Асноўныя вуліцы места забудоўваюцца 2—5-павярховымі дамамі. Утварылася некалькі мікрараёнаў. Рака Нараўлянка падзяляе места на 2 жылыя масівы — заходні і ўсходні.

Эканоміка

Прадпрыемствы харчовай, будаўнічых матэрыялаў прамысловасьці.

Пералік прамысловых прадпрыемстваў Нароўлі
ААТ «Чырвоны Мазыранін» Даччынае рэспубліканскае ўнітарнае прадпрыемства «Нараўлянскі завод гідраапаратуры» ДСЛГУ «Нараўлянскі спэцлясгас»

Турыстычная інфармацыя

Палац Горватаў

Інфраструктура

Дзейнічае Нараўлянскі этнаграфічны музэй. Спыніцца можна ў мескім гатэлі.

Славутасьці

Парк з боку Прыпяці

Каля Нароўлі знаходзіцца помнік археалёгіі — паселішча эпохі бронзавага веку.

• Забудова гістарычная (канец ХІХ ст.; фрагмэнты)
• Могілкі юдэйскія
• Палацава-паркавы комплекс Горватаў (XIX ст.)

Страчаная спадчына

• Капліца (XIX ст.)
• Сынагога (XVIII ст.)
• Царква Сьвятога Апостала Яна Багаслова (1760)

Асобы

• Генадзь Кулажанка (1952 — лічыцца каля 1981) — актывіст беларускамоўнага самвыдату ў 1970-х гг.
• Андрэй Павук (нар. 1982) — беларускі блогер, грамадзка-палітычны актывіст
• Давід Сімановіч (нар. 1932) — беларускі паэт, празаік, перакладчык
• Мікалай Смольскі (1905—1976) — батанік, акадэмік НАН Беларусі
• Уладэімер Тугай (нар. 1951) — гісторык

Літаратура

• Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Менск: БелЭн, 2000. — Т. 11: Мугір — Паліклініка. — 560 с. — ISBN 985-11-0188-5
• Вялікае княства Літоўскае: Энцыклапедыя. У 3 т. / рэд. Г. П. Пашкоў і інш. — Менск: Беларуская Энцыклапедыя, 2005. — Т. 2: Кадэцкі корпус — Яцкевіч. — 788 с. — ISBN 985-11-0378-0
• Энцыклапедыя гісторыі Беларусі. У 6 т. / Беларус. Энцыкл.; Рэдкал.: Г. П. Пашкоў (гал. рэд.) і інш.; Маст. Э. Э. Жакевіч. — Менск: БелЭн, 1999. — Т. 5: М — Пуд. — 592 с. — ISBN 985-11-0141-9
• Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. Tom VI: Malczyce — Netreba. — Warszawa, 1885.

Вонкавыя спасылкі

• Нароўля , Radzima.org
• Нароўля ^(рас.), Глёбус Беларусі
• Харэўскі С. Маршруты па Беларусі: Нараўляншчына, Наша Ніва, 1 чэрвеня 2009 г.