Іказьнь (вёска)
| Іказьнь | |
 Панарама: леваруч возера Іказьнь, праваруч вежы касьцёла Божага Цела | |
| Вобласьць: | Віцебская |
| Раён: | Браслаўскі |
| Сельсавет: | Цяцеркаўскі |
| Вышыня: | 167 м н. у. м. |
| Тэлефонны код: | +375 2153 |
| Паштовы індэкс: | 211971 |
| Геаграфічныя каардынаты: | 55°37′ пн. ш. 27°16′ у. д. / 55.617° пн. ш. 27.267° у. д.Каардынаты: 55°37′ пн. ш. 27°16′ у. д. / 55.617° пн. ш. 27.267° у. д. |
Іказьнь на мапе Беларусі   Іказьнь | |
 Галерэя здымкаў у Wikimedia Commons
| |
Іказьнь — вёска ў Беларусі, на беразе возера Іказьнь. Уваходзіць у склад Цяцеркаўскага сельсавету Браслаўскага раёну Віцебскай вобласьці. Насельніцтва 305 чал. (2005). Знаходзіцца за 15 км на ўсход ад Браслала, за 31 км ад чыгуначнай станцыі Мёры, на аўтамабільнай дарозе Браслаў — Мёры.
Іказьнь — даўняе мястэчка гістарычнай Браслаўшчыны (частка Віленшчыны), у якім існаваў мураваны замак.
Назва
Варыянты назвы паселішча ў гістарычных крыніцах: Икажно, Кажня, Ыкажна, Иказно[1].
Гісторыя
Першы пісьмовы ўспамін пра Іказьнь датуецца 1499 годам, калі навакольныя землі набыў сакратар вялікай княгіні Алены Іван Сапега. 25 скавіка 1504 году вялікі князь Аляксандар дазволіў яму заснаваць у маёнтку замак, мястэчка і назваць апошняе «паводле свайго меркаваньня».
У пач. XVI ст. у Іказьні збудавалі царкву, якую неўзабаве пераабсталявалі на кальвінскі збор. У 1515 годзе мястэчка спалілі маскоўскія захопнікі, аднак Іказьненскі замак вытрымаў аблогу. У Інфлянцкю вайну ў 1561 годзе яны зноў спрабавалі здабыць замак. Польскі гісторык А. Гваньіні ў «Хроніцы Эўрапейскай Сарматыі» (2-я пал. XVI ст.) адзначаў, што «Іказьнь — замак мураваны і места драўлянае... ад Браслава за 2 мілі ляжыць».
6 чэрвеня 1593 году ўладальнік Іказьні Леў Сапега фундаваў тут касцёл Цела і Крыві Хрыста, пры якім адкрыліся школа і шпіталь. У 1627 Ян Сапега ўнёс фундуш для вуніяцкай царквы. Станам на 1628 год у мястэчку было 5 дамоў пры рынку і 80 вулічных; сярод насельнікаў 5 шаўцоў, 4 млынары, купец, кравец, рэзьнік.
У час Трынаццацігадовую вайну ў 1654 годзе Іказьненскі замак занялі маскоўскія, а ў 1655 годзе — швэдзкія войскі. Паводле падымнага рэестру 1690 году, у іказьненскіх уладаньнях ваяводы віленскага К. Я. Сапегі налічвалася 240 дымоў. У Вялікую Паўночную вайну Іказьнь моцна пацярпела ад ваенных дзеяньняў паміж прыхільнікамі Станіслава Ляшчынскага і Аўгуста Моцнага (страты ацэньваліся ў 50 тыс. флярынаў). Станам на 1781 у парафіяльнай школе было 14 вучняў, на 1782 — 12.
.jpg)
У выніку другога падзелу Рэчы Паспалітай (1793) Іказьнь апынулася ў складзе Расейскай імпэрыі, у Дзісенскім павеце Менскай, пазьней Віленскай губэрні. У 1800 годзе мясьціна перайшла ў валоданьне старосты браслаўскага I. Бужынскага, у гэты час тут было 50 двароў, касьцёл, царква, плябаніі каталіцкая і вуніяцкая, карчма, млын, папскі двор.
У 1919 годзе Іказьнь была адным з цэнтраў сялянскага паўстаньня на Дзісеншчыне супраць бальшавіцкай улады («мяцеж зялёных»). Згодна з Рыскай мірнай дамовай (1921) мястэчка апынулася ў складзе міжваеннай Польскай Рэспублікі, у Перабродзкай гміне Браслаўскага павету. Станам на 1931 годзе ў Іказьні было 96 двароў, пачатковая школа, млын, дзейнічаў гурток Беларускага Інстытуту гаспадаркі і культуры.
У 1939 годзе Іказьнь увайшла ў БССР, дзе у 1940 зрабілася цэнтрам сельсавету Браслаўскага раёну. Статус паселішча панізілі да вёскі. Станам на 1971 тут было 88 гаспадарак[2], на 1994 — 128 двароў[1].
Насельніцтва
- XVII стагодзьдзе: 1628 — каля 600 чал.
- XVIII стагодзьдзе: 1800 — 163 чал.
- XIX стагодзьдзе: 1879 — 541 чал. (270 муж. і 271 жан.)[3]
- XX стагодзьдзе: 1931 — 480 чал.; 1971 — 268 чал.; 1994 — 328 чал.
- XXI стагодзьдзе: 2005 — 305 чал.[4]
Інфраструктура
У Іказьні працуюць сярэдняя школа, дашкольная ўстанова, бібліятэка, дом культуры.
Турыстычная інфармацыя
Выдатныя мясьціны
- Замчышча (пач. XVI ст.; руіны замка Яна Сапегі)
- Касьцёл Божага Цела (1912)
- Царква Сьвятога Мікалая (1905)
Страчаная спадчына
Галерэя
- Краявіды Іказьні
-
Касьцёл Божага Цела -
Касьцёл, галоўны фасад -
Каля касьцёла -
Возера з боку вёскі
Крыніцы
- ^ а б Кастусь Шыдлоўскі. Іказнь // ЭГБ. — Мн.: 1996 Т. 3. С. 478.
- ^ Кастусь Шыдлоўскі. Іказнь // ЭГБ. — Мн.: 1996 Т. 3. С. 479.
- ^ Ikaźń // Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. Tom III: Haag — Kępy. — Warszawa, 1882. S. 255.
- ^ Иказнь // Туристская энциклопедия Беларуси. — Мн., 2007.
Літаратура
- Энцыклапедыя гісторыі Беларусі. У 6 т. / Беларус. Энцыкл.; Рэдкал.: Г. П. Пашкоў (гал. рэд.) і інш.; Маст. Э. Э. Жакевіч. — Мн.: БелЭн, 1996. — Т. 3: Гімназіі — Кадэнцыя. — 527 с. — ISBN 985-11-0041-2
- Ikaźń // Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. Tom III: Haag — Kępy. — Warszawa, 1882. S. 255.
Вонкавыя спасылкі
Іказьнь (вёска) — сховішча мультымэдыйных матэрыялаў
| ||||||||