Карыят (імя)
Карыят — мужчынскае імя.
Паходжаньне[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
Фармант -кар- празь імя Карымонт зьвязвае Карыята зь імём Жыгімонт — літоўскай (беларускай) формай старажытнага пашыранага германскага (гоцкага) імя Sigimunt, якое трапіла ў хрысьціянскі іменаслоў[1].
Паводле францускага лінгвіста-германіста Раймонда Шмітляйна, які на падставе шматгадовых дасьледаваньняў прыйшоў да высноваў пра германскае паходжаньне літоўскіх уласных імёнаў, імю Карыят цалкам адпавядае засьведчанае ў гістарычных крыніцах старажытнае германскае імя Cariatto (Carietto, Charietto)[2].
Паводле менскага дасьледніка Алёхны Дайліды, які разьвівае германскую (перадусім усходнегерманскую) этымалёгію імёнаў літоўскіх князёў і баяраў, імя Карыят складаецца з фармантаў -кар- (германскія імёны Cariatto, Chariobaud, Caramer), які паходзіць ад гоцкага kaurus 'цяжкі, важкі', і -ят- (германскія імёны Eutharic, Joduin, Jutrad), які паходзіць ад гоцкага iuþa, старагерманскага joþ 'дзіцё, народзінец, нашчадак'[3]. Такім парадкам, імя Карыят азначае «цяжкі народзінец» і адпавядае старажытным германскім імёнам Jutcar[4] і Cariatto[5].
Варыянты імя ў гістарычных крыніцах: Cariatto (3 ліпеня 529 году і 22 чэрвеня 585 году[6], хроніка Фрэдэгара сярэдзіны VII стагодзьдзя[7]); а за великого князя Олькерта и за Корьята[8] (1352 год)[9]; Кориата князя новогородского (па 1350-х гадох[10])[11]; Koriath[a] або Коріать[b] (Летапісец вялікіх князёў літоўскіх); Коріядъ[12][13], князь Левъ Корьядовичь[14][15] (Наўгародзкі чацьверты летапіс і Сафійскі першы летапіс); Коріадъ[16], Коріядъ[17], брату своему Каріаду Гедимановичю[18] (Ніканаўскі летапіс).
Носьбіты[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
- Карыята († па 585) — біскуп Жэнэвы
- Карыят Гедзімінавіч (у праваслаўі Міхайла; 1306 — паміж 1358 і 1366) — дзяржаўны дзяяч Вялікага Княства Літоўскага, князь наваградзкі; меў сыноў Аляксандра, Юрыя, Канстантына і Фёдара
Глядзіце таксама[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
Заўвагі[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
- ^ Паводле Origo regis Jagyelo et Wytholdi ducum Lithuanie
- ^ Паводле Віленскага сьпісу
Крыніцы[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
- ^ Дайліда А. Пачаткі Вялікага княства Літоўскага: ад стварэння да Крэўскай уніі / Рэц. С. Тарасаў. — Менск, 2019. С. 14, 23.
- ^ Schmittlein R. Noms de personnes germaniques peu connus dans le Libro di Montaperti // Revue internationale d’onomastique. Nr. 1, 1960. P. 43.
- ^ Дайліда А. Пачаткі Вялікага княства Літоўскага: ад стварэння да Крэўскай уніі / Рэц. С. Тарасаў. — Менск, 2019. С. 18—19.
- ^ Förstemann E. W. Altdeutsches Namenbuch. Bd. 1: Personennamen. — Bonn, 1900. S. 981.
- ^ Дайліда А. Пачаткі Вялікага княства Літоўскага: ад стварэння да Крэўскай уніі / Рэц. С. Тарасаў. — Менск, 2019. С. 23.
- ^ Monumenta Germaniae historica inde ab anno Christi quingentesimo usque ad annum millesimum et quingentesimum: Concilia. Legum sectio III, T. 1. — Hannoverae, 1893. P. 54, 163
- ^ Archivio giuridico. Vol. 58. — Pisa, 1897. P. 366.
- ^ Урбан П. Старажытныя ліцьвіны: мова, паходжаньне, этнічная прыналежнасьць. — Менск: 2001. С. 162.
- ^ Грамоти XIV ст. — Київ, 1974. С. 30.
- ^ Пожалованье Юрия Болковича церкви святого Николая (40-е или 50-е гг. XIV в.), Fontes historiae Magni Ducatus Lithuaniae
- ^ Грамоти XIV ст. — Київ, 1974. С. 28.
- ^ ПСРЛ. Т. 4. — СПб., 1848. С. 72.
- ^ ПСРЛ. Т. 5. — СПб., 1851. С. 235.
- ^ ПСРЛ. Т. 4. — СПб., 1848. С. 104.
- ^ ПСРЛ. Т. 5. — СПб., 1851. С. 251.
- ^ ПСРЛ. Т. 10. — СПб., 1885. С. 213.
- ^ ПСРЛ. Т. 10. — СПб., 1885. С. 219.
- ^ ПСРЛ. Т. 10. — СПб., 1885. С. 221.
Літаратура[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
- Дайліда А. Пачаткі Вялікага княства Літоўскага: ад стварэння да Крэўскай уніі / Рэц. С. Тарасаў. Аўтарскае выданне. — Менск, 2019. — 459 с. — (сьціслая вэрсія кнігі: Вытокі Вялікае Літвы. — Менск, 2021. — 89 с.)
| ||||||||
| ||||||||