Скрыгалаў

Скрыгалаў
Вобласьць:	Гомельская
Раён:	Мазырскі
Сельсавет:	Скрыгалаўскі
Тэлефонны код:	+375 2363
Аўтамабільны код:	3
Геаграфічныя каардынаты:	52°06′01″ пн. ш. 28°48′55″ у. д.
Скрыгалаў на мапе Беларусі Скрыгалаў

Скрыга́лаў — вёска ў Беларусі, на правым беразе ракі Прыпяць. Цэнтар сельсавету Мазырскага раёну Гомельскай вобласьці. Насельніцтва 747 чал. (2004). Знаходзіцца за 33 на захад ад Мазыра, за 10 км ад чыгуначнай станцыі Пціч (лінія Гомель — Лунінец); на аўтамабільнай дарозе Мазыр — Петрыкаў.

Скрыгалаў — даўняе мястэчка гістарычнай Мазыршчыны

Гісторыя

Выяўленыя археолягамі два курганныя могільнікі X—XIII стст. (11 насыпаў, за 2 км на поўдзень ад Скрыгалава і 13 насыпаў, за 2 км ад вёскі, ува ўрочышчы Забуклявечча) сьведчаць пра засяленьне гэтай мясцовасьці ў глыбокай старажытнасьці. Упершыню Скрыгалаў згадваецца ў XIII ст. 7 траўня 1497 крымскія татары забілі тут мітрапаліта кіеўскага і Ўсяе Русі Макарыя (у 1897 у ягоны гонар збудавалі капліцу, ува ўрочышчы Падселішча — абэліск). Станам на 1590 у Скрыгалаве было 14 дымоў. З XVII ст. мясьціна знаходзілася ў валоданьні Аскеркаў. Знойдзены тут у 1925 манэтны скарб (каля 200 манэтаў Рэчы Паспалітай) датуецца 3-й чвэрцю XVII ст. і сьведчыць пра значныя гандлёвыя зьвязкі. З 1702 гады побач з Скрыгалавам працавала рудня К. Аскеркі. 28 траўня 1782 кароль і вялікі князь Станіслаў Аўгуст Панятоўскі надаў мястэчку прывілей на 2 рэгулярныя кірмашы і штотыднёвыя таргі.

У выніку другога падзелу Рэчы Паспалітай (1793) Скрыгалаў апынуўся ў складзе Расейскай імпэрыі, у Мазырскім павеце Менскай губэрні. Станам на 1795 у мястэчку было 70 двароў, з 1799 дзейнічала царква (згарэла ў 1872). Праз Скрыгалаў праходзіў гасьцінец з Мазыра ў Давыд-Гарадок. Мелася паштовая станцыя. У XIX ст. непадалёк існавала сяло Скрыгалаўская Слабада (65 двароў на 1816), якое пазьней злучылася зь мястэчкам. На 1847 Скрыгалаў знаходзіўся ў валоданьні Тышкевічаў, тут было 109 двароў, дзейнічалі прыстань і пераправа на рацэ Прыпяць. У 1858 адкрылася школа. На 1859 — 115 двароў. За часамі нацыянальна-вызвольнага паўстаньня ў 1863 каля мястэчка дзейнічалі паўстанцкія аддзелы. Паводле вынікаў перапісу (1897) — 137 двароў, царква, малітоўны дом, народная вучэльня, 8 крамаў, карчма, сельская лякарня. Працавала паштова-тэлеграфная кантора. На 1908 — 204 двары. З 1910 працавала пільня.

1 студзеня 1919 згодна з пастановай І зьезду КП(б) Беларусі Скрыгалаў увайшоў у склад Беларускай ССР, дзе ў 1924 зрабіўся цэнтрам сельсавету. Статус паселішча панізілі да вёскі. Станам на 1925 тут было 359 двароў, на 2004 — 313 гаспадарак.

Насельніцтва

• XVI стагодзьдзе: 1552 — 31 чал.
• XIX стагодзьдзе: 1866 — 609 чал.; 1897 — 816 чал.
• XX стагодзьдзе: 1908 — 1284 чал. у мястэчку Скрыгалаў, 12 чал. у маёнтку Скрыгалаў; 1917 — 1908 чал.; 1959 — 1294 чал.
• XXI стагодзьдзе: 2004 — 747 чал.

Інфраструктура

У вёсцы працуюць сярэдняя школа, дашкольная ўстанова, лякарня, дом культуры, 2 бібліятэкі, пошта.

Забудова

Плянаваньне складаецца з 2 падзеленых каналам частак: паўночнай (простая вуліца, арыентаваная з паўднёвага ўсходу на паўночны захад) і паўднёвай (дугападобная вуліца шыротнай арыентацыі). Забудова двухбаковая, сядзібнага тыпу. У 1987—1995 узводзіліся цагляныя дамы на 110 радзінаў, у якіх разьмясьціліся перасяленцы з забруджаных радыяцыяй месцаў па катастрофе на Чарнобыльскай АЭС (1986). Новым вуліцам перасяленцы далі назвы сваіх былых вёсак Белы Бераг і Белабярэская Рудня.

Турыстычная інфармацыя

Дзейнічае Скрыгалаўскі этнаграфічны музэй.

Выдатныя мясьціны

• Капліца (1906)
• Парк (XIX ст.)

Страчаная спадчына

• Царква Сьвятога Міколы (XVIII ст.; грэка-каталіцкая)

Літаратура

• Гарады і вёскі Беларусі. Энцыкл. Т. 2. Кн. 2. — Менск, 2005.
• Соркіна І. Мястэчкі Беларусі ў канцы ХVІІІ — першай палове ХІХ ст. — Вільня: ЕГУ, 2010. — 488 с. ISBN 978-9955-773-33-7.
• Skryhałów // Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. Tom I: Aa — Dereneczna. — Warszawa, 1880. S. 720—721.