Біят
| Біят лац. Bijat | |
| Byatt | |
| Паходжаньне | |
|---|---|
| Мова(-ы) | германскія |
| Утворанае ад | Biho + Joto Biho + Hatho |
| Іншыя формы | |
| Варыянт(ы) | Біюць |
| Зьвязаныя артыкулы | |
| якія пачынаюцца з «Біят» | |
Біят (Біюць) — мужчынскае імя.
Паходжаньне
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]Біят або Біета (Byatt, Bietto) — імя германскага паходжаньня[1]. Іменная аснова -біг- (-біа-) (германскія імёны Pihart, Biulf), магчыма, узыходзіць да стараверхненямецкага pichal 'сякера'[2], аснова -ют- (-юд-, -ят-) (імёны ліцьвінаў Ютэль, Даўят, Карыят; германскія імёны Jutilo, Dowyatt, Cariatto) паходзіць ад гоцкага iuþa, старагерманскага joþ 'дзіцё, народзінец, нашчадак'[3], а аснова -гад- (-ад-, -ат-) (імёны ліцьвінаў Ядвіга, Гатман, Гатаўт; германскія імёны Hadwig, Hadoman, Hathald) — ад гоцкага *haþus[4], германскага hathu 'бой'[5].
Адпаведнасьць імя Біят германскаму імю Byatt (Bietto) сьцьвердзіў францускі лінгвіст-германіст Раймонд Шмітляйн, які на падставе шматгадовых дасьледаваньняў прыйшоў да высноваў пра германскае паходжаньне літоўскіх уласных імёнаў[1].
У Прусіі бытавалі імёны: Byocke (1357 год), Byjune (1394 год), Bykant (1350 год), Byot / Byote / Beyotte (1312 і 1319 гады), Byauthe / Byaut (1323 і 1349 гады)[6].
Варыянты імя ў гістарычных крыніцах: Byuttiskin (Паведамленьні аб літоўскіх дарогах)[7]; Биютевич 15 конеи (1522 год)[8]; Чехъ Биятъ (1528 год)[9]; Jendrzey, Stanisław Niekraszewicz Biiutewscy (26 студзеня 1533 году)[10][a].
Носьбіты
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]- Чэх Біят — эйшыскі баярын, які ўпамінаецца ў попісе войска Вялікага Княства Літоўскага 1528 году
На гістарычнай Ашмяншчыне існуюць вёскі Біюці і Біюцішкі, у гістарычнай Прусіі — Біётэн.
Заўвагі
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]- ^ Таксама:
- Біе (адзначалася старажытнае германскае імя Biho[11]): Біевічы (Bijewicz) гербу Магіла — літоўскі шляхецкі род зь Віленскага ваяводзтва[12];
- Біейка: чоловеки: Биеико Родутевичъ[13], купити именьицо у Янъка Биеиковича[14] (1440—1492 гады);
- Біеўт: Пронъко Биевтъ (1565 год)[15], Томила Олехновая Биевтовая (1567 год)[16], Antoni Bijowtt (4 кастрычніка 1765 году)[17], Біяльт (Bialt, Byalt) і Біёлта або Біёльт (Biołta, Biolt) — шляхецкія роды Рэчы Паспалітай[18]
Крыніцы
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]- ^ а б Schmittlein R. Noms de personnes germaniques peu connus dans le Libro di Montaperti // Revue internationale d’onomastique. Nr. 1, 1960. P. 44.
- ^ Förstemann E. W. Altdeutsches Namenbuch. Bd. 1: Personennamen. — Bonn, 1900. S. 303.
- ^ Дайліда А. Пачаткі Вялікага княства Літоўскага: ад стварэння да Крэўскай уніі / Рэц. С. Тарасаў. — Менск, 2019. С. 19.
- ^ Kremer D. Die Germanischen Personennamen in Katalonien // Estudis romànics. Nr. 14, 1972. S. 70.
- ^ Słownik etymologiczno-motywacyjny staropolskich nazw osobowych. T. 5: Nazwy osobowe pochodzenia niemieckiego. — Kraków, 1997. S. 87.
- ^ Trautmann R. Die altpreußischen Personennamen. — Göttingen, 1925.S. 18.
- ^ Scriptores rerum Prussicarum. Bd. 2. — Leipzig, 1863. S. 696.
- ^ Lietuvos Metrika. Knyga 10 (1440—1523). — Vilnius, 1997. P. 112.
- ^ Перапіс войска Вялікага княства Літоўскага 1528 года. Метрыка Вялікага княства Літоўскага. Кн. 523. — Менск, 2003. С. 88.
- ^ Lietuvos Metrika. Knyga 1 (1380—1584). — Vilnius, 1998. P. 119.
- ^ Förstemann E. W. Altdeutsches Namenbuch. Bd. 1: Personennamen. — Bonn, 1900. S. 303.
- ^ Ciechanowicz J. Rody rycerskie Wielkiego Księstwa Litewskiego. T. 2. — Rzeszów, 2001. S. 95.
- ^ Lietuvos Metrika. Knyga 3 (1440—1498). — Vilnius, 1998. P. 27.
- ^ Lietuvos Metrika. Knyga 3 (1440—1498). — Vilnius, 1998. P. 41.
- ^ Popisy wojskowe pospolitego ruszenia Wielkiego Księstwa Litewskiego (1524—1566). — Białystok, 2018. S. 359.
- ^ Литовская метрика. Отд. 1. Ч. 3. — Петроград, 1915. С. 833.
- ^ Рыбчонак С. Акт кампуту шляхты Наваградскага ваяводства ад 4 кастрычніка 1765 г. // Герольд Litherland. № 21, 2019. С. 111.
- ^ Polska encyklopedja szlachecka. T. 4. — Warszawa, 1936. S. 194, 197.