Перайсьці да зьместу

Фінансавы крызіс у Беларусі 2011 году

Зьвесткі зь Вікіпэдыі — вольнай энцыкляпэдыі

Фінансавы крызіс 2011 году ў Рэспубліцы Беларусь — комплекс нэгатыўных зьяваў у эканоміцы краіны, выкліканы шматгадовым адмоўным сальда гандлёвага балянсу[1] (-7,3 млрд $ за 2009 г., -10 млрд $ за 2010 г.[2]) і выдаткамі элемэнтаў адміністрацыйна-каманднай сыстэмы ў эканоміцы (Каштарыс Рэспублікі Беларусь), абвостраны праз ажыятажны попыт на замежную валюту і эканамічна неабгрунтаванае павышэньне заробнай платы (на 30%[3]; мінімальнага заробку — на 54,7%[4][5]) перад прэзыдэнцкімі выбарамі 2010 году. Праявіўся ў нястачы валюты, падзеньні рэнтабэльнасьці імпарту, росьце цэнаў і падзеньні пакупніцкай здольнасьці насельніцтва ў выніку дэвальвацыі беларускага рубля.

Чыньнікі

[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Асноўнай прычынай крызісу стала рашэньне кіраўніцтва краіны адмовіцца ад палітыкі стабільнага беларускага рубля, пасьля чаго Нацбанк абвясьціў 23 траўня 2011 году пра дэвальвацыю.

Нягледзячы на мноства нэгатыўных фактараў у эканоміцы Беларусі па стане на студзень — красавік, усе яны не маглі спрычыніць фінансавы крызіс увесну 2011 году. Гэта пацьвярджаецца тым, што:

  1. 17 сакавіка старшыня Нацбанка Пётар Пракаповіч заявіў прэзыдэнту А. Лукашэнку, што ня будзе выконваць дэвальвацыі[6].
  2. 6 красавіка Антыкрызісны фонд Эўразійскай эканамічнай супольнасьці (Масква, Расея) пачаў разгляд беларускага запыту аб 2 млрд. даляраў крэдыту[7][8].
  3. 20 красавіка Нацбанк Беларусі павысіў уліковую стаўку з 12 да 13%[9].
  4. 12 траўня А. Лукашэнка паабяцаў узнавіць дастатак замежнай валюты цягам 2 месяцаў[10].
  5. 20 траўня прэм’ер-міністар Беларусі Міхаіл Мясьніковіч абвясьціў аб намеры 23-24 траўня сумеснай з Нацбанкам пастановай вярнуць дастатак валюты праз скарачэньне прапановы рублёў[11].

Да 22 траўня 2011 году сытуацыя ў эканоміцы заставалася складанай, крытычнай, але не безвыходнай. 23 траўня 2011 году яна кардынальна зьмянілася. Гэта паказала, што кіраўніцтва краіны ня здольнае вырашаць складаныя эканамічныя задачы.

Перадумовы (2009–2010)

[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

На студзені-лютым 2009 г. узрасло беспрацоўе і скарацілася прапанова працаўладкаваньня[12]. Цягам году зьнізіліся цэны на экспартныя тавары хімічнай і машынабудаўнічай прамысловасьці[13].

У студзені-красавіку 2010 г. адзначаўся спад цэнаў на нерухомую ўласнасьць і прадпрыемствы[14][15]. У верасьні зьнізілася цана арэнды нерухомасьці[16]. 22 кастрычніка міністар фінансаў Беларусі Андрэй Харкавец падаў запыт аб пазыцы ў Антыкрызісны фонд ЭўрАзЭС[17]. Цягам 2010 г. абсяг пазычаньня ў краіне вырас прыкладна на 40% параўнальна з 2009 годам[18].

Праявы (2011)

[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

У ліпені 2011 г. найбольшыя страты панесьлі імпарцёры[19] і пашырылася аплата паслугаў далярамі па курсе чорнага рынку[20]. Банкі спынілі выдачу ільготных 5%-ых пазыкаў на будоўлю жытла[21]. Рамонт будынкаў спыняўся праз рост цэнаў на будаўнічыя і аздабленчыя тавары[22]. З канца лета скарацілася набыцьцё самаходаў[23]. Падвышэньне кошту паліва выклікала некалькі спробаў блакаваньня аўтамабілістамі дарожнага руху ў сталіцы пад назовам «Стоп-бэнзін».

Хада

[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
  • 12 студзеня: Беларуская валютна-фондавая біржа павялічыла збор з купцоў замежнай валюты ў 210 разоў — з 0,0095% да 2% ад выплачанай сумы[24].
  • 8 лютага: Нацыянальны банк Рэспублікі Беларусь паведаміў аб скарачэньні золатавалютных запасаў (паводле вызначэньня Міжнароднага валютнага фонду) за студзень на 13,7% ($687,7 млн) да 4343 млн. даляраў[25].
  • 1 сакавіка: Савет міністраў Рэспублікі Беларусь і Нацбанк Беларусі сумеснай пастановай №240/5 ад 25 лютага забаранілі набываць валюту пры ўвозе абсталяваньня коштам звыш 50 тыс. эўра[26].
  • 15 сакавіка: Беларуская валютна-фондавая біржа з 16 сакавіка забавязала за 30 дзён да таргоў вылучаць беларускія рублі на набыцьцё замежнай валюты[27].
  • 22 сакавіка: Нацбанк Беларусі спыніў продаж валюты камэрцыйным банкам для абменьнікаў[28].
  • 29 сакавіка: Нацбанк Беларусі пашырыў дазволенае адхіленьне ад свайго абменнага курсу пры пазабіржавым гандлі валютай з 2 да 10% (у 5 разоў)[29].
  • 31 сакавіка: міністар эканомікі Рэспублікі Беларусь Мікалай Снапкоў заявіў, што адмоўнае сальда зьнешняга гандлю за студзень-люты склала $1 967 мільёнаў[30].
  • 8 красавіка: Нацбанк Беларусі праз адсутнасьць валюты ў абменьніках[31] нагадаў банкам аб абавязку прадаваць набытую імі валюту[32].
  • 15 красавіка: Нацбанк Беларусі прыпыніў продаж каштоўных мэталаў у мерных зьлітках за беларускія рублі[33].
  • 19 красавіка: Нацбанк Беларусі зьняў абмежаваньне курсаўтварэньня для юрыдычных асобаў на пазабіржавым рынку[34], дзе курс даляра дасягнуў 4300 рублёў[35].
  • 28 красавіка: старшыня Нацыянальнага статыстычнага камітэту Рэспублікі Беларусь Уладзімер Зіноўскі заявіў, што каля 600 тысячаў занятых у вытворчасьці работнікаў прыпынілі працу празь немагчымасьць закупу замежнай сыравіны[36].
  • 11 траўня: Нацбанк Беларусі зьняў абмежаваньне курсаўтварэньня камэрцыйнымі банкамі для насельніцтва, што павысіла курс даляра ў абменьніках да 4 тыс. рублёў[37].
  • 14 траўня: Нацбанк Беларусі паведаміў аб павелічэньні аб’ёму наяўных грошай за красавік на 21,3% (+трыльён рублёў)[38].
  • 23 траўня: Нацбанк Беларусі абвясьціў аб зьняцэньваньні 24 траўня беларускага рубля на 56% (з 3155 да 4930 рублёў за даляр ЗША)[39].
  • 11 чэрвеня: Савет міністраў Беларусі абклаў мытам вываз аўтамабільнага паліва[40].
  • 21 чэрвеня: Міністэрства фінансаў Рэспублікі Беларусь атрымала $800 млн. пазыкі ад Антыкрызіснага фонду ЭўрАзЭС[41].
  • 27 ліпеня: прэзыдэнт Беларусі Аляксандар Лукашэнка прызначыў старшынёй Нацбанка Беларусі Надзею Ермакову[42].
  • 24 жніўня: Нацбанк Беларусі спыніў продаж валюты абменьнікамі на рынках і ў гандлёвых цэнтрах[43].
  • 1 верасьня: Нацбанк Беларусі павысіў уліковую стаўку з 22 да 27%[44].
  • 14 верасьня: Беларуская валютна-фондавая біржа правяла першыя таргі дадатковай сэсіі, на якіх цана даляра склала 8600 рублёў[45].
  • 14 кастрычніка: Нацбанк Беларусі павысіў уліковую стаўку з 30 да 35%, стаўкі па апэрацыях падтрымкі ліквіднасьці — з 40 да 50% і па апэрацыях выключэньня ліквіднасьці — з 20 да 25%[46].
  • 20 кастрычніка: Беларуская валютна-фондавая біржа правяла адзіную гандлёвую сэсію, на якой цана даляра склала 8680 рублёў (зьняцэньваньне з пачатку году — 189%)[47].
  • 9 лістапада: А. Лукашэнка ўказам №449 ад 6 кастрычніка абавязаў банкі зьбіраць пашпартныя дадзеныя купцоў замежнай валюты[48][49].
  • 11 лістапада: Нацбанк Беларусі павысіў уліковую стаўку з 35 да 40%, стаўкі па апэрацыях падтрымкі ліквіднасьці — да 60% і па апэрацыях зьняцьця ліквіднасьці — да 30%[50].
  • 1 сьнежня: Дзяржаўны камітэт па маёмасьці Рэспублікі Беларусь прадаў паводле дамовы ад 25 лістапада другую палову акцыяў «Белтрансгаза» за $2,5 млрд. «Газпраму» (Масква, Расея)[51] дзеля наступнай пазыкі ад Антыкрызіснага фонду ЭўрАзЭС[52].
  • 12 сьнежня: Нацбанк Беларусі павысіў уліковую стаўку з 40 да 45%, стаўкі па апэрацыях падтрымкі ліквіднасьці — з 65 да 70%[53].
  • 30 сьнежня: Міністэрства фінансаў Беларусі атрымала $440 млн. пазыкі ад Антыкрызіснага фонду ЭўрАзЭС[54].

Наступствы (2012)

[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Праз патаньненьне жытла скарацілася яго прапанова[55]. У красавіку 2012 г. праз падаражэньне будаўнічых матэрыялаў спынілася будоўля 2-ой кальцавой аўтадарогі вакол сталіцы[56]. Пазыкі падаражэлі праз павышэньне ўліковай стаўкі. Рост цэнаў скараціў унутранае капіталаўкладаньне[57]. Адцягненьне ўкладаў з банкаў суправаджалася ростам вонкавай пазыкі[58].

Крыніцы

[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
  1. ^ Вольга Мядзьведзева. Уладзімер Сямашка: «Неабходна максімальна выкарыстаць магчымасьці АЭП» // Зьвязда : газэта. — 23 чэрвеня 2012. — № 120 (27235). — С. 2. — ISSN 1990-763x.
  2. ^ Леанід Лахманенка. Як супрацьстаяць росту адмоўнага сальда // Зьвязда : газэта. — 19 лютага 2011. — № 33 (26897). — С. 12. — ISSN 1990-763x.
  3. ^ Сяргей Гусачэнка. Зь сёньняшняга дня ў Беларусі вырасьлі зарплаты, пэнсіі і сацыяльныя выплаты // Белтэлерадыёкампанія, 1 лістапада 2010 г. Праверана 2 сакавіка 2013 г.
  4. ^ А.Лукашэнка. Указ № 490 ад 27 верасьня 2010 г. // Прэс-служба прэзыдэнта Рэспублікі Беларусь, 27 верасьня 2010 г. Праверана 2 сакавіка 2013 г.
  5. ^ Камэнтар да Ўказа № 490 ад 27 верасьня 2010 г. // Прэс-служба прэзыдэнта Рэспублікі Беларусь, 27 верасьня 2010 г. Праверана 2 сакавіка 2013 г.
  6. ^ Пракаповіч: нават дэвальвацыі ў 5% у Беларусі ніколі не будзе // Telegraf.by, 18 сакавіка 2011 г. Праверана 11 красавіка 2013 г.
  7. ^ Антыкрызісны фонд ЭўрАзЭС пачаў разглядаць заяўку Беларусі на атрыманьне крэдыту // Telegraf.by, 6 красавіка 2011 г. Праверана 11 красавіка 2013 г.
  8. ^ Аляксей Арэшка. На наступным тыдні Кудрын заслухае даклад рабочай групы па крэдытах Беларусі // БелаПАН, 6 красавіка 2011 г. Праверана 11 красавіка 2013 г.
  9. ^ Стаўка рэфінансаваньня Нацбанка Беларусі павялічваецца да 13 працэнтаў гадавых // Беларускае тэлеграфнае агенцтва, 20 красавіка 2011 г. Праверана 11 красавіка 2013 г.
  10. ^ Людміла Сац. А.Лукашэнка: праз 1-2 месяцы мы забудзем усе валютныя праблемы // БелТА, 12 траўня 2011 г. Праверана 11 красавіка 2013 г.
  11. ^ Людміла Сац. Урад і Нацбанк Беларусі ў панядзелак-аўторак прымуць рашэньні для стабілізацыі сытуацыі на валютным рынку // БелТА, 20 траўня 2011 г. Праверана 11 красавіка 2013 г.
  12. ^ Ілона Іванова. Масавых скарачэньняў няма, але паменшылася колькасьць вакансіяў // Зьвязда : газэта. — 7 сакавіка 2009. — № 43 (26421). — С. 2. — ISSN 1990-763x.
  13. ^ Барыс Пракопчык. Грошы самі не прыйдуць // Мясцовае самакіраваньне. — 23 сьнежня 2009. — № 42 (194). — С. 1.
  14. ^ Сяргей Куркач. Гарадзенскай нерухомасьцю зацікавіліся расейцы // Зьвязда : газэта. — 4 лютага 2010. — № 20 (26628). — С. 5. — ISSN 1990-763x.
  15. ^ Прыпяцкае Палесьсе неабходна прывесьці ў ідэальны стан // Прэс-служба прэзыдэнта Рэспублікі Беларусь, 15 красавіка 2010 г. Праверана 1 кастрычніка 2012 г.
  16. ^ Інга Міндалёва. Ахвяры арэнднага фронту // Чырвоная зьмена. — 1 верасьня 2010. — № 32 (15635). — С. 2.
  17. ^ Заяўку на крэдыт ЭўрАзЭС Беларусь падала да прэзыдэнцкіх выбараў // Telegraf.by, 1 ліпеня 2011 г. Праверана 20 красавіка 2013 г.
  18. ^ БелТА. Сыстэмнага эканамічнага крызісу ў Беларусі няма // Зьвязда : газэта. — 8 красавіка 2011. — № 65 (26929). — С. 2. — ISSN 1990-763x.
  19. ^ Ала Мачалава. Разарэньне па правілах // Зьвязда : газэта. — 14 ліпеня 2011. — № 131 (26995). — С. 4. — ISSN 1990-763x.
  20. ^ Яўген Валошын. Нядбайны сэрвіс на беларускіх СТА // Зьвязда : газэта. — 29 ліпеня 2011. — № 142 (27006). — С. 6. — ISSN 1990-763x.
  21. ^ Яўген Валошын. Дзе ўзяць грошы, калі льготны крэдыт на жыльлё згарае // Зьвязда : газэта. — 22 верасьня 2011. — № 181 (27044). — С. 5. — ISSN 1990-763x.
  22. ^ Віктар Бойка, Алена Даўжанок. Генэральны дырэктар КУП «Рэчыцкі райжылкамгас» Аляксандар Рапейка: «Наш калектыў стараецца дакладна і зладжана выконваць пастаўленыя сацыяльна-эканамічныя задачы» // Зьвязда : газэта. — 14 сьнежня 2011. — № 238 (27102). — С. 5. — ISSN 1990-763x.
  23. ^ Яўген Валошын. Ці падаражэлі аўтамабілі з канца лета // Зьвязда : газэта. — 14 сьнежня 2011. — № 238 (27102). — С. 7. — ISSN 1990-763x.
  24. ^ Збор на куплю валюты ў Беларусі павялічыўся ў 210 разоў // Telegraf.by, 13 студзеня 2011 г. Праверана 1 сакавіка 2013 г.
  25. ^ Золатавалютныя рэзэрвы Беларусі скараціліся // Міжнароднае радыё Кітая, 8 лютага 2011 г. Праверана 2 сакавіка 2013 г.
  26. ^ Купля замежнай валюты пры імпарце абсталяваньня коштам больш за 50 тыс.эўра забароненая ў Беларусі // БелТА, 1 сакавіка 2011 г. Праверана 1 сакавіка 2013 г.
  27. ^ Аляксей Арэшка. Тэрмін рэзэрваваньня сродкаў на куплю замежнай валюты на біржавых таргах павялічаны да 30 дзён // БелаПАН, 15 сакавіка 2011 г. Праверана 11 красавіка 2013 г.
  28. ^ Андрэй Кажамякін, БелаПАН. Нацбанк спыніў продаж валюты камерцыйным банкам для абменных пунктаў // Наша Ніва, 22 сакавіка 2011 г. Праверана 1 сакавіка 2013 г.
  29. ^ Зьміцер Заяц. Нацбанк пашырыў калідор курсу рубля на пазабіржавым рынку з 2 да 10% // БелаПАН, 29 сакавіка 2011 г. Праверана 1 сакавіка 2013 г.
  30. ^ Павал Берасьнеў. Эканамічная сытуацыя характарызуецца стабільным ростам // Зьвязда : газэта. — 1 красавіка 2011. — № 60 (26924). — С. 2. — ISSN 1990-763x.
  31. ^ Курс на раўнавагу // БелТА, 8 красавіка 2011 г. Праверана 1 сакавіка 2013 г.
  32. ^ Людміла Сац. У абменьніках не маюць права адмовіцца ў продажы фізычнай асобе наяўнай замежнай валюты, якая знаходзіцца ў касе - Нацбанк // БелТА, 8 красавіка 2011 г. Праверана 1 сакавіка 2013 г.
  33. ^ Ігар Шчучэнка. Высакародны мэтал у зьлітках — за даляры // Зьвязда : газэта. — 16 красавіка 2011. — № 71 (26935). — С. 7. — ISSN 1990-763x.
  34. ^ Сяргей Гезгала. Нацбанк зьняў абмежаваньні на курс даляра для прадпрыемстваў, на наступным тыдні — першыя таргі па альтэрнатыўным курсе // Наша Ніва, 19 красавіка 2011 г. Праверана 13 красавіка 2013 г.
  35. ^ Зьміцер Заяц, БелаПАН. Беларускаму рублю падрыхтавалі справядлівы лёс // Наша Ніва, 19 красавіка 2011 г. Праверана 13 красавіка 2013 г.
  36. ^ Людміла Сац. Сытуацыя на валютным рынку ў бліжэйшы час вырашыцца - У.Зіноўскі // БелТА, 28 красавіка 2011 г. Праверана 1 сакавіка 2013 г.
  37. ^ Андрэй Лапцёнак. Нацбанк адпусьціў курс беларускага рубля для насельніцтва // Белтэлерадыёкампанія, 11 траўня 2011 г. Праверана 13 красавіка 2013 г.
  38. ^ Беларускія навіны. У красавіку рэзка вырасла грашовая маса // Наша Ніва, 14 траўня 2011 г. Праверана 1 сакавіка 2013 г.
  39. ^ Аляксей Арэшка, Зьміцер Уласаў. Нацбанк Беларусі павысіў курс даляра да беларускага рубля на 56% — з 3.155 да 4.930 // БелаПАН, 23 траўня 2011 г. Праверана 1 сакавіка 2013 г.
  40. ^ Зьміцер Сьмірноў. З 11 чэрвеня на беларускай мяжы ўведзенае абмежаваньне на вываз аўтамабільнага паліва з тэрыторыі краіны // Белтэлерадыёкампанія, 11 чэрвеня 2011 г. Праверана 1 сакавіка 2013 г.
  41. ^ Беларусь атрымала першы транш крэдыту Антыкрызіснага фонду ЭўрАзЭС у суме $800 млн. // БелТА, 21 чэрвеня 2011 г. Праверана 22 красавіка 2013 г.
  42. ^ Н.Ермакова назначаная старшынёй праўленьня Нацбанка Беларусі // БелТА, 27 ліпеня 2011 г. Праверана 1 сакавіка 2013 г.
  43. ^ Нацбанк прапанаваў банкам пашырыць куплю ў грамадзянаў валюты для яе наступнага продажу на сацыяльныя мэты // БелТА, 24 жніўня 2011 г. Праверана 1 сакавіка 2013 г.
  44. ^ Зь сёньняшняга дня дэпазыты ў беларускіх рублях сталі больш прывабнымі // Белтэлерадыёкампанія, 1 верасьня 2011 г. Праверана 1 сакавіка 2013 г.
  45. ^ Андрэй Лапцёнак. Сёньня адбыліся першыя таргі на дадатковай сэсіі Беларускай валютна-фондавай біржы // Белтэлерадыёкампанія, 14 верасьня 2011 г. Праверана 1 сакавіка 2013 г.
  46. ^ Нацбанк Беларусі павысіў працэнтныя стаўкі па апэрацыях рэгуляваньня ліквіднасьці // БелТА, 14 кастрычніка 2011 г. Праверана 1 сакавіка 2013 г.
  47. ^ Уладзіслаў Кулецкі. Адзіны курс — Br8680 за $1 // Зьвязда : Газэта. — 21 кастрычніка 2011. — № 201 (27064). — С. 1—2. — ISSN 1990-763x.
  48. ^ А.Лукашэнка. Указ № 449 ад 6 кастрычніка 2011 г. // Прэс-служба прэзыдэнта Рэспублікі Беларусь Праверана 2 сакавіка 2013 г.
  49. ^ Марыя Сьмірнова. Зь сёньняшняга дня купля замежнай валюты ў Беларусі зьдзяйсняецца толькі па пашпарце // Белтэлерадыёкампанія, 9 лістапада 2011 г. Праверана 2 сакавіка 2013 г.
  50. ^ Сяргей Палінін. Заўтра стаўка рэфінансаваньня павялічваецца да 40 працэнтаў // Зьвязда : газэта. — 10 лістапада 2011. — № 214 (27078). — С. 1. — ISSN 1990-763x.
  51. ^ Ганна Кот. Сродкі ад продажу «Белтрансгаза» ў памеры $2,5 млрд. паступілі ў Нацбанк Беларусі // БелТА, 1 сьнежня 2011 г. Праверана 22 красавіка 2013 г.
  52. ^ Антыкрызісны фонд ЭўрАзЭС ухваліў выдзяленьне Беларусі крэдыту // БелаПАН, 5 чэрвеня 2011 г. Праверана 22 красавіка 2013 г.
  53. ^ Стаўка рэфінансаваньня Нацбанка Беларусі павышаецца да 45 працэнтаў гадавых // БелТА, 12 сьнежня 2011 г. Праверана 1 сакавіка 2013 г.
  54. ^ Беларусі пералічаны другі транш крэдыту з Антыкрызіснага фонду ЭўрАзЭС у памеры $440 млн. // БелТА, 30 сьнежня 2011 г. Праверана 22 красавіка 2013 г.
  55. ^ Сяргей Куркач. Сёлета сталічны м2 патаньнее да $1000 // Зьвязда : газэта. — 13 студзеня 2012. — № 7 (27122). — С. 6. — ISSN 1990-763x.
  56. ^ Сьвятлана Барысенка. З дарожнымі зборамі нармальна... Праблема з рамонтам // Зьвязда : газэта. — 13 красавіка 2012. — № 72 (27187). — ISSN 1990-763x.
  57. ^ Аляксандар Пукшанскі. Старшыня Віцебскага аблвыканкама Аляксандар Косінец: «Патрабуй максімальнае — атрымаеш жаданае» // Зьвязда : газэта. — 17 траўня 2012. — № 92 (27207). — С. 1-2. — ISSN 1990-763x.
  58. ^ Вольга Мядзьведзева. Бюджэт выкананы, але дэпутаты маюць пытаньні // Зьвязда : газэта. — 19 чэрвеня 2012. — № 116 (27231). — С. 2. — ISSN 1990-763x.

Вонкавыя спасылкі

[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
Атрымана з «https://be-tarask.wikipedia.org/w/index.php?title=Фінансавы_крызіс_у_Беларусі_2011_году&oldid=2300018»