Фрыц Габэр
Фрыц Габэр | |
| па-нямецку: Fritz Haber | |
,_SFA002023057.jpg) | |
| Дата нараджэньня | 9 сьнежня 1868[1][2][3][…] |
|---|---|
| Месца нараджэньня |
|
| Дата сьмерці | 29 студзеня 1934[5][1][2][…] (65 гадоў) |
| Месца сьмерці | |
| Прычына сьмерці | інфаркт міякарда |
| Месца пахаваньня | |
| Месца вучобы | |
| Занятак | хімік, фізык, інжынэр, акадэмік, прафэсар унівэрсытэту |
| Навуковая сфэра | фізычная хімія |
| Месца працы | |
| Сябра ў | Нямецкая акадэмія навук Леапальдына[d], Нацыянальная акадэмія навук ЗША[7], Акадэмія навук СССР[d], Баварская акадэмія навук[d] і Амэрыканская акадэмія мастацтваў і навук[d] |
| Навуковая ступень | доктар філязофіі (1896) |
| Навуковы кіраўнік | Робэрт Бунзэн |
| Дзеці | Hermann Haber[d] і Ludwig F. Haber[d] |
| Узнагароды | |
Фрыц Га́бэр (па-нямецку: 
Fritz Haber ; 9 сьнежня 1868 — 29 студзеня 1934) — нямецкі хімік, ляўрэат Нобэлеўскай прэміі 1918 року за вынаходніцтва мэтаду сынтэзу аміяку з азоту і вадароду. Гэта дазволіла рэалізаваць буйнамаштабную вытворчасьць угнаеньняў і выбуховак. Цяпер прыкладна траціна харчовай вытворчасьці выкарыстоўвае аміяк, выраблены працэсам Габэра, што забясьпечвае ежай амаль палову насельніцтва Зямлі.
Фрыц Габэр быў нямецкім нацыяналістам і лічыцца таксама «айцом хімічнай вайны»: у часе I сусьветнай вайны ён займаўся распрацоўкай і выкарыстаньнем хлёру ды іншых атрутных газаў. Зь ягонай прапановы хлёр быў выкарыстаны дзеля прарыву францускіх умацаваньняў пад Іпрам. Пазьней, ужо безь ягонага ўдзелу, ягоныя напрацоўкі былі выкарыстаныя для стварэньня Цыклёну Б, які выкарыстоўвалі нацысты для зьнішчэньня жыдоў у Галакосьце.
Пасьля прыходу да ўлады нацыстаў у 1933 року Габэр пазбавіўся ўсіх пасадаў за жыдоўскае паходжаньне. Ён выехаў за мяжу і неўзабаве памёр у базэльскім гатэлі ў 65-гадовым веку.
Глядзіце таксама
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]Крыніцы
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]- ^ а б Jensen W. B. Fritz Haber // Encyclopædia Britannica (анг.)
- ^ а б Fritz Haber // Энцыкляпэдыя Бракгаўза (ням.)
- ^ Fritz Haber // Gran Enciclopèdia Catalana (кат.) — Grup Enciclopèdia, 1968.
- ^ Deutsche Nationalbibliothek Record #118699814 // Gemeinsame Normdatei (ням.) — 2012—2016.
- ^ а б Габер Фриц // Большая советская энциклопедия (рас.): [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохорова — 3-е изд. — Москва: Советская энциклопедия, 1969.
- ^ Find a Grave (анг.) — 1996.
- ^ NNDB (анг.) — 2002.
Вонкавыя спасылкі
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]- Інфармацыя (анг.) на бачыне Нобэлеўскага камітэту
- Фрыц Габэр: жыдоўскі хімік, чыя праца прывяла да Цыклёну Б (анг.) // Бі-Бі-Сі
- Навуковец, які прынёс сьмерць мільёнам і ўратаваў жыцьцё мільярдам на YouTube (укр.)
| Гэта — накід артыкула. Вы можаце дапамагчы Вікіпэдыі, пашырыўшы яго. |
- Нарадзіліся 9 сьнежня
- Нарадзіліся ў 1868 годзе
- Нарадзіліся ва Ўроцлаве
- Памерлі 29 студзеня
- Памерлі ў 1934 годзе
- Памерлі ў Базэлі
- Пахаваныя ў Швайцарыі
- Выпускнікі Бэрлінскага тэхнічнага ўнівэрсытэту
- Выпускнікі Гайдэльбэрскага ўнівэрсытэту
- Выпускнікі Бэрлінскага ўнівэрсытэту
- Выкладчыкі Бэрлінскага ўнівэрсытэту
- Ляўрэаты Нобэлеўскай прэміі ў галіне хіміі
- Нямецкія нобэлеўскія ляўрэаты
- Нямецкія фізыкахімікі
- Жыдоўскія хімікі
- Жыдоўскія нобэлеўскія ляўрэаты
- Нямецкія вынаходнікі
- Сябры Амэрыканскай акадэміі мастацтваў і навук
- Сябры-карэспандэнты Расейскай акадэміі навук (1917—1925)
- Сябры-карэспандэнты Акадэміі навук СССР
- Ганаровыя сябры Акадэміі навук СССР
- Выкладчыкі Тэхналягічнага інстытуту Карлсруэ
- Выпускнікі Вышэйшай тэхнічнай школы Цюрыху
- Жыды, якія прынялі лютэранства
- Нямецкія лютэране