Этаноль

	Этаноль
	; Хімічная структура
Назвы
Традыцыйныя назвы	вінны сьпірт, этылавы сьпірт
Іншыя назвы	мэтылкарбінол, гідраксід пэнтагідрадыкарбонія
Агульныя
Хімічная формула	C2H5OH
Рацыянальная формула	CH3CH2OH
Фізычныя характарыстыкі
Агрэгатны стан	вадкасьць
Малярная маса	46,069 г/моль
Шчыльнасьць	0,7893 г/см³
Паверхневае нацягненьне	22,39×10−3 Н/м
Энэргія іёнізацыі	10,47 ± 0,01 электронвольт
Тэрмічныя характарыстыкі
Тэмпэратура плаўленьня	-114,3 °C
Тэмпэратура кіпеньня	+78,4 °C
Тэмпэратура ўспышкі	+13 °C
Тэмпэратура самаўспалымненьня	+363 °C
Рубеж выбуховасьці	3,28 — 18,95 °C
Малярная цеплаёмістасьць	112,3 Дж/(моль·К)
Спэцыфічная цеплаёмістасьць	65,6 Дж/(кг·К)
Энтальпія ўтварэньня	−234,8 кДж/моль
Энтальпія згараньня	−1367 кіляджоўль на моль
Ціск пары	44 ± 1 мм рт.сл. і 58 hectopascal
Хімічныя характарыстыкі
Дыэлектрычная пранікальнасьць	25,3
Аптычныя характарыстыкі
Паказальнік пераламленьня	1,3611
Структура
Дыпольны момант	1,69 Д
Клясыфікацыя
SMILES	CCO[1]
InChI	InChI=1S/C2H6O/c1-2-3/h3H,2H2,1H3 [https://www.ncbi.nlm.nih.gov/sites/entrez?cmd=search&db=pccompound&term=%22LFQSCWFLJHTTHZ-UHFFFAOYSA-N%22%5BInChIKey%5D LFQSCWFLJHTTHZ-UHFFFAOYSA-N]
	Этаноль у Вікісховішчы
	Калі не пазначана іншае, усе зьвесткі прыведзеныя для стандартных умоваў (25 °C, 100 кПа).

Этано́ль — другі прадстаўнік гамалягічнага раду аднаатамных сьпіртоў.

Дзейны кампанэнт алькагольных напояў. Зьмешваецца з вадой у любой прапорцыі.

Атрыманьне

Існуе два асноўныя шляхі атрыманьня этанолю: мікрабіялягічны (сьпіртавае закісаньне) і сынтэтычны (гідратацыя этылену).

Закісаньне

Сьпіртавае акісаньне — вядомы з даўніх часоў спосаб атрыманьня этылявага сьпірту праз закісаньне арганічных прадуктаў, якія ўтрымліваюць вугляводы (вінаград, плады і г. д.) пад узьдзеяньнем фэрмэнтаў дрожджаў і бактэрыяў. Аналягічна выглядае перапрацоўка крухмалу, бульбы, рысу, кукурузы. Гэтая рэакцыя даволі складаная, яе раўнаньне выглядае наступным чынам:

C₆H₁₂O₆ → 2C₂H₅OH + 2CO₂

У выніку закісаньня атрымліваецца рашчына, масавая доля этанолу ў якой не перавышае 15%, таму што пры мацнейшай канцэнтрацыі дрожджы звычайна гінуць. Атрыманы гэтым шляхам этаноль мае быць ачышчаны і канцэнтраваны, звычайна шляхам дыстыляцыі.

Гідратацыя этылену

У прамысловасьці разам з закісаньнем выкарыстоўваецца спосаб атрыманьня этанолю праз гідратацыю этылену.

Выкарыстаньне

Этаноль выкарыстоўваецца ў якасьці паліва (у чыстым выглядзе і ў якасьці складніку), у хімічнай прамысловасьці, у мэдыцыне, для стварэньня парфумаў, вельмі шырока ў харчовай прамысловасьці — вытворчасьці алькагольных напояў.

Атрутнасьць

Этаноль ёсьць дурманлівай атрутай, што пашкоджвае ўнутраныя органы. Прыём звыш 8 грамаў чыстага этанолу на 1 кг вагі выклікае сьмерць праз спыненьне дыханьня, бо парушаецца праца адказнай за яго часткі галаўнога мозгу. Прыём 40 грамаў этанолу (100 грамаў гарэлкі = 2 чаркі) выклікае абмярцьвеньне 7500 вузаў галаўнога мозгу, бо этаноль усмоктваецца ў кроў без папярэдняга ператраўліваньня. Пагатоў 80% этанолу паглынаецца празь сьценкі тонкай кішкі. Прыём 80 грамаў этанолю запавольвае працу галаўнога мозгу цягам содняў і парушае тармажэньне неабдуманых учынкаў. Каля 20% этанолу, якія ўсмоктваюцца ў кроў празь сьценкі страўніка, разбураюць яго сьлізьніцу і выклікаюць пагрозу язвы. Печань перапрацоўвае каля 95% этанолу, які трапіў у кроў, у адкладзены тлушч. У выніку разьвіваецца атлусьценьне. Надалей пячоначныя вузы замяшчаюцца нядзейнай рубцовай тканкай (цыроз). Частае ўжываньне этанолу прыводзіць да аслабленьня цягліцаў, абязводжваньня і заўчаснага старэньня скуры, валасоў і пазногцяў, стойкага пашырэньня ссудзінаў і пачырваненьня скуры. Працягласьць жыцьця пітушчых людзей скарачаецца на 15 гадоў^[10].

У дзіцячым і падлеткавым узросьце нават рэдкае выпіваньне малой дозы этанолю можа выклікаць разлад цэнтральнай нэрвовай сыстэмы. Ужываньне сьпіртовых напояў ва ўзросьце да 20 гадоў прыводзіць да алькагалізму ў блізу 80% выпадкаў. Гэта тлумачыцца перабудовай хімічнай і электрычнай дзейнасьці лімбічнай сыстэмы галаўнога мозгу. Частае ўжываньне алькаголю таксама служыць прычынай кардыяміяпатыі, якая часьцей сустракаецца сярод мужчынаў і праяўляецца задышкай, павышанай стамляльнасьцю і болем у грудзях пры цялеснай нагрузцы. Пагатоў ужываньне этанолю павышае артэрыяльны ціск незалежна ад вагі, плоці і ўзросту. Алькагольны цыроз ёсьць асноўнай прычынай сьмерці ад п’янства (злоўжываньня алькаголем). Сьледам за цырозам узьнікае асцыт, партальная гіпэртанія, страваводны крывацёк, бактэрыяльны пэрыніт, ныркавая недастатковасьць, пячоначная энцэфаляпатыя і малакроўе. Падчас або празь некалькі дзён пасьля п’янства можа ўзьнікаць алькагольны псыхоз. Прычынай служыць атрутнае ўзьдзеяньне прадуктаў распаду этанолу, якія выклікаюць гіпавітаміноз В і парушаюць паўнавартаснае сілкаваньне мозга глюкозай. Алькагольныя галюцынацыі ўзьнікаюць пры саматычнай хваробе і арганічным пашкоджаньні мозга. Плоцевае парушэньне адзначаецца пры атручаньні этанолам, калі падае вытворчасьць мужчынскіх гармонаў у выніку пашкоджаньня мазгавога прывеску, наднырачнікаў і плоцевых залозаў^[10].

Эўропа

У 2011 г. сярэдні ўзровень спажываньня алькаголю ў Эўропе склаў 12,5 літра чыстага этылявага сьпірту за год на душу насельніцтва ва ўзросьце звыш 15 гадоў. Гэты паказьнік быў найбольшым сярод усіх частак сьвету і ўдвая перавышаў сярэднесусьветны ўзровень спажываньня алькаголю. Найвышэйшы паказьнік назіраўся ва Ўсходняй і Сярэдне-Ўсходняй Эўропе — 14,5 літра чыстага этылавага сьпірту на кожнага ва ўзросьце звыш 15 гадоў за год. У Заходняй і Сярэдне-Заходняй Эўропе — 12,4 літра. У Паўднёвай Эўропе — 11,2 літра. У краінах Паўночнай Эўропы — 10,4 літра^[11].

Беларусь

З 1995 па 2012 год абсяг ужываньня сьпіртовых напояў на душу насельніцтва Беларусі вырас з 6,7 літра да 12 літраў чыстага этанолю. За 2012 год звыш 3000 чалавек памерлі ад выпадковага атручаньня алькаголем і прычынаў, зьвязаных з ужываньнем алькаголю. На жнівень 2013 году на дыспансэрным уліку ў Беларусі знаходзілася каля 180 000 залежных ад алькаголю людзей (2% насельніцтва), зь іх звыш 140 000 (78%) — мужчыны. Яшчэ звыш 90 000 чалавек стаялі на папераджальным уліку за п'янства (злоўжываньне алькаголем), сярод якіх было звыш 16 000 (18%) падлеткаў^[10].

Крыніцы

^ ^а ^б ^в ^г ^д ethanol (анг.)
^ ^а ^б ^в ^г ^д ^е David R. Lide, Jr. Basic laboratory and industrial chemicals (анг.): A CRC quick reference handbook — CRC Press, 1993. — ISBN 978-0-8493-4498-5
^ Bradley J., Williams A. J., Andrew S.I.D. Lang Jean-Claude Bradley Open Melting Point Dataset // Figshare — 2014. — doi:10.6084/M9.FIGSHARE.1031637.V2
^ http://www.alcohol.jp/expert/expert_table/08%20hultuten.pdf
^ Curso de ingeniería química — (untranslated). — С. 181.
^ ^а ^б CRC Handbook of Chemistry and Physics (анг.) / David R. Lide, Jr. — 78 — USA: CRC Press, 1997. — P. 5—31. — ISBN 978-0-8493-0478-1
^ ^а ^б ^в https://sites.google.com/site/ellesmerealevelchemistry/module-3-periodic-table-energy/3-2-physical-chemistry-1/3-2-1-enthalpy-changes/3-2-1-d-enthalpy-change-definitions
^ ^а ^б ^в GESTIS database
^ http://openmopac.net/pKa_table.html
^ ^а ^б ^в Сьвятлана Барысенка. Безумоўная шкода «градусаў» // Зьвязда : газэта. — 2 жніўня 2013. — № 142 (27507). — С. 6. — ISSN 1990-763x.
^ Эўрапейцы штодня ўжываюць у сярэднім 3 стандартныя дозы алькаголю // Зьвязда : газэта. — 30 сакавіка 2012. — № 62 (27177). — С. 1. — ISSN 1990-763x.

Гэта — накід артыкула па хіміі. Вы можаце дапамагчы Вікіпэдыі, пашырыўшы яго.

[_97570a6ebffc197f-1] а ^б ^в ^г ^д ethanol (анг.)

[_ad5ace7b18e23656-2] а ^б ^в ^г ^д ^е David R. Lide, Jr. Basic laboratory and industrial chemicals (анг.): A CRC quick reference handbook — CRC Press, 1993. — ISBN 978-0-8493-4498-5

[_19e51a53971b5725-3] Bradley J., Williams A. J., Andrew S.I.D. Lang Jean-Claude Bradley Open Melting Point Dataset // Figshare — 2014. — doi:10.6084/M9.FIGSHARE.1031637.V2

[_427fc6fdeae8a1fb-4] ttp://www.alcohol.jp/expert/expert_table/08%20hultuten.pdf

[_fcb685979f8f897d-5] Curso de ingeniería química — (untranslated). — С. 181.

[_dfe0d94a2ec4811f-6] а ^б CRC Handbook of Chemistry and Physics (анг.) / David R. Lide, Jr. — 78 — USA: CRC Press, 1997. — P. 5—31. — ISBN 978-0-8493-0478-1

[_ef63c9e56540264b-7] а ^б ^в https://sites.google.com/site/ellesmerealevelchemistry/module-3-periodic-table-energy/3-2-physical-chemistry-1/3-2-1-enthalpy-changes/3-2-1-d-enthalpy-change-definitions

[_b3a6bdef225e745a-8] а ^б ^в GESTIS database

[_a304d4bf161a6e13-9] ttp://openmopac.net/pKa_table.html

[а-10] а ^б ^в Сьвятлана Барысенка. Безумоўная шкода «градусаў» // Зьвязда : газэта. — 2 жніўня 2013. — № 142 (27507). — С. 6. — ISSN 1990-763x.

[11] Эўрапейцы штодня ўжываюць у сярэднім 3 стандартныя дозы алькаголю // Зьвязда : газэта. — 30 сакавіка 2012. — № 62 (27177). — С. 1. — ISSN 1990-763x.

[2]

[7]

[8]

[10]

[11]