Старажоўка

Царква Сьвятой Марыі Магдалены

Старажоўка, Старажоўскае прадмесьце — гістарычная мясцовасьць Менску, разьмешчаная ў паўночнай частцы места, за Траецкай гарой. На захад ад прадмесьця знаходзіліся Старажоўскія могілкі. Часам Старажоўку звалі Пярэспай.

Старажоўка і Пярэспа, 1853 р.

На захад ад Старажоўкі пачынаецца Старосьцінская Слабада, на поўнач — Пярэспа, на паўночны ўсход — Камароўка, на поўдзень — Траецкае прадмесьце.

Гісторыя

Старажоўская царква, 1897 р.

Сваю назву прадмесьце атрымала ад вартаўнічай (старажовай) заставы, што знаходзілася пры выезьдзе зь места з боку Старавіленскага і Даўгінаўскага трактаў у Барысаўскім кірунку (цяпер гэта скрыжаваньне вуліцаў Максіма Багдановіча і Кісялёва).

З 1797 року Старажоўскімі пачалі называць і праваслаўныя могілкі, дзе ў 1847 року збудавалі мураваную царкву Сьвятой Марыі Магдаліны.

На пачатак XX ст. прадмесьце ўваходзіла ў трэцюю паліцэйскую частку места. Праз Старажоўку праходзілі Мікалаеўская (цяпер Крапоткіна), Міхайлаўская (Камуністычная), Старажоўская (Кісялёва), Старавіленская, Вялікая Барысаўская (Максіма Багдановіча) вуліцы.

Прадмесьце ў наш час

У 1987 року менскія ўлады назвалі «Старажоўскай» вуліцу, якая праходзіла ўздоўж набярэжнай Сьвіслачы паблізу крамы «Панарама», што з гістарычнага гледзішча не было дакладным.

22 сьнежня 2006 року мескія ўлады надалі безназоўнаму сквэру на рагу праспэкта Машэрава і вуліцы Старажоўскай назву «Старажоўскі сквэр».

Старыя адрасы

• Рог Вялікай Барысаўскай і Старажоўскай. Бровар «Багемія», заснаваны ў 1894 року графам К. Чапскім. Меў паравы рухавік і дасканалае на той час абсталяваньне. Праз два рокі бровар набылі Лекерты. Прадукцыя прадпрыемства атрымала пачэсную грамату Ўсерасейскай прамысловай і мастацкай выставы 1896 року ў Ніжнім Ноўгарадзе.
• Міхайлаўская 81. Дрожджава-вінакурны завод Г. Гатоўскага. Пачаў дзеяць у 1881 року. У 1895 року пачаў вырабляць яшчэ й сьпірт. Меў паравы кацёл, які абслугоўваў таксама млын пры заводзе. У пачатку XX ст. прадпрыемства ўваходзіла ў склад манапалістычнага аб’яднаньня дрожджава-вінакурных заводчыкаў Паўночна-Заходняга краю. Цяпер будынак належыць хлебазаводу №2 (Камуністычная, 70).
• Стара-Віленская, 26, дом Фэльдмана. Кансьпіратыўная кватэра РСДРП у часы першай сусьветнай вайны. Прыкладна на тым месцы цяпер стаіць будынак на рагу вуліцаў Старавіленскай і Кісялёва (Старавіленская, 56).
• Старажоўскія могілкі. Царква роўнаапостальнай Марыі Магдалены, заснаваная ў 1847 року. У 1950-я рокі царкву перабудавалі, да 1989 року будынак належыў Архіўнаму кіраваньню БССР. Па рэстаўрацыі царкву перадалі Беларускаму экзархату Маскоўскага патрыярхату (Кісялёва, 78).

Галерэя

Праекты і пляны

• Праекты і пляны
• 
  Праект царквы, 1939 р.
• 
  Праект царквы, 1939 р.
• 
  Праект царквы, 22.03.1939 р.
• 
  Праект Бровара Аліварыя, 1864 р.

• 
  Плян Старажоўкі і Пярэспы, да 1900 р.
• 
  Дом Гутмана, да 1900 р.
• 
  Праект лядоўні пры бровары Лекерта, 1910 р.
• 
  Плян Сьцяпанаўскага саду, 26.01.1913 р.

Гістарычныя здымкі

• Старыя здымкі
• 
  Гістарычная Вялікая Барысаўская вуліца, 1903 р.
• 
  Царква. Фота Л. Дашкевіча, 1920-я рр.
• 
  Бровар, да 1940 р.
• 
  Бровар, 1930 р.

Літаратура

• Гісторыя Мінска. 1-е выданне. — Менск: БелЭн, 2006. — 696 с. ISBN 985-11-0344-6.
• Памяць: Гіст.-дакум. хроніка Мінска. У 4 кн. Кн. 1-я. — Мн.: БЕЛТА, 2001. — 576 с.: іл. ISBN 985-6302-33-1.
• Шыбека З., Шыбека С. Мінск: Старонкі жыцця дарэв. горада / Пер. з рускай мовы М. Віжа; Прадмова С. Станюты. — Менск: Полымя, 1994. — 341 с. [1] асобн. арк. карт.: іл. ISBN 5-345-00613-X.
• Боровой Р. Минские пригороды XVI — начала XX века(недаступная спасылка) // Архитектура и строительство. — 2008. — № 11. — С. 46—50.

Вонкавыя спасылкі

• Старажоўка. Гісторыя і сучаснасьць
• Сацукевіч І. Тапанімія вуліцы і плошчаў Менска ў ХІХ — пачатку ХХ стст. // «Беларускі калегіюм», 4 чэрвеня 2008.
• План губернского города Минска (1903), Бібліятэка Менчука (рас.)
• Формирование территории Минска (1800—2004), Бібліятэка Менчука (рас.)
• План губернского города Минска (1898), Бібліятэка Менчука (рас.)