Вадкасьць

Ва́дкасьць — адзін з агрэгатных станаў рэчыва. Асноўнай уласьцівасьцю вадкасьці, якое адрозьнівае яе ад іншых агрэгатных станаў, зьяўляецца здольнасьць неабмежавана зьмяняць форму пад узьдзеяньнем касацельных мэханічных напружваньняў, нават як заўгодна малых, практычна захоўваючы пры гэтым аб’ём. Вадкі стан звычайна лічаць прамежкавым паміж цьвёрдым целам і газам: газ не захоўвае ні аб’ём, ні форму, а цьвёрдае цела захоўвае і тое, і іншае. Форма вадкіх целаў можа цалкам або часткова вызначацца тым, што іхная паверхня паводзіць сябе як пругкая мэмбрана. Так, вада можа зьбірацца ў кроплі. Але вадкасьць здольная цячы нават пад сваёй нерухомай паверхняй, і гэта таксама азначае наязнасьць незахаванай формы.

Малекулы вадкасьці ня маюць пэўнага становішча, але ў той жа час ім недаступная поўная свабода перасоўваньняў. Паміж імі існуе прыцягненьне, досыць моцнае, каб утрымаць іх на блізкай адлегласьці. Рэчыва ў вадкім стане існуе ў пэўным інтэрвале тэмпэратураў, ніжэй якога пераходзіць у цьвёрды стан, то бок адбываецца крышталізацыя альбо ператварэньне ў цьвёрдацельны аморфны стан, як то шкло, вышэй якога — у газападобны стан, то бок адбываецца выпарэньне. Межы гэтага інтэрвалу залежаць ад ціску.

Як правіла, рэчыва ў вадкім стане мае толькі адну мадыфікацыю. Найбольш важным выключэньнем зьяўляюцца квантавыя вадкасьці і вадкія крышталі. Таму ў большасьці выпадкаў вадкасьць зьяўляецца не толькі агрэгатным станам, але і тэрмадынамічнай фазай. Усе вадкасьці прынята падзяляць на чыстыя вадкасьці і сумесі. Некаторыя сумесі вадкасьцяў маюць вялікае значэньне для жыцьця, як то кроў, марская вада і іншыя. Вадкасьці могуць выконваць функцыю рашчыньнікаў.

Ужываньне

Шмараваньне

Вадкасьці карысныя ў якасьці змазак дзякуючы іхнай здольнасьці ўтвараць танклявы, вольна рухомы пласт паміж цьвёрдымі матэрыяламі. Змазкі абіраюцца на аснове глейкасьці і характарыстык плыннасьці, якія адпавядаюць тэмпэратурнаму дыяпазону працы кампанэнтаў. Аліва часта выкарыстоўваецца ў рухавіках, скрынях перадачаў, мэталаапрацоўцы і гідраўлічных сыстэмах дзякуючы іхных добрым змазачным уласьцівасьцям^[1].

Распушчальнасьць

Многія вадкасьці служаць у якасьці рашчыньнікаў дзеля рашчыненьня іншых вадкасьцяў або цьвёрдых рэчываў. Рашчыны маюць шырокае выкарыстаньне, улучаючы фарбы, гермэтыкі і клеі. Ліграін і ацэтон часта ўжываецца ў прамысловасьці дзеля ачысткі алівы, змазкі і дзёгцю з дэталяў і абсталяваньня. Біялягічныя вадкасьці ўважаюцца воднымі рашчынамі. Павярхоўна-актыўныя рэчывы шырока ўжываюцца ў мылах і мыйных сродках. Рашчыньнікі, як то сьпірт, часта выкарыстоўваюцца як антымікробныя сродкі. Яны сустракаюцца ў касмэтыцы, чарнілах і вадкасных лазэрах дзеля фарбаваньня. Таксама іх выкарыстоўваюць у харчовай прамысловасьці, напрыклад, у працэсах здабыцьця алею^[2].

Астуджваньне

Вадкасьці, як правіла, маюць лепшую цеплаправоднасьць, чым газы, а іхная здольнасьць плысьці робіць іх прыдатнымі да выдаленьня залішняга цяпла з мэханічных кампанэнтаў. Цяпло можна выдаліць, прапускаючы вадкасьць празь цеплаабменьнік, напрыклад радыятар, або цяпло можа выдаляцца разам з вадкасьцю падчас выпарэньня^[3]. Вада або гліколевыя астуджальнікі выкарыстоўваюцца дзеля прадухіленьня перагрэву рухавікоў^[4]. Астуджальнікі, якія ўжываюцца ў ядзерных рэактарах, улучаюць ваду або вадкія мэталы, як то натар або бісмут^[5].

Вадкасныя плёнкі служыць да астуджэньня камэраў цягі ракетаў^[6]. Падчас мэханічнай апрацоўкі вада і аліва ўжываюцца дзеля выдаленьня залішняга цяпла, якое можа хутка сапсаваць як нарыхтоўку, гэтак і інструмэнты ці варштаты. У сьпякоту праз пот выдаляецца залішняе цяпло з чалавечага цела праз выпарэньне. У ацяпленьні, вэнтыляцыі і кандыцыянаваньні паветра вадкасьці, як то вада, ужываецца дзеля пераносу цяпла з аднаго месца ў іншае^[7].

Перагонка

Паколькі вадкасьці часта маюць розныя тэмпэратуры кіпеньня, сумесі або рашчыны вадкасьцяў або газаў звычайна можна разьдзяляць шляхам дыстыляцыі з выкарыстаньнем цяпла, холаду, вакуўму, ціску або іншых сродкаў. Дыстыляцыя выкарыстоўваецца ў самых розных галінах, як то ад вытворчасьці алькагольных напояў да працэсаў на нафтаперапрацоўчых заводах, а таксама ў крыптагеннай дыстыляцыі газаў, як то аргону, кіслароду, азоту, нэону або ксэнону, шляхам іхнага вадкаваньня, то бок ахаладжэньня ніжэй за іхныя індывідуальныя тэмпэратуры кіпеньня^[8].

Гідраўліка

Вадкасьць ёсьць асноўным кампанэнтам гідраўлічных сыстэмаў, якія стасуюць закон Паскаля дзеля перадачы гідраўлічнай энэргіі. Такія прылады, як то помпы і вадзяныя колы, ужываюцца дзеля ператварэньня руху вадкасьці ў мэханічную працу з даўніх часоў. Алівы сьціскаюцца праз гідраўлічныя помпы, якія перадаюць гэтую сілу на гідраўлічныя цыліндры. Гідраўліка мае прыкладаньне ў многіх сфэрах, то бок на ёй працуюць аўтамабільныя тармазныя і трансьмісійныя сыстэмы, цяжкая тэхніка і сыстэмы кіраваньня самалётамі. Розныя гідраўлічныя прэсы шырока выкарыстоўваюцца ў рамонце і вытворчасьці дзеля падняцьця грузаў ды іхнай фіксацыі^[9].

Глядзіце таксама

Эфэкт Кея

Крыніцы

^ Mang, Theo; Dressel, Wilfried (2007). «Lubricants and lubrication». Wiley-VCH. — ISBN 3-527-31497-0.
^ Wypych, George (2001). «Handbook of solvents». William Andrew Publishing. — С. 847—881. — ISBN 1-895198-24-0.
^ Vargaftik, N. B. (1994). «Handbook of thermal conductivity of liquids and gases». CRC Press. — ISBN 0-8493-9345-0.
^ Erjavec, Jack (2000). «Automotive technology: a systems approach». Delmar Learning. — С. 309. — ISBN 1-4018-4831-1.
^ Wendt, Gerald (1957). «The prospects of nuclear power and technology». D. Van Nostrand Company. — С. 266.
^ K. Huzel, Dieter; Huang, David H. (1992). «Modern engineering for design of liquid-propellant rocket engines». American Institute of Aeronautics and Astronautics. — С. 99. — ISBN 1-56347-013-6.
^ Mull, Thomas E. (1997). «HVAC principles and applications manual». McGraw-Hill. — ISBN 0-07-044451-X.
^ Earle, R. L. (1983). «Unit operations in food processing». Oxford: Pergamon Press. — С. 56—62, 138—141. — ISBN 0-08-025537-X.
^ Mobley, R. Keith (2000). «Fluid power dynamics». Butterworth-Heinemann. — С. vii. — ISBN 0-7506-7174-2.

Вонкавыя спасылкі

[1] Mang, Theo; Dressel, Wilfried (2007). «Lubricants and lubrication». Wiley-VCH. — ISBN 3-527-31497-0.

[2] Wypych, George (2001). «Handbook of solvents». William Andrew Publishing. — С. 847—881. — ISBN 1-895198-24-0.

[3] Vargaftik, N. B. (1994). «Handbook of thermal conductivity of liquids and gases». CRC Press. — ISBN 0-8493-9345-0.

[4] Erjavec, Jack (2000). «Automotive technology: a systems approach». Delmar Learning. — С. 309. — ISBN 1-4018-4831-1.

[5] Wendt, Gerald (1957). «The prospects of nuclear power and technology». D. Van Nostrand Company. — С. 266.

[6] K. Huzel, Dieter; Huang, David H. (1992). «Modern engineering for design of liquid-propellant rocket engines». American Institute of Aeronautics and Astronautics. — С. 99. — ISBN 1-56347-013-6.

[7] Mull, Thomas E. (1997). «HVAC principles and applications manual». McGraw-Hill. — ISBN 0-07-044451-X.

[8] Earle, R. L. (1983). «Unit operations in food processing». Oxford: Pergamon Press. — С. 56—62, 138—141. — ISBN 0-08-025537-X.

[9] Mobley, R. Keith (2000). «Fluid power dynamics». Butterworth-Heinemann. — С. vii. — ISBN 0-7506-7174-2.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]