Гітанас Наўседа

	Гітанас Наўседа
	па-летувіску: Gitanas Nausėda
прэзыдэнт Летувіскай Рэспублікі
	з 12 ліпеня 2019
Папярэднік	Даля Грыбаўскайце
Асабістыя зьвесткі
Нарадзіўся:	19 траўня 1964 (60 гадоў); Клайпеда, Летувіская Савецкая Сацыялістычная Рэспубліка, СССР;
Партыя:	незалежны палітык[d]; КПСС;
Сужэнец:	Дыяна Наўседыяне[d]
Адукацыя:	Віленскі ўнівэрсытэт; Універсітэт Мангейма[d] (1992);
Узнагароды:
	Гітанас Наўседа ў Вікісховішчы

Гіта́нас Наўседа́ (лет. Gitanas Nausėda; нар. 19 траўня 1964, Клайпеда) — летувіскі палітык і эканаміст. Прэзыдэнт Летувы (з 12 ліпеня 2019 году).

Жыцьцяпіс

З 1982 па 1987 год вучыўся на факультэце эканомікі прамысловасьці Віленскага ўнівэрсытэту, з 1987 па 1989 год — на эканамічным факультэце. Атрымаў доктарскую ступень у вобласьці сацыяльных навук у 1993 годзе, з 1990 па 1992 год праходзіў практыку ў Мангайскам унівэрсытэце ў Нямеччыны. Стажыраваўся ў Бундэстагу ў Боне (1994) і ў Сусьветным банку ў Вашынгтоне (1998).

З 1992 па 1993 год — старэйшы навуковы супрацоўнік Інстытуту эканомікі і прыватызацыі. З 1993 па 1994 год узначальваў аддзел фінансавага рынку ў Дзяржаўным камітэце па коштах і канкурэнцыі. З 1994 году быў намесьнікам кіраўніка аддзелу па наглядзе за камэрцыйнымі банкамі (1994—1996), дырэктарам дэпартамэнту грашова-крэдытнай палітыкі (1996—2000) і сябрам кіраваньня Банку Летувы (1998—2000).

У 2000 годзе пачаў працаваць у AB Vilniaus Bankas у якасьці раднага старшыні кіраваньня. З 2008 па 2018 год — радны прэзыдэнта SEB Bankas, галоўны эканаміст. З 2004 па 2009 год ён таксама быў радным прэзыдэнта Валдаса Адамкуса.

З 1987 па 2004 год выкладаў на эканамічным факультэце Віленскага ўнівэрсытэту, у 2009 годзе пачаў выкладаць у Віленскай бізнес-школе.

Удзел у палітыцы

Вылучыўся як беспартыйны кандыдат у прэзыдэнты Летувы на выбарах у 2019 годзе.

Падчас першага туру 15 траўня экс-міністарка фінансаў, былы намесьніца прэзыдэнта Банка Летувы, кандыдат ад правацэнтрысцкай партыі «Саюз айчыны — Хрысьціянскія дэмакраты» Інгрыда Шыманіце набрала 31,43 %, а Гітанас Наўседа — 31,16 % і выйшлі ў другі тур абышоўшы іншых 7 кандыдатаў^[3].

Падчас другога туру, які адбыўся 26 траўня 2019 году Гітанас Наўседа абыйшоў сваю суперніцу былую міністарку фінансаў Інгрыду Шыманіце^[4].

Асабістае жыцьцё

Жанаты, мае дзьвюх дачок^[5]. Валодае ангельскай, нямецкай і расейскай мовамі^[6].

Крытыка

У 1988 годзе (таго ж году заснавалі Саюдзіс) уступіў у Камуністычную партыю Савецкага Саюзу, але схаваў гэты факт, калі балятаваўся на пасаду кіраўніка дзяржавы: ня стаў адказваць у анкеце на пытаньні, якія тычыліся таго, ці быў кандыдат у прэзыдэнты раней у нейкіх партыях. Па выкрыцьці гэтага падману назваў сваё сяброўства ў кампартыі «памылкаю маладосьці». Паводле ўласнага тлумачэньня, думаў, што статус сябра партыі дапаможа ў навуковай кар’еры^[7].

За прэзыдэнцтва Наўседы, у 2020 годзе часопіс Міністэрства абароны Летувы Karys(en) прысьвяціў два артыкулы крытыцы «ліцьвінізму». У першым зь іх назваў заснавальнікам «ліцьвінізму», які «супрацоўнічаў з расейскімі ўладамі», прафэсара-паліглёта Восіпа Сянкоўскага (1800—1858)^[8].

У 2022 годзе Наўседа зьмясьціў допіс у Twitter, дзе азначыў Францішка Скарыну героем агульнай мінуўшчыны Летувы і Чэхіі, не згадаўшы пра Беларусь^[9]^[10]. Таксама не ўпамінуў беларусаў у 160-гадовую гадавіну нацыянальна-вызвольнага паўстаньня 1863—1864 гадоў^[11].

У 2023 годзе пасьлядоўна прасоўваў прыраўнаньне беларусаў да расейцаў у Летуве на ўзроўні законаў^[12]. 11 ліпеня 2023 году на саміце НАТО ў Вільні назваў Беларусь «адной з губэрніяў Расеі»^[13]^[14].

Як зазначае экспэрт Аляксандар Фрыдман, Наўседа сыстэматычна выносіць «за дужкі» беларусаў, беларускае і Беларусь, прыраўноўвае іх да рэжыму Лукашэнкі. Сваім парадкам, гэта правакуе дыскусіі і канфлікты наконт «ліцьвінізму»^[11].

Крыніцы

^ ^а ^б Gitanas Nauseda // Munzinger Personen (ням.)
^ ^а ^б Hoffman R. LinkedIn (анг.) — 2003.
^ ЦВК Летувы (лет.)
^ На прэзыдэнцкіх выбарах у Літве перамагае эканаміст Гітанас Наўседа. Радыё Свабода (26 траўня 2019).
^ D. Nausėdienė: Gitanas man pateikė viliojantį pasiūlymą, kurio negalėjau atsisakyti Delfi, October 31, 2015
^ G.Nausėdos kelias į ekonomiką aplaistytas ašaromis Delfi, February 24, 2010
^ Прэзыдэнт Літвы Наўседа хаваў, што ў 1980-х быў чальцом КПСС, Радыё Свабода, 5 красавіка 2023 г.
^ Sutkus D. Litvinizmas: istorija, prielaidos, perspektyvos // Karys. Nr. 1, 2020. P. 4.
^ Гісторык адказвае Наўседу пра беларуса Скарыну, Радыё Свабода, 14 кастрычніка 2022 г.
^ «Беларусь для вас нейкі жарт ці што?» Твітар палыхае пасля паста Наўседы пра Скарыну, Наша Ніва, 9 кастрычніка 2022 г.
^ ^а ^б Вільня, ВКЛ і беларусы. Адкуль бярэцца «літвінізм» і чаму ён пужае літоўцаў?, Новы час, 4 верасьня 2023 г.
^ Кіраўнік МЗС Літвы і Ціханоўская раскрытыкавалі вэта Наўседы на закон аб новых санкцыях для расейцаў і беларусаў, Радыё Свабода, 14 красавіка 2023 г.
^ Аб’яднаны пераходны кабінет адказаў Наўседзе, які сказаў, што Беларусь — расійская губерня, Наша Ніва, 12 ліпеня 2023 г.
^ Прэзыдэнт Літвы: «Беларусь больш не незалежная краіна, фактычна гэта адна з губэрняў Расеі», Радыё Свабода, 11 ліпеня 2023 г.

Вонкавыя спасылкі

Афіцыйны сайт

[_be5e4ae6b0e179e3-1] а ^б Gitanas Nauseda // Munzinger Personen (ням.)

[_60fae6706bd114ca-2] а ^б Hoffman R. LinkedIn (анг.) — 2003.

[3] ЦВК Летувы (лет.)

[4] На прэзыдэнцкіх выбарах у Літве перамагае эканаміст Гітанас Наўседа. Радыё Свабода (26 траўня 2019).

[5] D. Nausėdienė: Gitanas man pateikė viliojantį pasiūlymą, kurio negalėjau atsisakyti Delfi, October 31, 2015

[6] G.Nausėdos kelias į ekonomiką aplaistytas ašaromis Delfi, February 24, 2010

[7] Прэзыдэнт Літвы Наўседа хаваў, што ў 1980-х быў чальцом КПСС, Радыё Свабода, 5 красавіка 2023 г.

[8] Sutkus D. Litvinizmas: istorija, prielaidos, perspektyvos // Karys. Nr. 1, 2020. P. 4.

[9] Гісторык адказвае Наўседу пра беларуса Скарыну, Радыё Свабода, 14 кастрычніка 2022 г.

[10] «Беларусь для вас нейкі жарт ці што?» Твітар палыхае пасля паста Наўседы пра Скарыну, Наша Ніва, 9 кастрычніка 2022 г.

[NC-2023-09-04-11] а ^б Вільня, ВКЛ і беларусы. Адкуль бярэцца «літвінізм» і чаму ён пужае літоўцаў?, Новы час, 4 верасьня 2023 г.

[12] Кіраўнік МЗС Літвы і Ціханоўская раскрытыкавалі вэта Наўседы на закон аб новых санкцыях для расейцаў і беларусаў, Радыё Свабода, 14 красавіка 2023 г.

[13] Аб’яднаны пераходны кабінет адказаў Наўседзе, які сказаў, што Беларусь — расійская губерня, Наша Ніва, 12 ліпеня 2023 г.

[14] Прэзыдэнт Літвы: «Беларусь больш не незалежная краіна, фактычна гэта адна з губэрняў Расеі», Радыё Свабода, 11 ліпеня 2023 г.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

п а р Прэзыдэнты Летувы
Першая рэспубліка	Антанас Сьмятона (1919—1920) Аляксандрас Стульгінскіс (1922—1926) Казіс Грынюс (1926) Ёнас Стаўгайтыс (в. а.) Антанас Сьмятона (1926—1940) Антанас Меркіс (1940, в. а.) Юстас Палецкіс (1940, в. а.) Ёнас Жамайтыс-Вітаўтас (1949—1954, в. а.)
Другая рэспубліка	Альгірдас Бразаўскас (1992—1998) Валдас Адамкус (1998—2003) Раляндас Паксас (2003—2004) Артурас Паўлаўскас (в. а.) Валдас Адамкус (2004—2009) Даля Грыбаўскайце (2009—2019) Гітанас Наўседа (2019—)